Morgunblaðið - Sunnudagur - 22.03.2015, Side 58

58 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 22.3. 2015
Bækur
Hátíð bókaáhugafólks stendur jafnanfrá því í október og fram að jólum,en síðan fer allt rólega af stað eftir
áramót – þýddar skáldsögur, sjálfshjápar-
bækur og stöku endurútgáfa í kilju. Það eru
því tíðindi, meiriháttar tíðindi, að út sé kom-
in ný skáldsaga eftir einn af okkar helstu
höfundum – Flækingurinn eftir Kristínu Óm-
arsdóttur.
Flækingurinn er Reykjavíkursaga, gerist í
Reykjavík skúmaskota, athvarfa og hústöku-
hreysa. Bókin segir frá Hrafni, Krumma,
mállausum pilti sem flækist um götur
Reykjavíkur, lifir á jarði
borgarsamfélagsins með-
al fólks sem lifir í vímu
og ótta og uppgjöf en
líka í samhygð, samhjálp
og vináttu.
Kristín Ómarsdóttir
verður hugsi þegar hún
er spurð hvaðan Hrafn
sé kominn, hvernig per-
sónan varð til, en svara
svo: „Það má kannski segja að skugginn af
honum sé ungur maður sem ég sá oft á göt-
unum hér fyrir löngu, en ég átti ekki von á
því að hann myndi leiða sögu eftir mig, en
ég teikna hann upp á nýtt, breyti honum og
gef honum eiginleika sem hann hafði kannski
ekki í lífinu,“ segir hún.
– Hrafn býr í harkalegum heimi, hörðum
og hráum raunveruleika, þó að þar sé vissu-
lega líka að finna hlýju og ást. Saman við
harkalegt umhverfið fléttar þú svo ævin-
týrablæ, kryddar ofurraunveruleikann með
óraunveruleika.
„Ég hitti einu sinni mann sem var úti-
gangsmaður í París í mörg ár og hann sagði
mér að það líf sem hans gekk út á var að
segja sér sögur. Það bjargaði honum að vera
sífellt að segja sér sögur og hann borðaði
meira að segja ímyndaðan mat, ímyndaði sér
veislumat,“ segir Kristín og bætir við eftir
smá þögn: „Svo dag einn var sögusafnið bú-
ið, ímyndunaraflið gat ekki meir, og hann fór
til byggða aftur,“ segir hún og bætir við að
þetta sé aðferð við erfiðar aðstæður, ímynd-
unaraflið verði björgunarkútur eða þess-
konar sem við grípum í til að farast ekki.
– Eins af persónunum sem við kynnumst í
upphafi bókarinnar er Laufey Árnadóttir
sem „sér fegurð þar sem aðrir sjá grimmd,
lýti og útskúfun“. Sama má eiginlega segja
um þig, Kristín, því þó að þú sért að lýsa
grimmd, lýti og útskúfun þá er líka fegurð í
textanum.
„Ég trúi því náttúrlega að það sé fegurð í
öllu, enginn hlutur geti verið fallegur nema
hann sé ljótur líka og öfugt. Fegurð og ljót-
leiki lifa saman annars væri annað ekki hitt.“
Kristín segist hafa byrjað að skrifa Flæk-
inginn skömmu eftir að Milla kom út, sem
var 2012, og var meðal annars tilnefnd til Ís-
lensku bókmenntaverðlaunanna. „Ég var
með aðrar tvær bækur í takinu en lagði þær
frá mér og fór að skrifa þessa og hún kom
mjög hratt. Þetta gerist kannski á tíu ára
fresti að saga komi svona hratt til manns, á
meðan aðrar sögur taka mörg ár.“
Ekki var bara að sagan kæmi hratt til
Kristínar, eins og hún lýsir því, heldur fór
Hrafn aðrar leiðir en hún átti von á – fór
sínar eign leiðir.
„Þær koma manni alltaf á óvart þessar
persónur, eða oftast nær, þær taka einhver
völd. Það er alveg pottþétt og mjög skrýtið
að þegar maður ætlar að reyna að sveigja
þær af leið, reyna að grípa eitthvað inn í þá
neita þær og sagan verður einhvern veginn
stopp. Ég er ekki að tala eins og þetta séu
einhverjar leiðslubókmenntir, en ég lenti allt-
af í ógöngum þegar ég reyndi að skipta mér
af sögunni og setja hana í einhvern farveg
sem mér fannst voða merkilegur eða voða
flottur – ég fékk það ekki. Samt var endirinn
kominn nokkuð snemma, ég vissi snemma að
hverju stefndi, en það var margt annað á
leiðinni sem kom á óvart.“
Áhugasamir lesendur ættu meðal annars
að gefa gaum að litum í henni og þegar ég
vísa í grænan lit í sögunni
– græni stóllinn, græni kjóllinn, græn
sumarkápa móður Krumma, stúlka í grænni
kápu, hvíthærð kona í grænum stól og svo
má telja. „Þetta er ekki alveg tilviljun, segir
Kristín og bætir við: „Grænn er við-
sjárverður í suðuramerískum bókmenntum,
en rautt er alls staðar eins,“ segir hún og
bendir á konu í rauðri kápu sem sé alltaf
eitthvað að stússa. Í bókinni er líka nokkuð
um ljóð og ljóðabrot, en Kristín er annars
með ljóðabók í smíðum, „ég er nú með mikið
af ljóðum og svo eru nokkrar sögur sem ég
er ekki alveg búin að festa hugann við, nema
eina stutta sögu sem mig langar að skrifa.“
HRAFN FLÆKINGUR
Fegurð og ljótleiki lifa saman
Kristín Ómarsdóttir segir að enginn hlutur geti verið fallegur nema hann sé ljótur líka og öfugt.
Morgunblaðið/Styrmir Kári
NÝ SKÁLDSAGA KRISTÍNAR
ÓMARSDÓTTIR GERIST MEÐAL
FÓLKS SEM BÝR Á JAÐRI SAM-
FÉLAGSINS, FÓLKS SEM LIFIR Í VÍMU
OG ÓTTA OG UPPGJÖF, EN LÍKA
Í ÁST, SAMHJÁLP OG VINÁTTU.
* Ég lenti alltaf íógöngum þegar égreyndi að skipta mér af
sögunni og setja hana í
einhvern farveg sem mér
fannst voða merkilegur
eða voða flottur – ég
fékk það ekki.
Perdido Street Station eftir China Miéville verður
líklegast að teljast uppáhaldsbókin mín. Bókin gerist í
New Crobuzon, stórborg byggð af ótal mörgum
furðuverum, þar sem galdrar og iðnaður fara hönd í
hönd. Ég las þessa bók þegar ég var
í menntaskóla og það var eins og
nýr heimur hefði opnast fyrir mér.
Ég hafði lesið fullt af fantasíum áð-
ur en engin þeirra var með svo ein-
staklega furðulegan heim sem var
samt algjörlega rótfastur í raun-
veruleikanum. New Crobuzon var
frábær borg sem dílaði við raun-
veruleg vandamál – stéttaskiptingu,
verkföll, mótmæli og spillingu. Borgin sjálf var gró-
tesk og heillandi og hafði svo volduga nærveru í bók-
inni að hún var sem ein aðalpersónanna.
Bókin er alls ekki gallalaus, en hún hafði djúpstæð
áhrif á mig. Ég komst að því að Miéville var oft
kenndur við nýfurðuna, umdeilda og hálfpönkaða
stefnu í furðusagnabókmenntum þar sem hinum
hefðbundnu fantasíuklisjum var kollvarpað. Það heill-
aði mig ótrúlega mikið. Í kjölfarið af lestrinum hófst
nýtt tímabil í lestri furðusagna hjá mér. Ég las aðrar
bækur eftir Miéville og í framhaldi af því uppgötvaði
ég Ursula Le Guin, Mervyn Peake, Gene Wolfe og M.
John Harrison, svo aðeins fáir höfundar séu nefndir.
Ég hef upptalninguna ekki lengri, en verð að taka
fram að nýlega rataði ég á frábært smásagnasafn sem
heitir Jagannath, eftir sænska höfundinn Karin Tid-
beck. Ég mæli einnig innilega með þeirri bók, sér-
staklega fyrir lesendur sem vilja kynnast þessum bók-
menntageira.
Fyrir nokkrum árum leitaði ég uppi fyrstu útgáfu af
Perdido Street Station og fékk höfundinn til að árita
hana. Ég á samt enn sjúskuðu kiljuna sem hefur verið
lesin fram og aftur af mér og vinum sem ég hef lánað
hana. Gott ef mér finnst hún ekki verðmætari.
BÆKUR Í UPPÁHALDI
ALEXANDER DAN VILHJÁLMSSON
Rithöfundurinn og tónlistarmaðurinn Alexander Dan Vilhjálmsson hefur dálæti á
China Miéville og Perdito Street Station.
Morgunblaðið/RAX