Ólafía : rit Fornleifafræðingafélags Íslands. - 01.05.2007, Page 97

eldgryfju. Kolefnisgreining á kolaðri
trjágrein sem fannst í mannvirki sem
merkt er myndsniði 10 gaf með leið-
réttingu meðalaldurinn um árið 900.
Upphafleg flokkun á leifum úr snið-
kjörnum sýndi hátt hlutfall viðarkola,
þó nokkuð magn spendýra- og fugla-
beina og lítið magn af óbrenndum fisk-
beinum. Frumgreining bendir til þess að
fiskbeinin séu úr síld. Einnig fundust
nokkur brot úr unnu járni. Á uppgraftar-
svæðinu virðast vera litlar tinnusteins-
flögur, eða eitthvað þeim líkt. Vegna
leifa óbrenndra fiskbeina, þá grunar
okkur að þetta sé sorphaugur blandaður
ösku úr eldstæði. Ef svo reynist, þá
erum við líklega mjög nálægt íveru-
húsinu.
Fjöldi jarð- og mannvistarlaga eru á
Kirkjuhóli. Mannvistarleifar eru aðal-
lega í lagi 1, sem er frekar einsleitt lag
af dökkbrúnni, lífrænni og leðjukenndri
fokmold. Í lagi 2 sem er beint fyrir
neðan er 10-15 cm þykkt lag úr fínum,
dökkgráum leir og fokmold blandaðri
kolum og smá votti af mannvistar-
leifum. Undir lagi 2 eru tvö lög, að
mestu án allra mannvistarleifa. Hið
fyrra er lag 3, sem er um 20-30 cm
þykkt forsögulegt og óhreyft setlag
blandað þunnum linsum af dökkum,
appelsínugulum og dökkbrúnum sandi,
mold og grárri gjósku. Lag 4 er dökkt,
appelsínugult og brúnt lag úr fínni
sandleðju með um það bil 40%
hvasshorna og blöðróttri basaltmöl og
steinum.
Landnámsgjóskan (sem aldursgreind
er til ársins 871±2) og gjóska frá fyrri
hluta 10. aldar sem er í torfveggjum í
neðri hlutum laga 1 og 2 leggja
grunninn að aldursgreiningu (Grön-
vold, K. et. al. 1995, bls. 149-55). Þessi
tvö efri lög eru mestmegnis yngri en
920. Efst á hólnum er lag 1 um einn
metri á þykkt og um hálfur metri til
hliðanna. Meðal mannvistarleifa í lagi 1
eru byggingarleifar, grafir manna,
gripir, aðflutt möl og basaltsteinar, og
mikið af smáum dýrabeinum. Jarðlagið
virðist mjög einsleitt, líklega vegna
umróts ánamaðka. Grafir, sorphaugar,
húsgrunnar úr torfi og grjóti eru ágæt-
lega varðveittir, en veggir grafanna eru
oft óljósir. Einkum er í lagi 1 mikið af
leifum sem benda til mannvistar, til
dæmis eru oft blettir yfir gröfunum með
rauðum eða gulleitum járnútfellingum,
brennd lífræn efni og viðarleifar.
Innan lags 1 eru undirlög sem gætu
verið mannvistarlög. Eitt er 2-3 cm
þykkt samfellt lag af rauðri og gulleitri
járnútfellingu sem liggur um það bil 30
cm undir yfirborði hólsins. Þetta jarðlag
var greinilegast undir litlum mann-
gerðum hól og var yfir yngra fjárhúsinu
sem var ofan á kirkjunni og samsíða
útlínum yfirborðs aðal uppgraftar-
svæðisins. Þessi rák lá yfir greftrunar-
svæðið og yfir stein- og malargrunn
kirkjukórsins. Annað undirlag, örþunnt
malarlag, er aðallega undir yfirborði
hólsins fyrir miðju. Það er þykkast
undir miðju hans, um 15 cm, og hvílir á
malar- og steingrunninum. Þessi stein-
rák, sem er rofin af stærri byggingu,
virðist vera hluti af gólflagi, en hún
hefur verið notuð til þess að byggja upp
austurhluta kirkjunnar. Nákvæm at-
hugun leiddi í ljós að í rákinni mátti
finna bæði kolaðar og ókolaðar viðar-
leifar. Með þá kenningu í huga að
viðarleifarnar gætu verið veðraðar leifar
úr kirkjunni, þá sendum við hluta af
óbrenndum viði til kolefnisgreiningar.
Óleiðrétt AMS aldursgreining 1150±40
B.P. (Beta – 175676) sýnir að áætlaður
aldur viðarins er frá um 890, eða innan
__________
97
Jesse Byock et.al.