Læknablaðið - 01.11.2015, Blaðsíða 15

LÆKNAblaðið 2015/101 515
R A N N S Ó K N
tíðni þegar þeir voru bornir saman við þá sem fóru í 12 skipti eða
sjaldnar og 47% lægri dánartíðni þegar þeir voru bornir saman við
þá sem mættu eingöngu í eitt skipti eða sjaldnar.25 Þeir sem bjóða
upp á hjartaendurhæfingu þurfa að finna leiðir til að ná fram betri
mætingu, til dæmis mætti taka upp þá aðferð að hringja í þá sem
hafa ekki mætt tvö skipti í röð.26 Hjá HL-stöðinni er miðað við
þrjú skipti í viku í 4-8 vikur (12-24 skipti). Samkvæmt ofangreindri
rannsókn mætti hugsanlega ná betri árangri með því til dæmis að
lengja tímabilið, en auðvitað hljóta aðferðir, magn og fleiri þættir
að skipta miklu máli.
Áhugaverðar niðurstöður rannsóknarinnar eru meðal annars
þær að eldri hópurinn er að bæta hámarkspúls meira en sá yngri,
en bætt þrek er mjög svipað í báðum hópunum. Hugsanleg skýr-
ing á því að eldri hópurinn er að bæta hámarkspúls meira gæti að
hluta til verið sú að þeir mættu að meðaltali 23,7% oftar í þjálfun
en yngri hópurinn (p=0,017) en eins og áður sagði varð meiri bæt-
ing eftir því sem mætt var oftar í þjálfun. Þessar niðurstöður eru
einnig í samræmi við aðra rannsókn þar sem yngri sjúklingar (<55
ára) og eldri (>70 ára) voru bornir saman og í ljós kom að eldri
sjúklingarnir bættu sig marktækt meira en þeir yngri, bæði hvað
varðar virkni og lífsgæði.27
Aðrir sjúkdómar, svo sem þunglyndi og offita, geta haft áhrif
á árangur svona meðferða. Í erlendri safngreiningu voru könnuð
áhrif þess að hafa sálfélagslega meðferð sem hluta af endurhæf-
ingu. Í ljós kom að dánartíðni var minni hjá þeim sjúklingum sem
fengu sálfélagslega meðferð samhliða þjálfun.28 Í annarri rann-
sókn voru bornir saman sjúklingar sem þjáðust af offitu (BMI >27
kg/m2) og þeir sem gerðu það ekki, og hækkaði þrektala marktækt
meira hjá síðarnefnda hópnum.29 Í þessari rannsókn var líkams-
þyngdarstuðull að meðaltali 29 svo hugsanlega gætir einhverra
áhrifa vegna þess á niðurstöðurnar.
Meðal styrkleika rannsóknarinnar er að ekki var eingöngu um
mælingar að ræða, heldur einnig sjálfsmat. Þjálfunin er markviss
og vel skilgreind, sérstaklega sá hluti hennar sem snýr að þol-
þjálfuninni. Meðal takmarkana rannsóknarinnar var að ekki var
neinn viðmiðunarhópur sem ekki fékk neina þjálfun. Þegar haft
er í huga hvað hjartaendurhæfing er viðurkennd meðferð, er það
ekki siðferðislega rétt að hafa slíkan viðmiðunarhóp. Gagnlegt
hefði verið að endurtaka þolpróf og lífsgæðamat eftir 3-6 mánuði
til að kanna hvort árangur endurhæfingarinnar endist. Fáar kon-
ur tóku þátt í rannsókninni sem skýrist af því að færri konur en
karlar leita almennt á HL-stöðina. En hvers vegna svo fáar konur
leita þangað er umhugsunarefni. Mögulega fara þær annað eða
stunda hreyfingu heima við og svo gæti verið að þær séu ófúsari
en karlar til að hefja þessa þjálfun. Rannsóknir hafa sýnt að ein af
ástæðunum fyrir minni þátttöku kvenna sé sú að þær fái ekki eins
mikla hvatningu og karlar og sjaldnar tilvísanir þrátt fyrir að vera
jafnvel metnar hæfari fyrir slíka þjálfun.30,31 Erfitt er að meta áhrif
dræmrar þátttöku kvenna á þessa rannsókn en ljóst er að munur er
á kynjunum hvað varðar hjartasjúkdóma og dánartíðni.32,33
Brottfall var 25%, þar af 12,5% sem hættu einhvern tímann á
tímabilinu, 3,1% mættu ekki í fyrsta tíma eftir að fyrsta mat með
áreynsluprófi hafði verið gert en 9,4% eru óútskýrðir. Ástæður
brottfalls hafa verið kannaðar í erlendum rannsóknum og voru
samgönguerfiðleikar, tryggingamál og það að eiga líkamsræktar-
tæki heima við helstu ástæður sem nefndar voru.31 Hér á landi
gætu samgönguerfiðleikar vissulega verið einn þáttur, en það er
varla eina skýringin. Velta má fyrir sér hvort vanti upp á fræðslu
um ávinning af meðferð og hvatningu í fyrstu tímum, eða hvort
skýringuna megi finna annars staðar. Ekki var haft samband við
þá sem hættu í þessari rannsókn en í seinni rannsóknum væri
fróðlegt að kanna það betur.
Nokkur munur er á lengd þjálfunartímabilsins, eða frá 5 og upp
í 20,9 vikur. Ástæður þess að tímabilið er svona langt hjá nokkrum
aðilum voru ekki kannaðar, en þó eru fjórir sem lenda á sumarfrís-
tímabili HL-stöðvarinnar. Þeir sem lenda á því fá þó ráðleggingar
um hreyfingu í fríinu og er jafnvel vísað til sjúkraþjálfara á meðan.
Ekki er því talið að þessi mismunandi lengd þjálfunartímabils hafi
áhrif á niðurstöður.
Í samantekt má sjá að hjartasjúklingar þessarar rannsóknar
bæta þrek með hjartaendurhæfingu í kjölfar hjartaaðgerða eða
kransæðavíkkunar. Þeir meta auk þess líkamlega líðan betri í lok
þjálfunar. Þeir sjúklingar sem mættu oftar í þjálfun náðu meiri
bata og líkamleg líðan þeirra varð betri.
Þakkir
Þátttakendur í rannsókninni fá þakkir fyrir gott samstarf. Elín S.
Steinarsdóttir ritari á HL-stöðinni fyrir mikla og góða aðstoð við
að leggja fyrir og halda utan um spurningalistana. Einnig annað
starfsfólk HL-stöðvar. Eyrún Torfadóttir nýdoktor og tölfræðingur
fyrir aðstoð við tölfræðilega úrvinnslu.