Ský - 01.02.2008, Side 65

1. tbl. 2008 | ský 5
Eftir herþjónustu í seinni heimsstyrjöld, sem hann gegndi
heima fyrir vegna sjóndepru, hellti hann sér út í verkalýðsmál
leikara. Hann var kvæntur leikkonunni Jane Wyman í átta ár
en hjónabandinu lauk meðal annars vegna stjórnmálaáhuga
hans. Hann er eini forseti Bandaríkjanna sem hefur verið
tvíkvæntur; Reagan giftist svo annarri leikkonu, Nancy
Davis.
Stjórnmálaferilinn hóf Reagan í Demókrataflokknum en
eftir kjör Johns F. Kennedys gekk hann í Repúblikanaflokkinn.
Flokksskiptin skýrði hann þannig að hann hefði ekki yfirgefið
flokkinn heldur flokkurinn hann – gott dæmi um orðheppni
Reagans. Hann varð ríkisstjóri í Kaliforníu 1967-1975 en
forsetaembættið kom fljótt í hug hans. Hann var frambjóðandi
í prófkjörum 1968 og 1976 en það var ekki fyrr en 1980 sem
hann náði útnefningu sem frambjóðandi flokksins og sigraði
Jimmy Carter, þáverandi forseta.
Stjörnuruglaður morðingi
John Hinckley (1955) var sonur efnaðra foreldra en fékk
fljótt á sig auðnuleysisbrag, flosnaði upp úr námi og reyndi
síðan árangurslaust að komast áfram sem tónlistarmaður í San
Francisco. Hann var upp á fjölskylduna kominn, bjó ýmist
heima eða að heiman, meðal annars í Hollywood. Þar fékk
hann slíkt dálæti á kvikmyndinni Taxi Driver og virðist hafa
samsamað sig lögreglumanninum í myndinni sem ákvað að
bjarga tólf ára vændiskonu sem leikin var af Jodie Foster.
Þetta þróaðist út í óheilbrigðan áhuga á Foster sem hann
hafði samband við, hringdi í og skrifaði. Hún var við nám í
Yale sem Hinckley reyndi líka að stunda en hún kærði ágengni
hans til skólayfirvalda. Hann fór þá að ímynda sér að hann
yrði henni samboðinn ef hann gerði eitthvað stórbrotið,
hugleiddi að ræna flugvél og elti um árabil Jimmy Carter
forseta á röndum.
Í lok mars 1981 fór Hinckley til Washington og fylgdist
með dagskrá forsetans. Þegar Reagan var að koma af fundi á
Hilton-hótelinu 31. mars var Hinckley í þrönginni fyrir utan,
steig fram og náði að skjóta sex skotum áður en hann var
afvopnaður. Þrír menn særðust áður en síðasta kúlan hrökk
af bíl og í forsetann sem tók ekki eftir að hann hefði særst
fyrr en hann hóstaði upp blóði í bílnum. Kúlann hafði farið
í lungun.
Af dæmigerðum reagönskum galsa sagði Reagan við
skurðlækninn að hann vonaðist til að hann væri repúblikani
og fékk það svar að í dag væru þeir allir repúblikanar. Reagan
slapp með skrekkinn en James Brady, sem var blaðafulltrúi
forsetans, hefur verið í hjólastól síðan og beitt sér fyrir
takmörkun byssuleyfa.
Öll árásin var fest á filmu, meðal annars af CNN sem
var nýtekin til starfa. Það fyrsta sem Hinckley spurði
lögregluþjónana var hvort árásin yrði sýnd í sjónvarpinu. Í
fórum hans fannst bréf til Foster þar sem hann sagðist vonast
til að henni þætti mikið til um gerðir hans.
Hinckley var dæmur ósakhæfur vegna geðbilunar sem
var umdeild niðurstaða. Hann hefur verið á hælum síðan en
fengið að heimsækja fjölskyldu sína síðari árin. Hvort áhugi
hans á Foster hefur dvínað er óljóst, en hann hefur verið
staðinn að því að safna efni um hana.
Ef John Hinckley hefði tekist ætlunarverk sitt hefði
heimurinn farið á mis við heitið Reaganomics, þótt vísast
hefðu breytingarnar sem kenndar eru við Ronald Reagan
orðið, Margaret Thatcher forsætisráðherra Breta farið inn á
braut einkavæðingar og þær kenningar smátt og smátt orðið
jafnviðurkenndar og raun ber vitni.
Reagan greindist með Alzheimer-sjúkdóminn 1994 og
skrifaði mikið og fjallaði um þennan sjúkdóm sem markaði
síðustu æviár hans. Hann lést 2004 og þykir hafa verið einn af
áhrifamestu Bandaríkjaforsetum síðustu aldar. sky,
John Hinckley.
Morðtilræði
Mikil ringulreið skapaðist þegar John Hinckley reyndi að ráða Ronad Reagan af dögum árið 11.