Morgunblaðið - Sunnudagur - 31.05.2015, Blaðsíða 44

44 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 31.5. 2015
K
jörtímabil núverandi ríkisstjórnar
er hálfnað. Jafnlangur tími er frá
falli „fyrstu hreinu vinstristjórn-
arnnar“ eins og aðdáendur hennar
kölluðu hana stundum fyrstu vik-
urnar eftir að henni var ungað út í
Norræna húsinu. Ríkisstjórnin og almannatenglar
hennar reyndu með vísun í fæðingarstaðinn að kenna
hana við norræna velferð.
Öndhverfan
„Norræna velferðarstjórnin“ birtist fólkinu í landinu
smám saman fremur með því að stór hópur kaus að
sigla með Norrænu í leit að velferð.
Næst var reynt að festa á stjórnina nafnið „Skjald-
borgarstjórnin“. Hún hafði jú strengt þess heilagt
heit að slá skjaldborg um heimilin. Það slagorð varð
aldrei annað en klambur.
Lög, sem fullyrt var að yrðu mikilvægur áfangi í
uppslætti skjaldborgar um heimili, reyndust ekki
standast skoðun Hæstaréttar. Hæstiréttur sjálfur
bjargaði hins vegar ófáum heimilum með dómum sín-
um um gengislán. Hann hefði því fremur verðskuldað
heitið „norræni velferðarrétturinn“ þótt hann sæktist
ekki eftir nýju nafni. Ríkisstjórn þeirra Sigmundar
og Bjarna hlaut að tryggja jafnræði eftir þá dóma,
enda höfðu báðir stjórnarflokkarnir gefið slíkan vilja
til kynna, með aðeins ólíkum formerkjum þó. Sam-
ræming hugmynda stjórrnarflokkanna nýju endaði
sem „leiðréttingin“. Einhver stærsta fjárhagslega
einskiptisaðgerð sem nokkur ríkisstjórn hefur staðið
fyrir.
Þeir félagar, Sigmundur og Bjarni, hafa sjálfsagt
ekki haft aðgang að almannatenglum eins liprum í
lýsingarorðum og Jóhönnustjórnin var með í hrönn-
um á sínum snærum. „Leiðrétting“ þýddi auðvitað
ekki annað en að menn væru aðeins að fá eitthvað
sem þeir áttu inni. Eina spurningin sem vaknar við
slíkar aðstæður er sú, hvort viðtakandinn hafi fengið
allt sem hann átti heimtingu á. „Leiðréttingin“ mikla,
því mikil var hún, skilaði því furðu litlu þakklæti í
garð rausnarlegrar ríkisstjórnar.
Þakklætiskúrfan mun vera ein brattasta kúrfa sem
vísindaheimurinn þekkir. Og í þessu tilviki hugsaði
varla nokkur til þess að hér hafði setið ríkisstjórn í
fjögur ár, „hrein skjaldborgar-norrænnar-velferðar-
vinstristjórn“ sem lofað hafði öllu fögru, en aldrei
fundið hjá sér vilja eða getu til að standa fyrir annarri
eins „leiðréttingu“. Til þess þurfti stjórn sem sjálfur
forseti ASÍ lætur einatt eins og ekki sé hægt að eiga
nokkurt samstarf við. Verður ekki betur séð en að
hann sakni gamalla flokksbræðra (og -systra) úr
„hreinu vinstristjórninni“. Þó var margupplýst að sú
sveik flestallt sem hún hafði opinberlega lofað aðilum
vinnumarkaðarins munnlega og skriflega allan sinn
starfstíma. Auðvelt er að leiða fram mörg vitni til
staðfestingar á því, og eitt þeirra er raunar Gylfi for-
seti ASÍ.
Núverandi ríkisstjórn er ekki með neinn þess kon-
ar blett á brjósti sínu. Þess vegna er óneitanlega sér-
kennilegt hvernig stundum er talað til hennar úr
þessari átt.
Þeir menn eru til sem halda að láti þeir vera að
borga þúsundkallinn fyrir flokksskírteini og auglýsi
það vel, þá megi þeir verða enn heitari í flokkstrúnni
og fylgispekt en nokkru sinni fyrr.
Hættuleg byrjun, betra miðtafl
Kjarasamningalotan og þróun hennar hefur verið dá-
lítið óhöndugleg að undanförnu, en viðurkenna ber að
forystumenn á almenna markaðnum bera þar hvað
minnsta sök. Nú hefur þeim hins vegar tekist að ná
samkomulagi þótt komið væri fram á ystu nöf og eftir
situr opinberi geirinn.
Samningurinn hljóðar upp á þrjú og hálft ár. Nið-
urstaða um sæmilega langt tímabil getur auðveldað
mönnum að mæta bólgnum samningum með aðgerð-
um innan fyrirtækjanna. Ýta má undir viðleitni til að
auka framleiðni og langvarandi vinnufriður styður
stjórnendur við að ná út mestu af því sem fyrirtækið
býr yfir.
Með jákvæðum aðgerðum, áætlunum til lengri
tíma, má leitast við að stilla hækkanaþörf og sam-
drætti starfa í hóf eftir fremsta megni. Sú áhersla
sem lögð er á styrkingu lægri launa og þess hluta
þeirra sem næst eru miðjunni er virðingarverð. En í
framhaldinu þarf agaða stjórnun svo launaskrið grafi
ekki um of undan þeirri viðleitni. Sjáist við næstu
samningagerð að sú hefur orðið raunin spillti það fyr-
ir framhaldinu.
Ósk eða krafa um „hugarfarsbreytingu“ hefur svo
oft verið orðuð að hún er orðin bæði þreytuleg og slit-
in. En í staðinn má minna á að jákvætt andrúmsloft á
vinnumarkaði, með undirliggjandi tilfinningu um að
sanngirni hafi verið í öndvegi kjarasamninga, ýtir
undir að hjól efnahagslegu tilverunnar snúist betur
en ella, og lengst af án ískurs og eldglæringa.
Vonandi rætist vel úr
Takist vel til græða allir á því. „Gróðinn“ hefur, sem
hugtak, misgott orð á sér. En gróðinn er ekki í eðli
sínu óvinveittur neinum. En þegar systir hans,
græðgin, fær að glenna sig og jafnvel að stýra ferð-
inni verða þau bæði illa þokkuð á svipstundu, enda er
þeim þá sama hvort fjölmennir hópar sitji sárir eftir á
meðan féð fyllir alla þeirra vasa.
Mörg samningagerðin í rúman áratug frá 1992 var
einmitt til þess fallin að ýta undir bjartsýni. Bjartsýn-
in ýtti undir frumkvæði og verkvilja og athafnaþráin
vaknaði. Ríkið gerði sitt. Skattprósentur voru lækk-
aðar ár frá ári. Skattstofnar, sem borið höfðu háar
prósentur en höfðu samt sáralitlum tekjum skilað,
tóku nú óvænt að kæta ríkisféhirði og hans menn.
Veruleikafirrtir skólakennarar í Háskóla reiknuðu
dæmin um skólatöfluna sína aftan frá og þóttust með
þeirri nýlundu sanna að ríkið hefði hækkað þá skatta
sem það lækkaði. Breytt andrúmsloft í þjóðfélaginu,
hjá fólki og ríkisvaldi, vinsamlegt og hagfellt fram-
taki og framförum, hafði að sönnu aukið afl ríkisins
með því að lækka skatta. Sósíalisti fékk það ekki til að
ganga upp í sínum kolli. Breytti engu um það þótt
hann hefði fengið góða leiðbeiningu í reikningi um
langa hríð. Það var svo viðbótarávinningur að ríkið
greiddi niður skuldir sínar í stórum stíl. Minnkandi
Ljósið að falla á það
sem þolir það illa
* Sú áhersla sem lögð er á styrk-ingu lægri launa og þess hlutaþeirra sem næst eru miðjunni er
virðingarverð. En í framhaldinu þarf
agaða stjórnun svo launaskrið grafi
ekki um of undan þeirri viðleitni.
Sjáist við næstu samningagerð að sú
hefur orðið raunin spillti það fyrir
framhaldinu.
Reykjavíkurbréf 29.05.15