Þjóðlíf - 01.02.1991, Blaðsíða 56

Ferðamáti framtiðar?
Allir hjólreiðamenn vita
hversu erfitt það er oft að
berjast móti veðrum og vindi.
Nú hefur Svíi að nafni Lenn-
art Hoglund í Linköping sótt
um einkaleyfi á uppfinningu
sem ætti að auðvelda hjól-
reiðamönnum lífið til mikilla
muna.
Lennart leggur til að með-
fram götum verði lagðar hjól-
reiðabrautir og yfir þeim verði
nokkurs konar tvöfaldar píp-
ur. Einstefna verður í hvorum
helmingi.
Pípunum er ætlað að vernda
pípfarendur fyrir veðri og
raufar í veggjum pípanna
hleypa inn vindi sem stendur
þvert á þær. Svo hugvitssam-
lega eru raufarnar skornar að
eftir pípunum verður nokkur
gola sem blæs í bak hjólreiða-
mönnunum og reiðir þeim för.
Ný lyf gegn æxlisvexti
Rannsóknir á tiltekinni teg-
und könnusvepps (Aspergill-
us fumigatus fresnius) hefur
leitt fram hóp nýrra efna-
sambanda sem ef til vill eru
upphaf að nýju sviði krabba-
meinslyfja.
Efnin nefnast fúmigillín og
þau búa yfir þeim eiginleika að
hindra nýmyndun æða en slík
nýmyndun er forsenda þess að
hörð æxli fái vaxið og dafnað.
Efnin uppgötvuðust líkt og oft
áður í lyfjaiðnaði fyrir hreina
tilviljun er sveppurinn meng-
aði rækt þar sem þekjufrum-
Yitaskuldir
í spendýrum slær hjartað um
1,5 milljarð sinnum á lífsleið-
inni. Það felur í sér að hjarta
músarinnar slær margfalt
hraðar en í fíl.
★
í fuglum eru augun föst í
tóttum sínum. Þeir geta því
einungis breytt sjónstefnu
sinni með því að snúa höfð-
inu. Uglur geta snúið höfð-
inu þrjá fjórðu úr hring.
★
Þegar mest reynir á hugar-
starf þarf heilavefur jafn-
mikla orku og vöðvar við
mesta álag.
Gildasta taug líkamans er
settaugin sem gengur út frá
neðri hluta mænu. Taugin er
ámóta gild og blýantur.
★
Lengsta fruma líkamans er
taugafruma sem nær frá
mænu til táar. Hún er um
metri á lengd.
★
Heilinn þrefaldast að um-
fangi frá fæðingu til fullorð-
insára en hann rýrnar síðan
um það bil sem nemur 30
grömmum á skeiðinu til hálf-
sjötugs.
um úr manni var ætlað að
vaxa.
Rannsóknir á músum sýndu
hins vegar að fúmigillín olli
miklu þyngdartapi músa sem
fengu efnið í tilraunaskyni.
Því næst voru búin til ýmis af-
brigði efnisins og við rann-
sóknir reyndist eitt þeirra,
nefnt O-fúmagilló (eða AGM
— 1470), fímmtíu sinnum
virkara en fúmagillín. Það
reyndist stöðva ýmiss konar
æxlisvöxt í músum, meðal
annars vissa tegundir lungna-
krabba og sortuæxla. Til-
raunamýsnar héldu holdum og
sýndu fá eða engin merki
aukaverkana er oft fylgja slíkri
lyfjagjöf.
Efnið reyndist stöðva ýmiss kon-
ar æxlisvöxt ímúsum; m.a. vissar
tcgundir lungnakrabba og sortu-
æxla.
Megrun dregur úr
háþrýstingi
Það getur reynst jafnáhrifaríkt
gegn of háum blóðþrýstingi að
léttast um fimm kíló og að taka
lyf gegn kvillanum. Þetta á
einkum við um þá sem eru
ekki hátt yfir hættumörkum.
Rannsókn var gerð á þessu og
tóku þátt í henni um 800
manns sem voru 10 til 60 af
hundraði yfir kjörþyngd sinni.
Þeir sem léttust um fimm
kíló hlutu það í verðlaun að
þrýstingur þeirra lækkaði um
12,4 einingar (mm kvikasilf-
urs), án lyfjagjafar. Þeir sem
voru jafnframt á lyfjum og
grenntust jafnmikið náðu enn
betri árangri. Hjá þeim lækk-
aði blóðþrýstingurinn um 18,6
einingar.
56 ÞJÓÐLÍF