Dagrenning - 01.04.1946, Page 35

Hvers vegna setur Snorri þessa fjóra stór-
höfðingja í samband við landvættirnar?
Er það gert til þess að miða þessa sendiför
Haralds Gormssonar við einhvern ákveðinn
tíma? Ilefði þá ekki verið nóg að nefna ein-
livcrn þeirra, t. d. Þórð gelli eða Þórodd
goða, sem báðir voru mjög kunnir menn á
Suður- og Vesturlandi? Ég tel að sú sé ekki
ástæðan fyrir því, að þessir höfðingjar eru
þarna nefndir. Konráð Maurer minnist á
þetta í neðanmálsgrein í bók sinni „Upphaf
allsherjaríkis á íslandi“. Þar segir:
„Þá má nú sjá á þessari lýsingu, livernig
menn hafa ætlað að fyíg/ur og verndar-
guðir voldugra höfðing/a verði landið og
sveit annarra vætta með þeim.“
Keniur hcr greinilega fram að Maurer telur
landvættirnar vera „fvlgjur og verndarguði
voldugra höfðingja“ og þá liggur auðvitað
beint við að ætía að einmitt þessar verur,
sem nefndar eru, — risinn, ormurinn, nautið
og fuglinn — hafi á þeim tíma verið taldar
vera ættarfylgjur þessara sérstöku höfðingja,
sem Snorri telur upp í lok sögunnar. Er þessi
tilgáta Maurers vafalaust alveg rétt. En þá
verður næst fyrir liendi að athuga ætt og
uppruna þessara höfðingja.
Ey/bJfur Valgerðarson var afkomandi
Helga magra. Hann var faðir Guðmundar
ríka á Möðruvöllum og Einars Þveræings,
sem mikið korna við sögu hér á söguöld-
inni. Athyglisvert er það, að Evjólfur skuli
vera kenndur við móður sína, þótt föðurætt
lians sé ein hin göfugasta allra landnáms-
ættanna. Eyjólfur var sonur Einars Auðuns-
sonar rotins, hins göfugasta manns, en Auð-
unn hafði átta Ilelgú Helgadóttur hins
magra. Var Helgi magri, svo sem kunnugt
er, sonur Eyvindar austmanns og Raföttu
Kjarvalsdóttur Irakonungs. Var ætt Eyvind-
ar austmanns öll austan úr Svíaríki, svo sem
síðar verður nánar getið. Móðurætt Eyjólfs,
sem hann er við kenndur, er í Njáls sögu
rakin þannig: „Móðir Eyjólfs, föður Guð-
mundar (ríka), var Valgerður Runólfsdóttir.
Móðir Valgerðar hét Vilborg. Hennar móðir
var Jórunn hin óborna, dóttir Ósvalds kon-
ungs hins JieJga. Móðir Jórunnar var Bera
dóttir /átmundar konungs hins helga.“ Er
Eyjólfur Valgerðarson þannig 5. maður frá
Játmundi heilaga Englakonungi, er síðar
varð verndardýrlingur brezku konungsættar-
innar. Eyjólfur Valgerðarson er því í aðra
ættina kominn af höfðingjum í Suður-Sví-
þjóð, en í liina af Englandskonungum. Hann
er jDannig tvímælalaust af saxnesku kyni í
móðurætt.
Þóroddur goði bjó á Hjalla í Ölfusi. Hann
var faðir Skafta lögsögumanns. „Þeir voru
höfðingjar miklir fegðar og lögmenn miklir,“
segir í Njáls sögu. Þóroddur var í móðurætt
kominn af Ölvi barnakarli, en um hann segir
Landnáma:
„Ölver barnakarl hét maður ágætur í
Noregi; hann var víkingur mikill; hann
lét eigi henda börn á spjótsoddum, sem
þá var víkingum títt; því var hann barna-
karl kallaður.“
Þormóður skafti, afi Þórodds goða, var
kvæntur Helgu dóttur Þrándar mjögsiglanda,
en þeir Þrándur mjögsiglandi og Eyvindur
austmaður voru hálfbræður. Voru báðir ætt-
aðir austan úr Svíaríki. Eru Jreir Eyjólfur
Valgerðarson og Þóroddur goði þess vegna
náskyldir og ættaðir af sömu slóðum úr Svía-
ríki.
Þórður gelíir var sonur Þorsteins rauða. En
Þorsteinn sá var sonur Ólafs hins hvíta og
Auðar djúpúðgu. Þorsteinn rauði varð kon-
ungur yfir miklum hluta Skotlands, að sögn
Landnámu, en „Skotar sviku hann ok féll
hann þar í orrostu,“ segir þar. Þotsteinn
rauði kvæntist í Suðurevjum Þuríði, dóttur
Eyvindar austmanns, systur Helga magra.
„Þau áttu mörg börn,“ segir Landnáma og
nefnir til sex dætur, en aðeins einn son,
DAGRENNING 25