Þjóðlíf - 01.06.1991, Blaðsíða 20

af öðrum þjóðflokkum en Aröbum og
verður æ algengara hjá Aröbum í stór-
borgum.
Það er ættin sem ákveður hjónabandið
og oftast ráða hjónaefnin litlu sem engu
um makaval. Ást er ekki inni í myndinni
og er jafnvel frekar talin spilla fyrir.
Hjónabandssamningurinn er vandlega
gerður svo að báðar fjölskyldurnar njóti
góðs af. Mikið er lagt upp úr hreinleika
kvenna, þ.e. að þær séu hreinar meyjar
fyrir giftingu og sannur múslimi gætir
dætra sinna samkvæmt fyrirmælum kór-
ansins. Oftast er borgað brúðarverð
(Mehr) til fjölskyldu konunnar þegar
hjónaefni giftast og er hjónabandið venju-
lega skipulagt af fjölskyldum beggja löngu
fyrirfram út frá hagkvæmnisástæðum
m.t.t. efnahags og virðingarstöðu. Al-
gengt er að stúlkur giftist 14-19 ára en
drengir nokkuð eldri. Við giftingu flyst
konan venjulega inn á heimili tengdafor-
eldra og fljótlega eftir að hin nýgiftu eign-
ast barn stofna þau til heimilis og þá ekki
fjarri ættingjum eiginmannsins. Barns-
fæðingar eru gleðiefni í hverri fjölskyldu,
einkum drengja. Nafngift barns er mikil-
væg og á að endurspegla þrjá þætti, ætt,
heimili og trú. Drengur gæti t.d fengið
nafnið Muhammed ibn Ibrahim al
Hamza. Muhammed (trúarlegt nafn), ibn
Ibrahim (sonur Ibrahim) al Hamza (frá
Hamza). Stúlkum er gefið nafn sam-
kvæmt sömu reglum.
Þó að fjölkvæni sé leyfilegt meðal músl-
ima (hámark 4 konur) er það ekki algengt.
Sunníta múslimar virða þessa reglu en
meðal vissra shía-múslima er leyfilegt að
taka sér eins margar konur,, tímabundið“
eins og karlmaður vill. Innan við 10% allra
hjónabanda í Arabalöndum eru fjölkvæn-
ishjónabönd. Ástæður þessa lága hlutfalls
er m.a. hið háa brúðarverð sem greiða þarf
fyrir aðra konu auk þess ákvæðis í Kóran-
inum að allar eiginkonur skuli meðhöndl-
aðar eins og hafl jafnan rétt. Það er því
yfirleitt aðeins á færi auðugra að eiga
margar konur. Ástæður þess ef maður
giftist í annað sinn eru venjulega ef fyrsta
konan er komin úr barneign eða getur
ekki átt börn eða ef nauðsynlegt þykir að
efna til tengsla við einhverja ætt af efna-
hagslegum ástæðum. Einnig er önnur
kona ógnun fyrir fyrstu konuna og rýrir
tekjur hennar heimilis. Þess vegna reynir
eiginkonan að standa sig í stykkinu sem
eiginkona og móðir svo að eiginmaðurinn
„neyðist" ekki til að fá sér aðra konu.
Formlega er skilnaður auðveldur en er
erfiður í reynd því hann þýðir venjulega
aðskilnað tveggja f)ölskyldna sem báðar
Grafhýsi Kohmeinis í Teheran í Iran.
hafa hag af að hjónabandið gangi. Ef hjón
skilja fer konan venjulega heim til foreldra
sinna sem reyna allt sem í þeirra valdi
stendur til að gifta hana aftur. Eiginmað-
urinn hefur forræði yfir börnunum en
móðirin fær að hafa þau hjá sér, sérstak-
lega ef þau eru ung.
í arabískum þjóðfélögum er með góðri
samvisku hægt að tala um mismunandi
reynsluheim karla og kvenna. Drengir og
stúlkur fá frá fyrstu stundu mismunandi
atlæti í uppvexti í því augnamiði að ala þau
upp í hefðbundin kynhlutverk. Drengir
eru hafðir lengur á brjósti en stúlkur og
þeim er jafnvel fundin brjóstmóðir eftir að
móðirin hættir að mjólka. Mæðurnar
hampa drengjum mjög og láta allt eftir
þeim. Stúlkur fá atlæti líka en er alls ekki
hampað eins og drengjum. Móðirin er í
uppvexti barnanna tákn hlýju og mýktar
en faðirinn hins vegar tákn valds og karl-
mennsku. Oft er börnum refsað harðlega
af feðrum sínum, sérstaklega drengjum,
til að kenna þeim hlýðni og virðingu gagn-
vart sér eldri karlmönnum. Dætur hjálpa
til við inniverkin en synirnir aðstoða eldri
karlmenn við ýmis útiverk.
Umskurður drengja sem er tíðkaður fer
fram um 7 ára aldur og á að tákna inn-
göngu þeirra í trúarsamfélagið. Umskurð-
urinn felst í því að forhúð kynfæranna er
skorin burt. Þessi siður tíðkast einnig hjá
Gyðingum. Stúlkur eru líka umskornar
meðal sumra hópa. Það er gert venjulega
um sex, sjö ára aldur og þá er snípurinn
skorinn burt. Meðal sumra múslimahópa í
Afríku, t.d. Sómala eru skapabarmar kyn-
færa einnig fjarlægðir og jafnvel er saumað
fyrir leggangaopið og örlítil rifa skilin eftir
fyrir þvag og tíðablóð.
Karlmönnum er heimilt að stunda
kaffihús og biðja í moskum en almennt séð
fá konur ekki að biðja í moskum. Frí-
stundum sínum verja konurnar venjulega
í heimsóknir til ættingja. Utivist þeirra frá
heimilinu er takmörkuð nema helst hjá
konum í stórborgum. Þær verða yfirleitt
að tilkynna útivist sína einhverjun karl-
manni innan fjölskyldunnar eða eldri
konu. Framkvæmd þessarar tilkynninga-
skyldu er mismunandi eftir þjóðum og
menningarsvæðum.
Almennt er illa séð að konur hafi sig í
frammi á almannafæri og sums stað-
ar er það algjörlega bannað. Ef þær þurfa
að fara út af heimilinu eiga þær helst að
vera í fylgd með annarri konu og vera með
blæju (veil) þar sem hvorki má sjást í and-
lit, hár eða líkama. Þessi siður er reyndar
mismunandi strangur, bæði eftir söfnuð-
um og svæðum og er jafnvel ekki tíðkaður
í borgum af sumum hópum kvenna.
Muhameð boðaði að konur skyldu virtar
og benti á að þær gætu verið mikilvægur
tengiliður milli ætta, síðast en ekki síst
vegna hlutverks þeirra sem eiginkvenna
og mæðra. Kona skal tilheyra föðurætt
sinni og hún hefur mikla ábyrgð sem felst í
því að halda heiðri íjölskyldunnar. Henn-
ar hlutverk er að kenna börnum sínum
rétta siði og sérstaklega sjá um að dætur
hennar hegði sér á engan hátt ósiðlega.
Dæturnar eru vaktaðar og enginn má
velkjast í vafa um hreinleika þeirra fyrir
giftingu. Á því hvílir heiður fjölskyldunn-
ar.
Ungum ógiftum stúlkum er ekki leyfi-
legt að umgangast aðra karlmenn en bræð-
ur sína og föður. Þess má einnig geta að
20 ÞJÓÐLÍF