Þjóðlíf - 01.02.1991, Blaðsíða 20

TYNDA ÞJOÐIN
í STRÍÐUNUM
Viðtal við Erlend Haraldsson um sögu Kúrda og sjálfstœðisbaráttu þeirra. 12
milljónir Kúrda eiga sér fáa málsvara á alþjóðavettvangi
„Af öllum þeim einræðisherrum sem ríkt
hafa í Irak hefur Saddam Hussein leikið
Kúrda verst. Uppbyggingu og uppgang
hersins í Irak má að nokkru leyti rekja til
stöðugra erja við Kúrda.“ Þetta segir
Erlendur Haraldsson prófessor í sál-
fræði við Háskóla Islands en hann er sá
Islendingur sem mest hefur haft kynni af
Kúrdum í Austurlöndum nær. Erlendur
VILBORG DAVÍÐSDÓTTIR
heimsótti Kúrdistan fyrst árið 1962 sem
blaðamaður en hann var þá við nám í
sálfræði í Þýskalandi.
ann hafði komist í kynni við kúr-
díska námsmenn í Berlín sem buð-
ust til að smygla honum til Kúrdistan
þannig að hann gæti fært umheiminum
fréttir af voðaverkum íraska hersins gegn
Kúrdum. Á þessum tíma ríkti stríðs-
ástand í Kúrdistan og stjórnarher íraks
reyndi að berja uppreisn Kúrda niður af
mikilli hörku. Ritskoðun og öðrum ámóta
aðferðum var beitt til þess að hindra að
heimurinn vissi hvað væri að gerast og
Erlendur var einn örfárra blaðamanna
sem tókst að ná tali af uppreisnarmönn-
um. Eftir ævintýralegt ferðalag sneri Erl-
endur til Vesturlanda aftur og skrifaði
bókina „Með uppreisnarmönnum í Kúrd-
istan“ auk fjölda greina í íslensk og erlend
blöð. Bókin kom seinna út á þýsku í end-
urskoðaðri útgáfu.
Erlendur fór aftur til Kúrdistan um
Bagdad árið 1964 og dvaldi þar í nokkrar
vikur. Það ár komu Kúrdar á fót sjálf-
st jórn og þjóðþingi og lýstu yfir sjálfstæði í
íraska hluta Kúrdistan. Erlendur komst
aftur í hann krappan og var handtekinn í
íran af hinni illræmdu leyniþjónustu ír-
anskeisara, Savak. Hann slapp þó með
skrekkinn. Árið 1966 fór hann í þriðja
sinnið til Austurlanda en komst aldrei yfir
landamærin milli íran og íraks en náði þó
sambandi við leiðtoga uppreisnarmanna.
Til skýringar er rétt að geta þess fyrir þá
sem ekki eru kunnugir sögu Kúrda að
Kúrdistan nær yfir hluta af írak, íran,
Tyrklandi, Sýrlandi og að litlu leyti yfir til
Sovétríkjanna. Kúrdar, sem talið er að séu
a.m.k. 12 milljónir, tala eigið mál sem er
indó-germanskt en arabíska er semetískt
mál. Menning þeirra er að ýmsu leyti frá-
brugðin menningu nágranna þeirra. Sem
dæmi má nefna að kúgun kvenna í þeim
mæli sem þekkist í Austurlöndum við-
gengst ekki meðal Kúrda. Þeim hefur um
langan aldur verið meinað að stofna eigin
skóla eða nokkrar aðrar stofnanir og gildir
það jafnt um Kúrda í Irak, Iran eða Tyrk-
landi. Kúrdísk börn í Tyrklandi verða t.d.
Erlendur Haraldsson ásamt leiðtoga Kúrda, Mulla Mustafa Barzani, íKúrdistan árið 1964.
20 ÞJÓÐLÍF