Tímarit Máls og menningar - 01.07.1982, Blaðsíða 96

Tímarit Máls og menningar
hefði verið af litlu viti flest og af enn minni þekkingu, og ættu þar bæði
fylgismenn og mótstöðumenn kom[m]únistastefnunnar óskilið mál. Þá gaf
hann yfirlit yfir sögu rússnesku þjóðarinnar og skýrði frá ástandi því, sem
hún hefir átt við að búa á umliðnum öldum, eða alt fram að byltingunni
1917. Var það sönn — en frá sögulegu sjónarmiði nokkuð einhliða — frá-
sögn. Eins og flestum mun vera ljóst var ástandið að mörgu leyti hið hörmu-
legasta. Atti öll alþýða að búa við hina mestu kúgun, óstjórn og skort á upp-
lýsingu og öðrum mannréttindum, örbirgð, hallæri og neyð var algengt
meðal alþýðunnar. En á hinn bóginn var gegndarlaust óhóf við keisara-
hirðina og meðal aðalsmanna, sem héldu bændunum í ánauð. Ofan á þetta
bættist svo heimsstyrjöldin og stjórnarbyltingin. Kvað ræðumaður það mjög
ósanngjarnt að krefjast þess að öllu væri komið í rétt horf hjá kommúnistum
á þeim stutta tíma, sem þeir hafa verið við völd, enda mundi naumast hægt
að hugsa sér, að tekist hefði að bæta úr öllu og fullkomna alt, hvaða stjórn-
málakerfi sem fylgt hefði verið. Benti hann í því sambandi á þá eymd og
spillingu, sem stöðugt ætti sér stað í hinum lýðfrjálsu löndum Vestur-
Evrópu, og ekki hefði tekist að uppræta.
[----------]
Ræðumaður tók það hvað eftir annað fram, að grimd sú, hatur og hefndar-
hugur, sem hefði lýst sér í verkum margra kommúnista í Rússlandi, bæði
undir sjálfri byltingunni og síðar, yrði með engu móti varið og væri engin
bót mælandi, en menn ættu að gera sér ljóst, áður en þeir kvæðu upp
áfellisdóma, að slíkt væri því miður engin eins dæmi, og minti hann í því
sambandi á þau hermdarverk, sem sjálf hin kristna kirkja hefði á samvizk-
unni, og sem framin hefðu verið í nafni trúarbragða kærleikans og sann-
leikans.
Af frásögnum blaðanna í heild má ráða að afstaða Davíðs til
Sovétríkjanna og þjóðfélagsbreytinga þar hafi verið fremur jákvæð þótt
hann drægi enga dul á þau atriði er hann taldi miður fara. Margt í
framkvæmd byltingarinnar virðist hafa átt samúð hans. Annað vakti ugg
hans eða andúð.
Svipuð tvíbent afstaða birtist í þeim kvæðum Davíðs sem rekja má til
þessarar Rússlandsferðar. Tvö eiga örugglega rætur sínar þar, „Rússneskur
prestur“ og „Vodka“.
Hið fyrra er næsta heiftúðug ádeila á kirkju- og klerkavald.
Nú var slíkur tónn síður en svo nýr í kvæðum Davíðs. Má þar til nefna
kvæðin „Hrafnamóðirin", „Nunnan“ og „Hinn glámskyggni" í Svörtum
fjöðrum; „Utburðurinn“ í Kvaðum; „Heiðingjaljóð", „Klausturvín“ og
„Söngur loddarans" í Kveðjum.
Kirkju- og klerkaádeila Davíðs er tvíþætt. Annars vegar deilir hann á
342