Morgunblaðið - Sunnudagur - 22.03.2015, Blaðsíða 54

Á
dögunum kom út í Bandaríkj-
unum nýr einleiksdiskur Hlífar
Sigurjónsdóttur fiðluleikara,
Dialogus, með verkum fyrir
einleiksfiðlu sem samin hafa
verið fyrir hana gegnum árin. Verkin eru eftir
Jónas Tómasson, Karólínu Eiríksdóttur,
Svisslendinginn Alfred Felder, bandarískan
kollega hans, Merrill Clark, Rúnu Ingimundar
og Hróðmar Inga Sigurbjörnsson. Haustið
2012 hóf Hlíf röð sex tónleika til heiðurs fiðlu-
og tónmenningu Suður-Þingeyinga, tónleika-
röð sem lauk vorið eftir en hún kom fram í
fimm kirkjum í sýslunni og lék meðal annars
á öllum þeirra verk eftir J.S. Bach og frum-
flutti tónverk sem hljóma á diskinum nýja.
Árið 2008 sendi Hlíf frá sér tvöfaldan disk
þar sem hún flytur einleiksverk Bachs fyrir
fiðlu á glæsilegan hátt. Hún segist líta svo á
að þessi tónlist hans sé stofninn í vestrænni
tónlist og önnur vestræn tónlist sé greinar út
frá honum. Og með útgáfunni vildi hún minn-
ast kennara síns, Björns Ólafssonar kons-
ertmeistara.
„Fyrsta fiðlan kemur í Þingeyjarsýslurnar
árið 1851, í farteski Voga-Jóns þegar hann
kom frá smíðanámi í Kaupmannahöfn,“ segir
Hlíf þar sem við sitjum í hinni notalegu kaffi-
stofu í Listasafni Sigurjóns Ólafssonar á
Laugarnesi, safninu sem stofnað var utan um
verk föður hennar, myndhöggvarans snjalla.
„Þá hófst hið mesta æði og vildu helst allir
spila á fiðlu. Fiðluæðið þar varaði í tæp
hundrað ár,“ segir hún. Í skrá sem sett var
saman vegna tónleikaraðar Hlífar fyrir norðan
má sjá kort þar
sem með punkti er
sýnt á hvaða bæjum
var til fiðla; þeir
voru ótrúlega marg-
ir, skipta tugum.
Hlíf bendir á
þessi forvitnilegu
menningartengsl
milli Íslands og
Danmerkur, sem birtast meðal annars í komu
fiðlunnar norður. Hún er sjálf afkomandi
slíkra tengsla, Sigurjón og dönsk kona, Birg-
itta Spur, felldu hugi saman, gengu í hjóna-
band, eignuðust börn og eftir lát Sigurjóns
stóð hún að stofnun þessa merka safns um líf
og list Sigurjóns.
„Ég er heilluð af makalausu sambandi þess-
ara tveggja þjóða,“ segir Hlíf, eitt barna
hjónanna. „Þjóðirnar fengu svo mikið hvor frá
annarri.“ Á dögunum minntist hún þessara
tengsla í hugvekju í tali og tónum í safninu, í
tengslum við einstaklega áhugaverða sýningu
í Listasafni Sigurjóns á teikningum sem Dan-
inn Johannes Larsen vann sumrin 1927 og
1930 hér á landi fyrir danska útgáfu Íslend-
ingasagnanna – þar er annað dæmi um for-
vitnilega samvinnu og tengsl þjóðanna.
Næst á dagskrá Hlífar er röð einleiks-
tónleika í Danmörku og í Berlín. Þeir fyrstu
verða í Husby kirkju á Fjóni 12. apríl næst-
komandi. Hlíf kallar þá „Rætur“ enda var
móðurafi hennar prestur í kirkjunni í þrjá
áratugi. Í kjölfarið verður hún með tónleika í
Sønderborg á Jótlandi, í nýja Norðuratlants-
hafshúsinu í Óðinsvéum, í bústað íslenska
sendiherrans í Kaupmannahöfn og loks í nor-
rænu sendiráðsbyggingunni í Berlín.
Áhugi hverfur með kynslóðunum
Hlíf segir sögu af dönskum verkfræðingi,
miklum unnanda samtímatónlistar og flutn-
ings hennar, sem fékk hana til að koma til
Danmerkur til að leika verk Jónasar Tóm-
assonar, Vetrartré, í sjötugsafmæli sínu.
„Annar vildi síðan fá mig til að leika verk eftir
Bach í Danmörku og það endaði á því að ég
mun flytja þessi verk á tónleikunum í íslenska
sendiráðinu í Kaupmannahöfn og kynni þá
einnig nýja diskinn,“
Hlíf ítrekar þá skoðun sína að Bach sé und-
irstaðan í vestrænni tónlist, undirstaða sem
Björn Ólafsson hafi haldið að henni og frætt
um þegar hún var að læra hjá honum.
„Það er svo mikilvægt að vekja fólk til með-
vitundar um gildi þessarar tónlistar, um
grunninn,“ segir Hlíf. „ Og það er mikilvægt
að halda grunninum við. Við Íslendingar höf-
um svo mikið fallið inn í það ferli að vilja vera
fræg og rík eins og skot, og hunsa þessa und-
irstöðu, menntun og þjálfun. Mér finnst að
tónlistarskólarnir hafi helst staðið sig í þessu.
Sem dæmi finnst mér að í myndlistinni hafi
uppeldisstefnan byggst á því að fólk eigi bara
að vera nógu sniðugt og geta gert eitthvað
nýtt sem enginn þarf að hafa kunnað áður.
Auðvitað á það líka rétt á sér en ekki á kostn-
að undirstöðunnar sem byggt er á.“
Í haust sem leið hélt Hlíf norður í land
ásamt Árna Heiðari Karlssyni píanóleikara að
leika á þrennum tónleikum, í Þorgeirskirkju,
Skjólbrekku og á Galtalæk. Hún segir áheyr-
endur hafa verið þakkláta og glaða en þeir
hafi verið fáir. „Ég sá að þessi kynslóð sem
ólst upp við að hlusta á þessa tónlist sem við
fluttum, það er tónverk eftir fiðluleikarann
Fritz Kreisler, er að hverfa,“ segir hún. „En
þetta var tónlistin sem útvarpið miðlaði á ár-
um áður. Nú heyrir það til undantekningar að
heyra þessa ljúfu tóna á öldum ljósvakans. En
hvað er til ráða? Þetta snýst um uppeldið í
landinu og það er stórpólitískt mál, hvernig
menningu við viljum hafa í þessu landi. Áhug-
inn hverfur með kynslóðunum nema við höld-
um honum við. Það sem búið er að byggja
upp er svo fljótt að glatast.“
Ég hef ekkert val
Hlíf fékk á dögunum starfslaun listamanna til
þriggja mánaða, vegna tónleikaferðarinnar um
Danmörku og í Berlín og er þakklát, segir
þau létta sér lífið. „Maður getur haldið haus
sem manneskja,“ segir hún.
Það hlýtur að vera krefjandi að mæta
áheyrendum ein á sviðinu. Á það vel við hana?
„Ég hef ekkert val. Þegar ég stóð á þessari
frábæru sýningu, Spor í sandi, sem var sett
upp með verkum föður míns hér og í Lista-
safni Íslands, síðastliðið sumar, þá uppgötvaði
ég ákveðnar tengingar milli þess sem faðir
minn gerði og þess sem ég er að fást við. Það
krefst frjórrar hugsunar að túlka nýsamin
tónverk og um leið eru þetta forréttindi. Ég
tekst á við þessi spennandi verk sem hafa
verið samin fyrir mig og mitt bákn, allar sóló-
„Þrotlaus vinna mömmu gerði
það að verkum að þetta merka
safn varð til,“ segir Hlíf. Þær
Birgitta Spur móðir hennar sitja
hér í kaffistofu Listasafns Sigur-
jóns Ólafssonar á Laugarnesi,
sem Birgitta stofnaði.
Morgunblaðið/Golli
HLÍF SIGURJÓNSDÓTTIR FIÐLULEIKARI HEFUR SENT FRÁ SÉR NÝJAN GEISLADISK OG ER Á LEIÐ Í TÓNLEIKAFERÐ
„Verð að gera eins og pabbi“
„ÞAÐ ER SVO MIKILVÆGT AÐ VEKJA FÓLK TIL MEÐVITUNDAR UM GILDI ÞESSARAR TÓNLISTAR, UM GRUNNINN,“ SEGIR HLÍF SIGURJÓNSDÓTTIR FIÐLU-
LEIKARI UM VERK J.S. BACHS SEM HÚN HEFUR HLJÓÐRITAÐ OG LEIKUR NÆST Í TÓNLEIKAFERÐ UM DANMÖRKU, AUK NÝRRA VERKA. HLÍF HEFUR
ÁKVEÐNAR SKOÐANIR Á MENNINGARLEGU UPPELDI OG SEGIR MÓÐUR SINNI AÐ ÞAKKA AÐ SAFNIÐ MERKA UM VERK FÖÐUR HENNAR VARÐ TIL.
Einar Falur Ingólfsson efi@mbl.is
Nýr diskur Hlífar.
54 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 22.3. 2015
Menning