Ægir - 01.04.2002, Side 17

17
Fyrri rannsóknir
Dr. Jakob Magnússon rannsakaði
djúpsjávarlóðningar í norðan-
verðu Grænlandshafi í leiðöngr-
um Hafrannsóknastofnunarinnar
á árunum 1991-1995. Djúpsjáv-
arlóðningar fundust nær samfellt
um allt norðanvert Grænlandshaf
og almennt virtust þær þéttastar
með djúpköntunum en gisnari í
miðju úthafinu (Jakob Magnús-
son, 1996). Lóðningar voru á 4-
500 m til 7-800 m dýpi og kom
hluti þeirra upp undir yfirborð í
myrkri. Seiðavarpa með 5 mm
möskva í poka var notuð við
sýnatöku allt niður á 200 m dýpi
en fyrir tog á dýpra vatni var not-
uð „Gloria“ miðsjávarvarpa með
40 mm möskva í poka.
Úr lóðningunum sem gengu
upp undir yfirborðið á nóttunni
fengust nær eingöngu mjög smá-
vaxin laxsíldartegund sem kölluð
er Íshafslaxsíld (Protomyctophum
arcticum), ljósáta og karfaseiði.
Íshafslaxsíld er venjulegast aðeins
4-6 cm á lengd og svipuð að
stærð og karfaseiðin á þessum
tíma (ágúst). Í djúptogunum
(niður undir 600 m dýpi) var
fjöldi tegunda miklu meiri og í
þeim fengust í allt um 60 fisk-
tegundir, margar tegundir af
smávöxnum smokkfiskategund-
um og rækjum auk úthafskarfa
sem fékkst oft í togum ofan við
400 m dýpi. Marglyttutegundir
fengust líka í nær öllum togum.
Ekki var togað dýpra en á 600 m
dýpi þannig að ekki fengust upp-
lýsingar um tegundasamsetningu
í dýpstu lóðningunum.
Af eiginlegum laxsíldum feng-
ust átta tegundir og voru þær
lang algengastar ásamt slóans
gelgju (Chauliodus sloani), sem er
smávaxinn fiskur með ljósfæri
eins og laxsíldirnar. Afli ofan-
greindra tegunda var yfirleitt lít-
ill en þó fengust stundum nokkur
hundruð eða jafnvel nokkur þús-
und fiskar í togi. Aflinn var ekki
skráður í þunga en þar sem fisk-
tegundirnar sem um er að ræða
eru yfirleitt mjög smávaxnar hef-
ur aflinn vart verið meiri en
nokkrir tugir kílóa þegar best lét.
Auk ofannefndra tegunda fékkst
mikill fjöldi tegunda í mun
minna mæli. Jakob Magnússon
dró þá ályktun útfrá athugunum
sínum að það hlyti að vera fjöldi
enn smávaxnari tegunda í þessum
lóðningum sem ekki veiddust í
40 mm möskva.
Nýlegri rannsóknir
Á Hafrannsóknastofnuninni er nú
verið að vinna úr gögnum sem
safnað hefur verið í úthafskarfa-
leiðöngrum á síðustu 6 árum.
Um er að ræða niðurstöður at-
hugana þar sem svæðið langt suð-
ur fyrir Hvarf er kannað. Í þeim
leiöngrum hefur afli úr öllum
flotvörputogum verið nákvæm-
lega skráður. Hefur aflinn, auk
karfans, samanstaðið m.a. af tug-
um tegunda af allskonar smáfisk-
um (10-20 cm löngum) og voru
nokkrar laxsíldartegundir einna
mest áberandi. Þá eru smokkfisk-
ar (2-3 tegundir) og marglyttur
(2-3 tegundir) einnig oft áber-
andi. Kolmunni og jafnvel gull-
lax sjást einnig en þær tegundir
eru stærri en þorri þeirra smáfiska
sem þvælast í vörpuna.
Laxsíldartegundir (mynd 1)
sem búast má við á þessum slóð-
um eru brúnalaxsíld, Lampanyct-
us macdonaldi, langa laxsíld,
Notoscopelus kroeyeri, gljáslax-
síld, Lampadena speculigera, ísa-
laxsíld, Benthosema glaciale,
punktalaxsíld, Myctophum
punctatum og íshafslaxsíld,
Protomyctophum arcticum. Þrjár
Höfundar þessarar
greinar eru þrír vís-
indamenn á Hafrann-
sóknastofnuninni;
Þorsteinn Sigurðs-
son, Gunnar Jónsson
og Sveinn Svein-
björnsson.
Djúpsjávarlóðningar
í suðvesturdjúpi
Um árabil hefur verið kunnugt um að við Ís-
land finnist víða hópur (ættbálkur) fiskteg-
unda sem almennt gengur undir nafninu lax-
síldir. Einkum finnst þessi hópur suðvestur,
suður og suðaustur af landinu og í Grænlands-
hafi. Sjást þessir fiskar vel á dýptarmælum og
er þá oft kallað djúpsjávarlóð (deep-scattering
layer). Hér verður í stuttu máli fjallað um
rannsóknir Hafrannsóknastofnunarinnar á út-
breiðslu og samsetningu þess.
Mynd 1: Myndir af algengum fiskum úr djúpsjávarlóðningum. Efri myndin (A) sýnir
laxsíld en sú neðri (B) sýnir slóans gelgju (Ljósm: Þorsteinn Sigurðsson)
A
B
L A X S Í L D