Ægir - 01.01.2001, Blaðsíða 32

32
F I S K E L D I
1°C lægri en lágmarkshitinn um
1°C hærri.
Við Grímsey og á Austfjörðum
er hitastigið lægst og sérstaklega
er sumarhitinn lágur og lægstur
er hann í Stöðvarfirði.
Almennt er hægt að segja að
sjávarhiti hér við land sé lægri en
þar sem laxeldi hefur verið stund-
að í nágrannalöndum okkar. Sér-
staklega á þetta við um norðan-
og austanvert við landið.
Daggráður
Til að einfalda hlutina er oft not-
ast við svokallaðar daggráður í
fiskeldi sem er summan af meðal-
hita hvers dags yfir allt árið. Með
þessu fæst ein tala, sem á einfald-
an hátt gefur til kynna heildar-
varmamagnið á staðnum og segir
því mikið til um vaxtarskilyrðin
fyrir eldisfiskinn. Þessi tala er gef-
in upp á 4. mynd fyrir staðina á 2.
mynd. Við Ísland er hún hæst í
Vestmannaeyjum 2903 og í
Grindavík 2758 sem stafar að
verulegu leyti af því að þar er sjáv-
arhiti mjög hár yfir vetrarmánuð-
ina. Næst kemur Reykjavík með
2313 daggráður og lækkar þessi
tala síðan í meginatriðum þegar
farið er sólarsinnis kringum land-
ið og er hún lægst í Stöðvarfirði
1344. Almennt eru gildi frá öðr-
um stöðum þar sem laxeldi er
stundað töluvert hærri en við Ís-
land en segja má að gildin fyrir
Vardö sem er nyrst í Noregi og
við Svartnes inn af Tromsö séu í
námunda við það sem almennt
gerist hér við land.
Hafís
Hafís er ekki eins ótíður gestur á
flóum og fjörðum norðanlands og
austan eins og margur kann að
halda og fylgir honum ávallt
mjög kaldur sjór, þannig að jafn-
vel þó að firðir og flóar fyllist ekki
af ís, þá fellur hitastigið í sjónum
mikið. Mest er útbreiðsla hafíssins
að vorlagi í maí og jafnvel í júní.
Veðurstofa Íslands hefur flokkað
árin á síðustu öld eftir því hversu
mikill hafís var við strendur
landsins (Eiríkur Sigurðsson og
Þór Jakobsson 1991). Í þeim
flokki þar sem mestur hafís er við
landið eða mikill ís, að jafnaði við
Norðvestur-, Norður- og Austur-
land, voru 11 ár á nýliðinni öld.
Enn oftar gerði hafís usla á nítj-
ándu öldinni þannig að þetta er
atriði sem huga þarf að. Slíkar
hafískomur verða þegar pólsjór úr
Austur-Grænlandsstraumi
streymir inn á landgrunnið norð-
anlands af einhverjum orsökum
sem við þekkjum ekki til fulls og
kemur í raun í stað Atlantssjávar-
ins sem þar ríkir venjulega. Engin
leið er í dag til að segja fyrir um
hvenær slíkt gerist næst og nægir
í því sambandi að nefna að á ára-
bilinu 1920-1964 voru flestöll
mjög hagstæð en næstu sex ár frá
1965-1970 voru mjög óhagstæð
og sum mikil hafísár við norður
og austurströnd landsins. Ekki er
neins staðar, þar sem fiskeldi er
stundað í sjó slík hætta á hafís
eins og hér er. Víða er þó hætta á
lagnaðarís en hans gætir einnig
hér við land en verður einkum
vart fyrr á árinu en hins eiginlega
hafíss.
Súrefni
Ýmis önnur atriði en hitastig geta
haft áhrif á fiskeldi og eitt þeirra
er hvernig umhverfið ræður við
það aukna álag og þá mengun sem
eldinu fylgir og einnig hvernig
það getur fært fiskunum það súr-
efni sem til þarf. Í því sambandi
er nauðsynlegt að athuga strauma
og endurnýjun sjávar. Firðir á Ís-
2. Mynd. Kort af Norður-Atlantshafi þar sem sýndir eru þeir staðir sem rætt verður um í þessari grein.
3. Mynd. Mánaðarmeðaltöl hitastigs á stöðum sem sýndir eru á 2. mynd. Staðir við Ísland eru teiknaðir með
rauðu.