Tímarit Máls og menningar - 01.03.1996, Síða 55

inn þar sem líkami, ekki nærri því eins raunverulegur og áður, nánast
óþekkjanlegur, hrapar ofan í tóm þar sem ekkert er utan smáhús svífandi í
lausu lofti, svona af og til.
Málverkin sem ég sé fyrir mér liggjandi á gólfínu í þessari allt of litlu
vinnustofu, þau hef ég þekkt í tvö ár; en í dag koma ný málverk sem hanga
uppi á vegg mér á óvart: eftir gráa tímabilið (tímabil hins endalausa falls),
er nú runnið upp hvítt tímabil. Við förum aftur og aftur frá gömlu málverk-
unum hans til þeirra nýju: þessi kúvending hans í litanotkun hefur ekki haft
nein áhrif á grunnþáttinn í list hans: ímyndunaraflið jafn óbeislað, sorgin
jafn skammt undan, allt er það á sínum stað; og enn og aftur hauslausir,
svífandi líkamar. „Er það dauðinn sem er alls staðar á sveimi?“ spurði ég.
„Já,“ svaraði hann. Öll þessi hvítu málverk eru uppfull af líkum. Þrátt fyrir
það (og það er kraftaverk sem mikil ljóðlist er ein fær um að fremja) er ekkert
hryllilegt við þessi málverk, þau eru einfaldlega falleg.
Nóttin var allsráðandi á fyrri skeiðum og ég hélt að það stafaði af landinu
sem slíku, kreólskum ævintýrum, frá tímum þrælanna sem nutu aðeins
stundarfrelsis yfir blánóttina. Dró nóttin sig þá út úr málverkunum? Síður
en svo. Þessi hvíta veröld á ekkert skylt við daginn. Hún er einungis rang-
hverfan á nóttinni. Þetta er hin eilífa, uppljómaða nótt heimsins fýrir
handan.
Við sitjum fyrir framan málverk frá þessu síðasta tímabili og hann útskýr-
ir: á fyrsta stigi vinnunnar er verkið ólgandi og skrautlegt, en það er ekki fyrr
en á öðru stiginu sem hvíti liturinn hylur málninguna smátt og smátt og loks
sveipast sviðið nokkurs konar strimlatjaldi, regntjaldi. Ég segi: „Englar læð-
ast inn á vinnustofuna þína í skjóli nætur og spræna hvítu hlandi yfir
málverkin þín.“
Þarna er málverk sem ég skoða aftur og aftur: til vinsti eru opnar dyr, í
miðjunni er láréttur líkami sem svífur hálfþartinn út úr húsi. Neðst liggur
hattur. En hugsanlega er hér um sjónarhorn fugls að ræða og þá eru þetta
ekki dyr á húsi heldur opin gröf og líkaminn svífur ekki, heldur liggur. En
kannski stöndum við samt sem áður andspænis myndefninu og þetta eru
hvorki húsdyr né gröf, heldur inngangur í grafhvelfingu eins og þær sem
tíðkast í kirkjugörðum á Martinique, smáhýsi lögð hvítum flísum.
Mér verður hugsað til hattsins neðst. Hafa töfrar súrrealismans markað
gullin spor í land Martinique, þetta helga land Bretons og Césaire? Skáld-
skapur óvæntra hluta? Hatturinn. Fullkomlega óviðeigandi þarna á grafar-
bakkanum og þó svo sannur, svo raunverulegur, svo áberandi. Daginn áður
höfðum við heimsótt Hubert, annan vin sem búsettur er á Martinique. Hann
sýndi okkar hatt, stóran drapplitan hatt sem löngu látinn faðir hans hafði
átt: „Þetta er það eina sem mig langaði að eiga til minningar um hann.“
TMM 1996:1 45
L