Morgunblaðið - Sunnudagur - 08.02.2015, Síða 46

Úttekt
46 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 8.2. 2015
Eftir 100 ár munu sagnaritarar, er-lendir sem innlendir, lofa Íslend-
inga fyrir hreinlæti, hreysti og
langlífi.“
Svo skrifaði pistlahöfundur sem
kallaði sig Búa í Heimilisblaðinu fyrir
100 árum og dæmi nú hver fyrir sig
hvort við stöndum undir þessu nú þeg-
ar spádómur hans ætti að hafa komið
fram. Í það minnsta erum við langlíf og
hraust en engar haldbærar heimildir
eru fyrir því að við séum hreinlát. Búi
hafði einmitt helst áhyggjur af því að
þetta með sóðaskapinn myndi
kannski ekki ná að rætast. „Það er
ekki ráð, nema í tíma sé tekið, að biðja
tröll að taka nokkra ósiði þá, er
þessum orðstír granda nú með
þjóð vorri og gefa okkur sóð-
anafnið.“
Búi var einnig viss um að hér á
landi yrðu flestir Íslendingar bjarg-
álnamenn, fáa öreiga yrði að finna,
enga betlara og síðast en ekki síst;
enga auðmenn.
A
llt frá því fyrir hundrað árum og eflaust fyrr hefur fólk velt því fyrir sér hvernig umhorfs yrði hér-
lendis þegar komið væri fram á 21. öldina.
Sunnudagsblað Morgunblaðsins skoðaði ýmis ummæli sem voru látin falla um hvernig Ísland
yrði orðið árið 2015 og fór ofan í saumana á því hvað hefur ræst og hvað ekki.
Að sjálfsögðu kom margt ekki á daginn en annað er eins og viðkomandi hafi hreinlega fengið að
skreppa til framtíðarinnar. Þessar framtíðarsýnir eru ýmist fengnar úr blaðaviðtölum, bókum eða erindum sem
haldin voru opinberlega en elsta dæmið er nákvæmlega 100 ára gamalt – þegar einhverjir ímynduðu sér að
áfengisbannið hefði haldist í heila öld og Íslendingar væru edrú, sötrandi kaffi og sódavatn.
Hvernig sá fortíðin framtíðina?
FORTÍÐIN VAR BÚIN AÐ ÍMYNDA SÉR ÝMISLEGT UM
HVERNIG UMHORFS YRÐI Á ÍSLANDI SEM OG Í HEIMINUM
ÞEGAR 2015 NÁLGAÐIST EÐA VÆRI RUNNIÐ UPP.
HVAÐ HEFUR RÆST OG HVAÐ EKKI?
Júlía Margrét Alexandersdóttir julia@mbl.is
Einhverjir sáu fyrir sér að Íslendingar væruallsgáðir árið 2015 og hefðu þá reyndar
verið á snúrunni í 100 ár.
Algjört áfengisbann gekk í gildi árið 1915
og var allstór hópur sem trúði því að það
bann væri til frambúðar og stæði jafnvel
næstu aldirnar.
Þorsteinn M.
Jónsson, ritstjóri og
alþingismaður fyrir
Sjálfstæðisflokkinn
eldri og Framsókn-
arflokk, flutti erindi á
Bakkagerði í Borgar-
firði 1. janúar 1915 í
tilefni af vín-
sölubannslögunum
og ávarpaði sam-
komuna og hreif
hana með lýsingunni sinni á því hvernig árið
2015 yrði:
„Ég sé í anda fólk saman komið árið
2015. Það er að halda hátíðlegar guðsþjónustu og sam-
komur í tilefni af því að bannlögin eru 100 ára gömul.
Blessaður sé sá dagur, sem þjóðin létti af sér áfengisbölinu,
munu þá margir hugsa.“
Sala léttra vína var leyfð aftur árið 1922 en áfeng-
isbannið var síðan afnumið alveg 1935, fyrir utan
bjórinn sem var leyfður árið 1989. Enn er bannað
að auglýsa áfengi.
Biðröð eftir
áfengi var
ekki fram-
tíðarsýn
Þorsteins.
Þorsteinn M. Jónsson
ÞJÓÐIN ALGJÖRLEGA EDRÚ
HREINLÁT OG
AUÐMANNALAUS Ífjölmiðlum á 9. áratugnumbirtust fjölmargar fréttir þess
efnis að menn myndu í síðasta
lagi lenda á Mars árið 2015
en þar voru það Sov-
étmenn sem lofuðu
mönnuðu geimfari á
reikistjörnunni. Sov-
étmenn höfðu þá á síð-
ari hluta 9. áratugarins
sent tvö ómönnuð
geimför til að kanna
tungl sem svífa um-
hverfis Mars. Í íslensk-
um fjölmiðlum stóð
meðal annars að árið
2015 yrði talið „merk-
isár í mannkynssögunni
og mikið um dýrðir“.
Síðan þá hafa verið gefnar
út fjölmargar áætlanir, vestan
hafs og austan, um mannaðar
geimferðir til Mars en að mati
geimferðastofnana mun það ekki
gerast fyrr en í fyrsta lagi árið 2025.
Má telja líklegt, að yngri læknarnir séu af kynslóð,sem alist hefur upp við alþjóðlegra umhverfi en
nokkur eldri kynslóð, og því óvíst hvort átthagabönd
megna að draga þá heim í stórum stíl. Líklegt verður því
að telja, að mikill fjöldi íslenskra lækna erlendis sé ekki
lausn á væntanlegum umönnunarvanda í íslensku heil-
brigðiskerfi.“
Svo skrifaði Sveinn Magnússon í Læknablaðið fyrir 20
árum en yfirskrift
greinarinnar var Jafn-
vægi til 2015, en eftir
það …?! Sveinn
spáði því að brotsjór
myndi ganga yfir heil-
brigðiskerfið árið
2015 og virðist það
ætla að standa
heima.
Hann skrifaði að
þegar fjöldi lækna
færi á eftirlaun á því
ári lægi fyrir að tals-
vert þyrfti að koma
af læknum, nýjum og
frá útlöndum, í stað-
inn. „Erfitt er að vita
með vissu hve mikið
„varaafl“ leynist er-
lendis. Hluti læknanna er við sérnám, aðrir hafa lokið
því og sumir fyrir löngu. Reynslan hefur sýnt, að læknar
sem dvalið hafa erlendis með fjölskyldum sínum lengur
en 10 ár hafa fest það rækilega rætur, félagslega, fjöl-
skyldulega og atvinnulega, að þeir lokkast ekki af
hverju sem er heim til Íslands. Þeir hafa flestir unn-
ið sig vel upp í góðar stöður í góðu og vellaunuðu at-
vinnuumhverfi. Því verður að telja ólíklegt, að sá hópur
geti talist öruggt „varaafl“ fyrir íslenskt heilbrigðiskerfi
að öðru óbreyttu,“ skrifaði Sveinn.
LÆKNAR KOMA EKKI HEIM
ÆTTUM AÐ VERA KOMIN Á MARS