Þjóðlíf - 01.02.1988, Qupperneq 47

NEYTENDUR
Gamli tíminn og nýi tíminn. Kringlan 1988 og úr Kjörbúð Vesturbæjar 1957.
Hversu lengi erum við að vinna fyrir nauðsynjum?
Velferðin nær ekki
til vinnutímans
Nýlega hafa verið fram-
kvæmdar einar umfangsmestu
efnahagsbreytingar í íslandssög-
unni frá því einokunarverslun
Dana var afnumin um árið. Sum-
ar vörur hafa hækkað gífurlega í
kjölfar söluskattsins, aðrar hafa
lækkað eða eru í þann veginn að
lækka vegna ýmissa tollabreyt-
inga. Að auki hefur staðgreiðslu-
kerfí skatta verið komið á. Við
könnuðum vinnutímann að baki
kaupum á nokkrum nauðsynja-
vörum.
Sýnt þykir að margir verða lengi að átta sig
á þessum nýju breytingum og erfitt að fylgj-
ast með þeim öllum í einu. Þegar millibils-
ástandið stóð yfir, (þ.e. eftir að söluskattur-
inn var lagður á og áður en tollalækkanir
fóru að segja til sín) var greinilegt að flestir
voru á varðbergi. Kúffullir vagnar í matvöru-
verslunum voru sjaldséðir, sem sagt lítið um
helgarhamstur.
Samkvæmt útreikningum hjá Þjóðhags-
stofnun mun góðærið svokallaða vera að
syngja sitt síðasta í bili að minnsta kosti og
okkur þar með ráðlagt að herða ólina þegar
líða tekur á árið. Reyndar er óhætt að telja
að þessi spá sé byggð á þeim staðreyndum
sem koma munu fram eftir þessar efnahags-
aðgerðir. Við spána er framfærsluvísitalan
notuð til viðmiðunar og kaupmáttur lands-
manna ræðst því yfirleitt út frá henni. Margir
halda því fram að hún gefi alranga mynd af
kjörum hinnar vinnandi stéttar sem hugsar
meira um nauðsynjavörur en þann munað
sem aðrir þeim fjáðari geta leyft sér.
Vegna þessara breytinga hefur blaðið
ákveðið að leika sér svolítið með tölur,
þannig að fram komi hvað helstu nauðsynja-
vörur kosta í raun og veru. Valdar hafa verið
fimm vörutegundir sem keyptar eru svo til
daglega, nema kaffið sem reyndar er einn af
þjóðardrykkjum okkar og keypt er mjög oft.
Verðlag þessara vörutegunda er borið
saman við tímakaup samkvæmt Dagsbrúnar-
taxta og farið er aftur til ársins 1920 til að
bera saman raunkostnaðinn fyrr og nú. Fram
til ársins 1956 voru verkamannalaun hin
sömu fyrir alla, en eftir þann tíma er miðað
við 6. launataxta. Fyrir rúmum áratug
breyttist taxtafyrirkomulagið nokkuð, en
reynt hefur í þessum útreikningum að kom-
ast sem næst því sem samsvarar fyrrnefndum
taxta.
Upplýsingar um verðlag á nauðsynjavör-
um eru fengnar úr Tölfræðihandbókinni
1984 (verðlag 1988 var kannað með því að
fara í tvær stórverslanir), en tímakaupið er
fengið úr gömlum launatöflum Dagsbrúnar.
Tekið skal fram að einungis er miðað við
tímakaup í dagvinnu, en ekki eftirvinnulaun,
orlof, frídaga eða önnur „fríðindi".
(Tölur frá 1920, ’50 og ’60 gilda fyrir októ-
ber. Eftir það nóvember, en ’87 í júní. 1988
gildir fyrir daginn í dag).
47