Læknablaðið - 01.09.2014, Blaðsíða 49

LÆKNAblaðið 2014/100 481
U M F J Ö L L U N O G G R E I N A R
vegna þess að flugurnar drápust af eitrinu
sem fólk lætur úða garða sína með. Ég hef
aldrei fengið kvartanir vegna flugnanna
enda gera þær engum neitt.“
Hunang er heilnæmur orkugjafi
Tilgangur býflugnaræktar hérlendis snýst
aðallega um hunangið, fæðu guðanna,
þessa merkilegu afurð sem um aldir var
öflugur gjaldmiðill, heilnæmur orkugjafi
úr ríki náttúrunnar, sneisafullt af nær-
ingarefnum og hefur auk þess ýmsa aðra
eiginleika sem nýttir hafa verið um aldir.
„Hunang er í rauninni eini sykurinn
sem maður ætti að láta inn fyrir sínar
varir. Hvítur sykur er eitur, iðnaðarvara
sem í mínum augum er ekki mannamatur.
Hvert bú gefur af sér 10-50 kíló af hunangi
á ári. Þetta er munaðarvara og verðlagið er
eftir því en vissulega má fá ágætt hunang
í verslunum á lægra verði en það íslenska.
Ég myndi þó ráðleggja fólki að sneiða hjá
hunangi sem upprunnið er í Asíulöndum
og sérstaklega Kína, en þar er framleiðslan
byggð á því að fóðra flugurnar á sykurlegi
sem þær breyta í falskt hunang, allt önnur
afurð en það hunang sem fæst úr blóma-
safa í óspilltri náttúru.“
Torbjörn er ómyrkur í máli þegar talið
berst að heilnæmu mataræði og heil-
brigðum lífsháttum. „Þetta er ekkert flókið
en vefst samt alveg ótrúlega fyrir mörgum.
Fólk innbyrðir gríðarlegt magn af sykri og
þá sérstaklega frúktósa sem er algengasta
sætuefnið í gosdrykkjum og iðnaðarfram-
leiddum matvælum. Frúktósi er erfitt efni
fyrir mannslíkamann að vinna úr í miklu
magni og lifrin brýtur hann niður á svip-
aðan hátt og alkóhól og breytir honum í
fitu. Hunang aftur á móti samanstendur af
mörgum mismunandi sykrungum og inni-
heldur auk þess fjölmörg önnur verðmæt
næringarefni. Sjálfur borða ég bláber og
hunang á hverjum degi og verður gott af.“
Hunang var um aldir notað sem bakter-
íudrepandi smyrsl fyrir sýkt sár fyrir
uppgötvun pensilíns. „Hunangið er enn
notað í þessu skyni og gefur góða raun við
ákveðnar sýkingar. Þá hafa einnig verið
rannsökuð mjög ítarlega bakteríudrepandi
áhrif propolis eða troðkíttis sem bý-
flugurnar safna og nota til að verja búin
gegn örverum. Það er enn ein afurðin sem
býflugurnar gefa af sér en svo má ekki
gleyma vaxinu sem notað hefur verið um
aldir í smyrsli, til kertagerðar, sem vatns-
vörn á leður og léreft auk ýmis annars
gagns sem hafa má af því.“
Á heimleiðinni hefur afstaða blaða-
mannsins snúist svo kirfilega að hann
spyr að lokum hvað kosti að koma sér upp
býflugnabúi.
„Það er hægt að byrja fyrir 150-200.000
krónur ef allt er talið. Það er þó ekki hægt
að fá keypt bú nema fara fyrst á námskeið
enda er ævintýrið dæmt til að misheppn-
ast án þess. En með réttum undirbúningi
er engin ástæða til að búast við öðru en
góðum árangri.“
Stytt samantekt á eiginleikum lyfs
Heiti lyfsins: STRATTERA 10 mg, 18 mg, 25 mg, 40 mg, 60 mg, 80 mg eða 100 mg hörð hylki.
Hvert hart hylki inniheldur atomoxetin hýdróklóríð sem jafngildir 10 mg, 18 mg, 25 mg, 40 mg, 60 mg, 80 mg eða
100 mg af atomoxetini. Ábendingar: Strattera er ætlað til meðhöndlunar á athyglisröskun með ofvirkni (Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder
(ADHD)) hjá börnum, 6 ára eða eldri, hjá unglingum og hjá fullorðnum sem hluti af heildarmeðferð. Meðferð verður að hefja af lækni með sérþekkingu
á meðhöndlun ADHD, svo sem barnalækni, barna- og unglingageðlækni eða geðlækni. Sjúkdómsgreining skal gerð samkvæmt gildandi DSM viðmiðum
eða leiðbeiningum í ICD. Hjá fullorðnum þarf að staðfesta að einkenni ADHD, sem voru til staðar í æsku, séu enn til staðar. Mat þriðja aðila er
ákjósanlegt og ekki ætti að hefja Strattera meðferð ef staðfesting á einkennum ADHD í æsku liggur ekki fyrir. Ekki er hægt að greina ADHD eingöngu
á tilvist eins eða fleiri einkenna. Sjúklingar þurfa að vera með ADHD sem er a.m.k. miðlungi alvarlegt eins og sést af a.m.k. miðlungi mikilli röskun á
virkni við a.m.k. tvenns konar aðstæður (t.d. félagslegri, menntunarlegri og starfrænni virkni), sem hefur áhrif á marga þætti daglegs lífs, samkvæmt
klínísku mati. Skammtar og lyfjagjöf: Til inntöku. Strattera má taka í einum skammti að morgni, án tillits til máltíða. Sjúklingar sem fá ekki viðunandi
klíníska svörun þegar tekinn er einn Strattera skammtur á dag gætu haft gagn af því að taka lyfið tvisvar á dag í jöfnum skömmtum að morgni og síðdegis
eða snemma kvölds. Skammtar fyrir börn/unglinga upp að 70 kg: Upphafsskammtur Strattera ætti að vera um 0,5 mg/kg á sólarhring. Upphafsskammti
ætti að viðhalda að lágmarki í 7 daga áður en skammtur er hækkaður samkvæmt klínískri svörun og þoli. Ráðlagður viðhaldsskammtur er um 1,2 mg/
kg/dag (háð þyngd sjúklings og hvaða styrkleikar atomoxetins eru fáanlegir). Í sumum tilfellum getur verið viðeigandi að halda meðferð áfram eftir að
sjúklingur er orðinn fullorðinn. Skammtar fyrir börn/unglinga yfir 70 kg: Upphafsskammtur Strattera ætti að vera 40 mg á dag. Upphafsskammti ætti
að viðhalda að lágmarki í 7 daga áður en skammtur er hækkaður samkvæmt klínískri svörun og þoli. Ráðlagður viðhaldsskammtur er 80 mg. Ráðlagður
hámarksskammtur er 100 mg á dag. Skammtar fyrir fullorðna: Upphafsskammtur Strattera ætti að vera 40 mg á dag. Upphafsskammti ætti að viðhalda
að lágmarki í 7 daga áður en skammtur er hækkaður samkvæmt klínískri svörun og þoli. Ráðlagður viðhaldsskammtur er 80 mg til 100 mg á dag.
Ráðlagður hámarksskammtur er 100 mg á dag. Frábendingar: Ofnæmi fyrir virka efninu eða einhverju hjálparefnanna. Ekki skal nota atomoxetin
með mónóamín oxidasa hemli (MAO hemill). Ekki skal nota atomoxetin innan minnst tveggja vikna eftir að meðferð með MAO hemli er lokið.
Meðferð með MAO hemli skal ekki hafin innan tveggja vikna eftir að meðferð með atomoxetini er lokið. Ekki skal nota atomoxetin hjá sjúklingum
með þrönghornsgláku þar sem notkun atomoxetins var tengd við aukna tíðni ljósopsstækkunar í klínískum rannsóknum. Ekki má nota atomoxetín hjá
sjúklingum með alvarlega hjarta og æðasjúkdóma eða sjúkdómum sem tengjast blóðæðum eða blóðnæringu til heila. Ekki skal nota atomoxetin hjá
sjúklingum með krómfíklaæxli (pheochromocytoma) eða sögu um krómfíklaæxli. Upplýsingar um aukaverkanir, milliverkanir, varnaðarorð og
önnur mikilvæg atriði má nálgast í sérlyfjaskrá – www.serlyfjaskra.is. Pakkningastærðir og leyfilegt hámarksverð í smásölu (febrúar 2014):
Strattera 10 mg 28 stk: 19.406 kr, Strattera 18 mg 28 stk: 19.406 kr, Strattera 25 mg 28 stk: 19.406 kr, Strattera 40 mg 28 stk: 19.406 kr, Strattera 60 mg
28 stk: 19.406 kr, Strattera 80 mg 28 stk: 25.690 kr, Strattera 100 mg 28 stk: 28.591 kr. Ávísunarheimildir og afgreiðsluflokkur: R. Greiðsluþátttaka
sjúkratrygginga: 0. Heiti markaðsleyfishafa: Eli Lilly Danmark A/S. Athugið að þetta er stytt samantekt á eiginleikum lyfs. Nánari upplýsingar
má finna í sérlyfjaskrá – www.serlyfjaskra.is. Dags. SmPC: 15. maí 2013. Ef frekari upplýsinga um lyfið er óskað
skal hafa samband við umboðsaðila Eli Lilly á Íslandi: Icepharma hf. Lynghálsi 13, 110 Reykjavík. Sími: 540 8000.
Fyrir ávísun lyfsins er mikilvægt að læknir hafi kynnt sér leiðbeiningar til lækna um mat og eftirlit á áhættu
vegna hjarta- og æðasjúkdóma við ávísun Strattera.