Þjóðlíf - 01.06.1988, Blaðsíða 67

UPPELDISMÁL
Öldurót
unglings-
áranna
Það er engan veginn sjálfsagt að skella hurð-
um og segja helvítis kelling við mömmu sína
þótt maður sé unglingur. Það er hægt að
komast í gegnum gelgjuskeiðið án þess að fá
geðvonskuköst og standa í illdeilum við for-
eldrana. U.þ.b. helmingur unglinga fer í
gegnum gelgjuskeiðið að því er virðist án
stórra sviptinga. En það logn er bara á yfir-
borðinu, því innst inni eru unglingar óörugg-
ir og berjast við að koma jafnvægi á mót-
sagnakenndar tilfinningar.
Tilfinningasveiflur unglingsáranna stafa
fyrst og fremst af því það er svo mikið að
gerast í senn. Líkaminn er að breytast og
nýjar kenndir sækja á. Unglingurinn fer að
sjá sig og heiminn í nýju ljósi og finnur sig til
þess knúinn að hugsa allt upp á nýtt. Hann er
að byrja að skynja stöðu sína í samfélaginu
og sjálfan sig sem sjálfstæðan og sérstakan
einstakling. Og þegar hann sér sig í þessu
nýja samhengi finnst honum sem hann þekki
ekki sjálfan sig og þá byrjar leitin. „Hver er
ég? Hvernig er ég í raun og veru?“ Kannski
erum við öll alltaf að reyna að svara einmitt
þessari spurningu og e.t.v. er hún hluti af
sjálfri lífsgátunni. En á þessum árum verður
hún sérstaklega áleitin og knýjandi.
Oft gengur unglingurinn út frá fullyrðingu
í þessari leit sinni. „Svona er ég.“ „Þetta sem
þið sjáið hérna núna er ég.“ Það sem við
sjáum verður þó aldrei nema yfirborð og til
þess að hægt sé að ráða í það verður það
náttúrlega að vera nokkuð áberandi og túlk-
anlegt. Hin svokallaða unglingatíska er að
hluta til, til komin vegna samkenndar með
öðrum unglingum og að hluta til til að undir-
strika eigin sérstöðu.
En þessari áleitnu spurningu, hver er ég,
verður að sjálfsögðu ekki svarað með ein-
hliða yfirlýsingu. Svarsins er ekki bara að
leita innra með okkur, heldur liggur það að
einhverju leyti í samskiptunum á milli okkar
eða í n.k. samkomulagi sem við gerum við
„Þessi unglingsár verða að hafa sinn gang...“ (Mynd Marissa Arason)
okkur sjálf og aðra. Þess vegna eru opin og
heiðarleg samskipti unglingum afar mikil-
væg á þessum umbrotatímum í sálinni. En
forsenda slíkra samskipta er gagnkvæmt
taust. í samskiptum unglinga við foreldra og
aðra fullorðna hvílir ábyrgðin á slíku trausti
að sjálfsögðu fyrst og fremst á herðum hinna
fullorðnu.
Öldurót í sálinni
Þótt unglingarnir sýnist öruggir með sig og
geri ýmislegt til að undirstrika sérstöðu sína
er ekki óalgengt að þeir hugsi hver fyrir sig.
„Ég er ekki eins og aðrir. Kannski er ég ekki
eðlilegur." Slíkum hugsunum fylgir öryggis-
leysi. Og að vissu leyti sakna þeir bernskunn-
67