Tímarit Máls og menningar - 01.03.1996, Blaðsíða 18

selst í tugþúsundatali. Heaney er ekki aðeins talinn besta ljóðskáld enskrar
tungu í dag, heldur er hann einnig langvinsælastur þeirra ljóðskálda sem
skrifa á ensku, sérstaklega hjá yngri kynslóðinni.2
Heaney byrjaði að yrkja frekar seint, eða 23 ára — en líklega byrja flest
ljóðskáld mun fyrr að reyna fyrir sér. Fyrsta verk hans sem vitað er um heitir
„Tractors", ljóð sem honum finnst annaðhvort of einfalt eða vandræðalegt,
enda hefur hann aldrei birt það affur. Hins vegar má finna kvæðið „Mid-
Term Break“ (Miðannarhlé), sem hann samdi á þessum tíma og fjallar um
bróður hans sem dó í bílslysi aðeins fjögurra ára gamall, í bók hans Death of
a Naturalist. En Heaney tókst að koma þrem kvæðum í hið virta breska
tímarit The New Statesman, þeirra á meðal er hið velþekkta „Digging". Sex
vikum síðar barst honum bréf frá Faber & Faber Ltd., en þeir sýndu mikinn
áhuga á verkum hans og gáfu út Death of a Naturalist.
Þessi ljóðabók og sú næsta, Door into the Dark (1969), hafa að geyma
mikið efni frá æskuárum ljóðskáldsins. I báðum bókunum lýsir hann dag-
legu lífi á bóndabænum Mossbawn þar sem hann ólst upp. Notkun hans á
tungumálinu er sérstaklega heillandi og myndræn án þess að vera flókin eða
torskilin. Að vísu notar hann allmörg óvenjuleg orð, en stíllinn er hreinn og
hugsunin skýr. Heaney er mjög jarðbundinn eins og kemur skýrt fram í
þessum kvæðum sem sýna hversu sterk tengsl hans eru við landið og
náttúruna. En Death ofa Naturalist, eins og titillinn gefur í skyn, hefur meira
að geyma en falleg „náttúrukvæði“, því að í henni kveður hann jafnframt
sakleysið og bernskuna. í mörgum ljóða sinna syrgir hann ýmislegt sem hann
hefur misst eða týnt og mun aldrei öðlast aftur. Samt er hann mjög meðvit-
aður, ef ekki of meðvitaður, um að geta endurheimt glataða þætti tilverunnar
í gegnum skáldskapinn.
í þessari bók, eins og í næstu bók sinni, Door into the Dark, er Heaney
einnig haldinn einhverskonar sektarkennd. Mörg ljóðin fjalla um glæp og
refsingu og einnig um hræðslu hans við náttúruna sem er oft ógnandi og
virðist ætla að hefna sín á honum. Sektarkenndin snýr sérstaklega að því að
vera rithöfundur — það er líkt og honum finnist ekki alveg rétt að taka upp
pennann í staðinn fyrir skófluna sem forfeður hans notuðu.
Þótt Heaney sé ekki tilgerðarlegur, er hann allt of settlegur í þessum
kvæðum, eins og hann sé að reyna of mikið að hljóma eins og skáld fremur
en að leyfa sér að tala eigin röddu. Eins og írski gagnrýnandinn Neil
Corcoran sagði: „Mörg kvæði í fyrri bókum Heaneys líta út fyrir að hafa
verið samin handa nemendum í bókmenntarýni.“3
En það sem kemur einnig fram í fyrstu bókum hans er sterkur áhugi hans
á aðferðum ljóðagerðarinnar. I ljóðinu „Digging“, til dæmis, ætlar hann að
8
TMM 1996:1