Þjóðlíf - 01.08.1987, Blaðsíða 42

Röggsöm
Nýi félagsmálarádherrann ætlaraö
taka til hendinni
MIÐVIKUDAGINN 8. júlí tók við ráðherra-
embætti félagsmála í landinu Jóhanna Sig-
urðardóttir, 44 ára þingkona Alþýðuflokksins
úr Reykjavík, fyrst kjörin á þing 1978. Hún er
þriðja konan sem gegnir ráðherraembætti á
Alþingi íslendinga og sú fyrsta sem það gerir
fyrir Alþýðuflokkinn. ÞJÓÐLÍFI lék forvitni
á að vita hver afstaða hins nýja félagsmálaráð-
herra væri til embættisins, en undir það heyra
m.a. húsnæðismál sem mjög hafa verið í sviðs-
ljósinu undanfarið. Ljóst er orðið, að kerfið er
sprungið og tók raunar skemmri tíma að
sprengja það en svartsýnustu menn spáðu í
upphafi. Hvemig mun nýi ráðherrann bregð-
ast við?
“Mest af tíma mínum frá því ég tók við
hefur farið í að skoða húsnæðismálin," segir
Jóhanna. “Ástandið er alvarlegt og ég vil fá
fram nákvæma stöðu mála nú þegar ég tek við.
Ég tel nokkuð ljóst, að fólki hefur verið lofað
meiru en kerfið getur staðið undir. Ég vil taka
á þessu vandamáli þannig að við getum búið
við traust og réttlátt húsnæðiskerfi. Meginá-
herslan hefur verið lögð á almenna kerfið, sem
þarf að endurskoða, en ég vil leggja sérstaka
áherslu á félagslega kerfið - ekki síst kaup-
leiguíbúðir.“
Alþýðuflokkurinn hefur undanfarið kynnt
hugmyndir um svonefndar kaupleiguíbúðir og
setti þær reyndar á kosningastefnuskrá sína.
Pær húgmyndir skulu ekki raktar hér, en bent
skal á að þetta er kerfi sem er mjög víða notað,
m.a. á Norðurlöndum, og húsnæðissamvinnu-
félagið Búseti berst fyrir kerfi af svipuðu tagi.
Jóhanna Sigurðardóttir segir að þetta kerfi
hafi ýmsa ótvíræða kosti í för með sér, kannski
ekki síst fyrir landsbyggðina, og að í þessu
kerfi hafi fólk val um leigu eða kaup á íbúð.
Aðspurð um hvort þetta eitt myndi leysa
vanda húsnæðiskerfisins svaraði Jóhanna því
til að auðvitað þyrfti fleira til að koma.
Pað væri ljóst að það stæðist ekki til lengdar
að fólk hefði aðgang að mjög niðurgreiddu
tjármagni með sjálfvirkum hætti á fimm ára
fresti óháð aðstæðum. Þeir sem eiga stórar
skuldlausar eignir, stundum fleiri en eina eða
tvær, fá t.a.m. þessi niðurgreiddu lán. „Það
verður að setja einhverjar skorður við þessu.
Skyldur húsnæðislánakerfisins hljóta fýrst og
fremst að vera við það fólk sem nauðsynlega
þarf á lánafyrirgreiðslu að halda, ekki síst við
þá sem eru að koma sér upp húsnæði í fyrsta
sinn. En þessu kerfi var á sínum tíma komið á
kringum kjarasamninga og það er ljóst að
breytingar verða að gerast í nánu samráði við
verkalýðshreyfinguna.“
Jóhanna Sigurðardóttir og Jón Baldvin
Hannibalssson vöktu athygli á dögunum
þegar þau afsöluðu sér þeim ráðherraréttind-
um að fá bifreið ásamt bílstjóra til afnota.
Jóhanna afsalaði sér einnig 20% fýmingarfé,
sem greitt er árlega af bílverði þeim ráðherr-
um sem nota eigin bifreið. „Ef ég get notað
eitthvað af þessum peningum á þessu ári til að
ráða sérfróðan mann í ýmis aðkallandi verk-
efni í húsnæðismálum, þá er því fjármagni vel
varið,“ segir Jóhanna. Nafn Stefáns Ingólfs-
sonar var snemma nefnt í þessu sambandi.
Jóhanna segist telja það mikinn feng að fá svo
fróðan mann sem Stefán Ingólfsson í þetta
verkefni - hann hafi aflað sér geysimikillar
þekkingar á þessu sviði. „Þessi málaflokkur er
stór hluti af félagsmálunum og raunar furðu-
legt að sérfróður maður hafi ekki verið ráðinn
fyrr til þess að sinna þessum málaflokki í
ráðuneytinu.“
Annað mál sem Jóhönnu Sigurðardóttur
félagsmálaráðherra er mjög hugleikið eru
jafnréttismálin. Hún hefur lýst því yfir, að hún
muni láta þau mjög til sín taka í embættistíð
sinni. Mér er minnisstætt frumvarp hennar um
“jákvæða mismunun“ sem hún flutti fyrir
nokkrum árum á þingi og kallað var “for-
réttindafrumvarpið“ - bæði af körlum sem
konum. Árið 1985 var hins vegar samþykkt
ákvæði í jafnréttislögum sem ganga í sömu átt.
Jóhanna bendir hins vegar á, að enn sem kom-
ið er sé þetta ákvæði aðeins fallegur lagabók-
stafur sem ekkert hafi reynt á. Hann mætti
hins vegar nýta á margan hátt.
“Ég vil minna á að í stjórnarsáttmálanum er
afdráttarlaus yfirlýsing um að bæta skuli kjör
kvenna og er launajafnrétti sérstaklega til-
tekið,“ segir Jóhanna. “Ég tel skynsamlegt að
byrjað verði að skoða allar hugsanlegar leiðir
og þar myndi ég vilja byrja á ríkinu, því það
gefur jú fordæmi og hefur áhrif út á vinnu-
markaðinn. Ég bendi á að á árinu 1985 fengu
karlmenn í störfum hjá ríkinu 95 prósent allra
hlunninda, konur aðeins 5 prósent (þ.e. bíla-
styrki, fasta yfirvinnu o.þ.h.). Þessar upp-
lýsingar komu fram á Alþingi sem svar við
fyrirspurn minni um þetta efni.
Þessu þarf að breyta og vinna að jafnrétti í
þessum hlunnindagreiðslum. Nú, það er einn-
ig ljóst að hefðbundin kvennastörf eru mjög
vanmetin og það er kveðið á um það í
stjórnarsáttmálanum, að störf kvenna verði
endurmetin. Ég mun láta reyna á þessi
ákvæði, enda verður að ætla að fullur vilji sé til
þess hjá ríkisstjóminni. Þá hef ég einnig áhuga
á að fylgja eftir fjögurra ára áætlun ríkis-
stjórnarinnar um jafnrétti kynjanna. Ég tel t.d.
brýnt að fjölga konum í nefndum og ráðum
ríkisins og í ábyrgðarstörfum þannig að þeirra
sjónarmið komist að.“
Fyrsta frumvarpið sem Jóhanna Sigurðar-
dóttir lagði fram á þingi var frumvarp uffl
framkvæmdasjóð öryrkja og þroskaheftra.
Þetta var árið 1978 og ári síðar varð fram'
kvæmdasjóðurinn að veruleika. “Með þessu
hófst geysileg uppbygging víða um land,“ segir
nýi félagsmálaráðherrann. “En þótt margt
gott hafi áunnist er margt eftir enn. Það hefur
kannski ekki verið unnið nógu markvisst að
því að fylgja meginmarkmiði laganna milh
þeirra þriggja ráðuneyta sem þessi mál heyra
undir, þ.e. félagsmála-, heilbrigðis- og
menntamálaráðuneytanna. Þetta mun ég
skoða sérstaklega. Það þarf að leggja áherslu á
uppbyggingu sambýla og draga úr þörfinni á
sólarhringsvistun. Einnig þarf að leysa
vistunarvanda 20-30 ur.gmenna, sem hafa
gjörfatlast t.d vegna slysa, en eins og er hefur
þetta fólk engan stað í kerfinu.“
Húsnæðismál, jafnréttismál og rnálefm
fatlaðra brenna á nýja félagsmálaráðherraU'
um, en Jóhanna Sigurðardóttir segir ekki Þar
með allt upp talið:
„Það þarf að auka sjálfsforræði sveitar-
félaganna t.a.m. með tilfærslum á verkefnuffl
frá ríki til sveitarfélaga. Það hefur lengi verið
unnið að þessu máli og nú liggja fyrir tillögur
nefndar um breytingar á verkefnaskiptingu
ásamt tillögum um breytingar á fjárhagslegurU
samskiptum ríkis og sveitarfélaga. Það liggur
fýrir nægilegur efniviður eftir nefndastört
undanfarin ár og það er orðið tímabært að láta
reyna á pólitískan vilja og framkvæmd til aö
styrkja landsbyggðina og auka sjálfsforræð'
sveitarfélaga.“
• Auður Styrkársdóttir
42