Morgunblaðið - Sunnudagur - 01.03.2015, Blaðsíða 56

56 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 1.3. 2015
Á Háskóladaginn, sem er í dag, laugardag,
býður Listvinafélag Hallgrímskirkju í sam-
vinnu við tónlistardeild Listaháskólans til
tónleika klukkan 16 í kirkjunni.
Tónlistarnemar á selló, gítar, flautu, klarin-
ett, píanó og orgel koma fram og flytja fjöl-
breytta efnisskrá með verkum eftir Bach,
Messiaen, Purcell, Saint-Saëns, Jón Nordal,
Martial Nardeau og Ian Clarke, auk þess sem
Kammerkór Tónlistardeildar LHÍ flytur þrjú
lög eftir Poulenc, Byrd og Gesualdo undir
stjórn Steinars Loga Helgasonar, nemanda í
kirkjutónlistardeild Listaháskólans.
Tónleikarnir hafa það markmið að kynna
nemendum skólans töfra Klais-orgelsins og
ómrými Hallgrímskirkju. Aðgangur er
ókeypis og allir velkomnir.
TÓNLEIKAR Í HALLGRÍMSKIRKJU
LISTVINIR OG LHÍ
Boðið er til tónleika í Hallgrímskirkju í dag, Há-
skóladaginn. Nemendur í LHÍ syngja og leika.
Morgunblaðið/Kristinn
Jóhann Jóhannsson samdi tónlistina við leik-
ritið. Hann hampar hér Golden globe-styttunni.
AFP
Útvarpsleikhúsið á Rás 1 flytur á morgun,
sunnudag klukkan 13, leikrit Hávars Sigur-
jónssonar „Englabörn“. Hávar leikstýrir
einnig uppfærslunni, sem er frá árinu 2005,
en tónlist er eftir Jóhann Jóhannsson sem
flytur hana auk Eþos kvartettsins.
Hafnarfjarðarleikhúsið frumflutti „Engla-
börn“ árið 2001. Jóhann Jóhannsson frum-
samdi tónlist fyrir sýninguna og var það
fyrsta tónlistin sem hann samdi fyrir drama-
tískt verk. Tónlist Jóhanns er einnig í útvarps-
leikgerðinni sem er nú endurflutt meðal ann-
ars til að heiðra tónskáldið, sem í ár hefur
verið tilnefnt til þrennra alþjóðlegra verð-
launa fyrir kvikmyndatónlist.
ENGLABÖRN Í ÚTVARPINU
HEIÐRA JÓHANN
Þórarinn Eldjárn heldur á
sunnudag klukkan 15 fyr-
irlestur í Listasafni Sig-
urjóns Ólafssonar á Laug-
arnesi í tengslum við
sýninguna „Listamaður á
söguslóðum“. Á henni eru
teikningar sem hinn snjalli
danski myndlistarmaður
Johannes Larsen teiknaði
á slóðum Íslendingasagna
sumrin 1927 og 1930.
Erindi Þórarins nefnist „Þarfur arfur og
hirðdrápur“. Í tengslum við sýninguna á
teikningum Larsens ætlar hann að lesa úr
eigin verkum og spjalla um það sem hann og
aðrir hafa ort og skrifað út frá íslenskum
bókmennta- og sagnaarfi. Meðal annars kem-
ur hann inn á og fer með drápur sem hann
flutti þjóðhöfðingjum Norðurlanda vegna
nýrra þýðinga á Íslendingasögum sem út
komu á síðasta ári.
LARSEN Í LISTASAFNI LSÓ
DRÁPUR SKÁLDS
Þórarinn
Eldjárn
Þrjár íslenskar nýbyggingar voru í hópi
þeirra 420 bygginga í Evrópu sem voru til-
nefndar til hinna virtu Mies van der Rohe-
arkitektúrsamkeppni sem Evrópusambandið
veitir verðlaun í annað hvert ár, fyrir athygl-
isverðustu bygginguna sem risið hefur í Evr-
ópu árin tvö á undan. Tónlistarhúsið Harpa
hreppti þau fyrir árið 2013. Hverfisgata 71a,
viðbygging hönnuð af Studio Granda við
gömul hús við Hverfisgötu, komst síðan í úr-
val fjörutíu bygginga.
Nú hefur verið tilkynnt að fimm bygg-
ingar standi eftir í keppninni og er engin af
þeim íslensku þar á meðal. Hins vegar er ís-
lenskur arkitekt, Jórunn Ragnarsdóttir, sem
er meðeigandi arkitektastofunnar þýsku
LedererRagnarsdóttirOei, einn höfunda ný-
byggingar listasafnsins í Ravensburg sem er
ein bygginganna fimm sem keppa til úrslita.
Menningarhús eru áberandi í úrslitunum í
ár en þau eru þrjú. Fyrir utan listasafnið í
Ravensburg eru það nýja danska Sjóferða-
safnið, sem er á Helsingjaeyri, og sannkölluð
tónleikahöll Fílharmóníuhljómsveitarinnar í
Szczecin í Póllandi. Hinar byggingarnar eru
annars vegar athyglisverð nýbygging á Ant-
inori-vínekrunni, sem er skammt frá Flórens
á Ítalíu, og hins vegar stúdentamiðstöðin
Saw Swee Hock við London School of
Economics í Lundúnum.
Dómnefnd, sem skipuð er virtum sérfræð-
ingum á sviði akitektúrs og skipulags, mun á
næstu vikum skoða allar byggingarnar og
verður síðan tilkynnt um val þeirra í byrjun
maímánaðar. Verðlaunin eru kennd við þýsk-
bandaríska arkitektinn Ludwig Mies van der
Rohe, sem var einn áhrifamesti arkitekt lið-
innar aldar.
VALIÐ ÞRENGT Í MIES VAN DER ROHE-KEPPNINNI
Fimm byggingar
keppa til úrslita
JÓRUNN RAGNARSDÓTTIR ER EINN ARKITEKTANNA Á BAK VIÐ
NÝBYGGINGU LISTASAFNSINS Í RAVENSBURG. HÚN ER EIN BYGGING-
ANNA SEM KEPPA UM VIRTUSTU ARKITEKTAVERÐLAUN EVRÓPU.
Listasafnið í Ravensburg í Þýskalandi.
Verk arkitektastofunnar LedererRagn-
arsdóttirOei, þremenninganna Jórunnar
Ragnarsdóttur, Arno Lederer og Marc Oei.
Menning
Ég fann strax að þetta væri saga sem égyrði að segja. Þetta er einstök sagasem byggist á persónulegum sigri, en
sem listamanni finnst mér spennandi að
vinna með slíka sögu, segir Finnbogi Þorkell
Jónsson, leikari og leikskáld, um sögu Garð-
ars Sölva Helgasonar sem birtist í ein-
leiknum Þú kemst þinn veg. Verkið, sem
frumsýnt verður í Norræna húsinu annað
kvöld kl. 20, er í leikstjórn Árna Kristjáns-
sonar sem jafnframt er dramatúrg, en tónlist
samdi Svavar Knútur.
Að sögn Finnboga og Árna er Þú kemst
þinn veg heimildaleikrit sem ætlað er að
gefa góða innsýn í heim öryrkja og fólks
með geðfötlun á Íslandi – og að hægt sé að
lifa góðu lífi þrátt fyrir erfiðleika, en Finn-
bogi byrjaði að vinna handrit sýningarinnar
fyrir tveimur árum þegar hann komst í
kynni við Garðar. „Þegar ég var að klára
nám mitt í ritlist frá Háskóla Íslands haustið
2013 benti góður vinur minn, sem er sál-
fræðikennari, mér á spennandi verkefni sem
hann hélt að gæti verið eitthvað fyrir mig og
þannig komst ég fyrst í kynni við Garðar,“
segir Finnbogi og rifjar upp að Garðar hafi
strax verið tilbúinn að segja sér sögu sína ef
það gæti orðið til þess að hjálpa einhverjum
út úr andlegum erfiðleikum.
Hægt að lifa góðu lífi
„Skilaboð verksins áttu, að hans sögn, að
vera skýr. Það er að vissulega fylgi því mik-
ill sársauki að glíma við þennan sjúkdóm en
það er hægt að lifa góðu lífi þrátt fyrir erf-
iðleikana,“ segir Finnbogi og bendir á að
Garðar sé í dag um sextugt, en hann hafi
verið með geðklofa frá því hann var tán-
ingur. „Garðar býr yfir góðum skipulags- og
bókunarhæfileikum sem hann hefur nýtt sér
til góðs, en hann þróaði umbunarkerfi fyrir
sjálfan sig til að takast á við geðfötlunina og
lífið – og lifir í dag góðu lífi þrátt fyrir erf-
iðleikana. Hann er á mínútukaupi hjá sjálf-
um sér, á sínum lágu örorkubótum, við að
halda fyrirlestra úti í skólum og fyrirtækjum
um fötlun sína og umbunarkerfið áheyr-
endum að kostnaðarlausu,“ segir Finnbogi.
Spurðir um samstarf þeirra Árna rifjar
Finnbogi upp að þeir hafi fyrst starfað sam-
an árið 2008 þegar þeir settu upp spunaverk-
ið Ástverk ehf. í miðju hruni. Í framhaldinu
unnu þeir saman að barnaleikritinu Karlinn
sem gat kitlað sjálfan sig árið 2011. Að sögn
Árna aðstoðaði hann Finnboga við lestur upp
úr verkinu á alþjóða geðheilbrigðisdeginum
10. október sl. og síðar mætti Finnbogi með
verkið á ritlistarnámskeið fyrir leikskáld sem
Árni hélt í Tjarnarbíói. „Það lá því beint við
að ég fengi Árna til að leikstýra,“ segir
Finnbogi.
„Mér finnst alltaf mjög áhugavert þegar
starf höfundarins og leikarans renna saman í
spurningunni um hvað listamaðurinn hafi að
segja,“ segir Árni og tekur fram að sér finn-
ist það ekki aðeins á ábyrgð stofnanaleikhús-
anna að hlúa að íslenskri leikritun. „Að mínu
mati ber grasrótin alveg jafnmikla ábyrgð á
því að þróa íslenska leikritun,“ segir Árni.
Spurðir nánar um einleikinn segir Finn-
bogi verkið byggt upp eins og fyrirlestur.
„Aðalpersóna verksins er Guðmann, sem er
besti vinur Garðars, sem Garðar hefur fengið
til að halda fyrirlesturinn fyrir sig. Guðmann
er frekar meðvirk og stressuð týpa,“ segir
Finnbogi og upplýsir að þau persónueinkenni
sæki hann að hluta til í eigin lífsreynslu.
„Leikhúsið brýst smám saman inn í fyrirlest-
urinn þegar ýmislegt gengur á afturfótunum.
Þá brýst líka athyglisbresturinn fram hjá
Guðmanni og hann fer að segja sögur af
Garðari,“ segir Finnbogi og tekur fram að á
tímapunkti í verkinu hverfi Guðmann inn í
Garðar. „En í þessu ferðalagi uppgötvar
Guðmann sjálfan sig. Hann kemst að því að
lífið fer ekki alltaf eins og maður hafði
ímyndað sér, en maður kemst sinn veg,“ seg-
ir Finnbogi.
„Með sama hætti og Guðmann rennur inn
í Garðar sem persónu reynum við að láta
leikhúsið renna inn í raunveruleikann eins og
geðraskanir renna inn í venjulegt líf. Leik-
hús er frábær staður til að gefa fólki aðgang
að þessu umfjöllunarefni og í þessari sýningu
er allt lagt að jöfnu vegna þess að þetta er
ekki aðskilið,“ segir Árni. „Það eru ótrúlega
áhugaverð líkindi með ranghugmyndum og
leikhúsinu. Ranghugmyndir er eitthvað sem
ekki er satt nema fyrir þeim sem sjá og upp-
lifa það og það sama gildir um leikhús. Við
leikum okkur meðvitað með þessi mörk,“
segir Finnbogi.
Bjóða upp á opið samtal
Árni bendir á að einleikjaformið sé af-
skaplega krefjandi form og spennandi. „Mér
finnst spennandi að skoða hvaða möguleika
maður hefur á að skipta um leikhúsform inn-
an hvers verks. Mér finnst líka áhugavert að
sjá hvað það er orðin viðtekin venja hjá leik-
húsfólki á Íslandi að setja upp a.m.k. einn
einleik um ævina,“ segir Árni sem sjálfur
hefur skrifað einleik, leikið einleik og leik-
stýrt einleik. „Ég held að það liggi m.a.
praktískar ástæður fyrir því að fólk kjósi að
setja upp einleik. Þá þarftu t.d. ekki að biðja
vini þína um að gefa vinnu sína. Að leiklist-
arnáminu og ritlistarnáminu loknu hugsaði
ég oft af hverju ég ákvað að læra þetta allt
og leggja í þennan kostnað. Ég hef ekki unn-
ið neitt að ráði við þetta, hef aðallega unnið
við smíðar, garðyrkju og svo í heilbrigð-
isgeiranum. Ég finn hins vegar öðru hverju
fyrir ólmum sögumanni sem verður að fá að
komast út, segja frá góðri sögu og leyfa fólki
að njóta. Kannski er þetta eins hjá mér og
Guðmanni, þetta fer ekki alltaf nákvæmlega
eins og maður hafði ímyndað sér, en maður
kemst sinn veg,“ segir Finnbogi.
„Í gegnum allt verkið, hvort heldur horft
er á formið eða innihaldið, þá finnst okkur
mikilvægt að geta lært af Garðari og til-
EINLEIKURINN ÞÚ KEMST ÞINN VEG FRUMSÝNDUR Í NORRÆNA HÚSINU
Saga sem varð að segja
NÝTT ÍSLENSKT HEIMILDALEIKHÚSVERK SEM VEITIR EINSTAKA INNSÝN Í HEIM ÖRYRKJA OG FÓLKS
MEÐ GEÐFÖTLUN Á ÍSLANDI VERÐUR FRUMSÝNT Í NORRÆNA HÚSINU ANNAÐ KVÖLD.
Silja Björk Huldudóttir silja@mbl.is