Tímarit Máls og menningar - 01.12.1961, Blaðsíða 87

UMSAGNIR UM BÆKUR
laun, en hlaut 47 rd. og 76 skildinga, en
sama ár var safnað í einu prófastsdæmi
landsins 602 ríkisdölum og 42 skildingum
til kristniboðs í Kína, og stórhertoganum af
Hessen sendu íslendingar 1480 ríkisdali til
þess að hann gæti reist líkneskju af Mar-
teini Lúther. Það voru danskir menn, sem
hlupu undir bagga. En þar með var öllu ekki
bjargað. Fjárskortur hamlaði því, að Jón
gæti afkastað ýmsu, sem hann vildi. Eitt var
samning íslandssögu. Um það fjallar m. a.
kaflinn um Jón Sigurðsson og George Po-
well.
Frá hendi Lúðvíks Kristjánssonar er mik-
ils að vænta, og afrek hefur hann unnið.
Allra núlifandi manna hefur hann kynnt
okkur bezt mannlífið á íslandi á 19. öld,
andlega reisn þess og vesaldóm. Jóni Sig-
urðssyni hefur verið breytt í bronskarl, en
Lúðvík er að gera hann að lifandi manni,
sem stækkar því meir sem skilningur okkar
dýpkar og skýrist á þeim vandamálum, sem
hann leysir.
Björn Þorsteinsson.
Konráð Gíslason
Undir vorhimni. Bréf.
Aðalgeir Kristjánsson sá um
útgáfuna. Smábækur Menningar-
sjóðs 7. Reykjavík 1961.
þessu litla kveri er gefið út nokkurt úr-
val af bréfum Konráðs Gíslasonar með
inngangi og skýringum eftir Aðalgeir Krist-
jánsson cand. mag. Snið þessa bókaflokks
hefur markað útgefanda þröngan bás um
hvorttveggja, enda er í inngangi aðeins ör-
stutt en greinargott æviágrip Konráðs, svo
og nokkrar glefsur úr lýsingum samtíðar-
manna á honum. Ilins vegar leggja bréfin
sjálf nokkurn skerf til mannlýsingar á rit-
ara þeirra, en hvorttveggja er að Konráð
var ekki einn þeirra manna sem birta hug
sinn allan í bréfum, og hér er aðeins unt úr-
val að ræða; bréfin sýna okkur því ekki
nema fáar hliðar á skapgerð Konráðs.
Bréfunum má með nokkrum hætti skipta
í þrjá flokka. Elzt eru nokkur bréf til Gísla
Konráðssonar og Isleifs dómstjóra Einars-
sonar, bréf æskumanns til föður og styrktar-
manns. Þau bera þess augljós merki að þau
eru skrifuð eldri mönnum sem Konráð átti
ekki fullt sálufélag við, en eigi að síður
sýna þau vaxandi þroska og sjálfstæði í
skoðunum. Persónulegri og forvitnilegri eru
þó önnur bréf í safninu. Annars vegar eru
gáskafull bréf, góð dæmi um „absúrd-
kómik“ Fjölnismanna, sem kemur ljósast
fram í bréfunum til Jónasar Hallgrímsson-
ar, en eimir þó einnig eftir af í bréfum frá
síðari árum, svo sem pistlunum til Bene-
dikts Gröndals og Magnúsar Eiríkssonar. í
bréfunum til Jónasar er þó engan veginn
tómur galsi, víða leynist alvara á bak við þó
að stundum sé dulbúin. Hins vegar sýna
bréfin til sr. Stefáns Þorvaldssonar gjör-
ólíka hlið á Konráði, örvilnaðan mann og
bölsýnan, sem rekur raunir sínar fyrir göml-
um vin og skólabróður, en þann trúnað mun
hann hafa sýnt fáum, svo dulur sem hann
var. Vinátta þeirra hlýtur að hafa verið
mjög náin í æsku, úr því að Konráð velur
Stefán sér að trúnaðarmanni, fyrst eftir
missi unnustu sinnar, sem varð honum svo
mikið áfall að hann varð aldrei samur síð-
an, og löngu síðar er kona hans var látin.
Þessi bréf eru merkilegur vitnisburður um
tilfinningar Konráðs sem hann var annars
ekki vanur að flíka, heldur byrgði á bak við
harða skel.
Útgefandi segir í inngangi að íslenzk bréf
Konráðs hafi flest verið skrifuð upp, en síð-
an „völdu þeir Hannes Pétursson og Gils
Guðmundsson úr þeim þau sem hér eru
prentuð, en það er aðeins lítill hluti þeirra
bréfa, sem til eru“. Frekari greinargerð fyr-
ir úrvalinu er ekki gerð. Nú mætti spyrja:
421