Dagblaðið Vísir - DV - 28.08.2009, Qupperneq 20

20 föstudagur 28. ágúst 2009 fréttir
Ánafluga - Pollenia rudis
Fannst fyrst: Í Hafnarfirði í september 2002.
Útbreiðsla á Íslandi: Hefur bara fundist á nokkrum
stöðum í Hafnarfirði.
Lífshættir: Eru á ferli allt árið, mest í apríl og júní.
Munu ná sér á strik í görðum á höfuðborgarsvæð-
inu og víðar þar sem ánamaðkar eru algengir.
asParglytta - Phratora vitellinae
Fannst fyrst: Í ágúst 2005 í trjárækt Skógræktar
ríkisins að Mógilsá í Kollafirði.
Útbreiðsla á Íslandi: Reykjavík, Mosfellsbær,
Kollafjörður
Lífshættir: Finnst í skógum og görðum með þétt-
um öspum. Éta laufblöðin og geta valdið miklum
skaða. Vakna af dvala upp úr miðjum apríl og eru
flestar í júní. Finnast allt sumarið. Verja sig með því
að umbreyta sykrum í eitrað efni, skyldu aspiríni.
BirkikemBa - hernigocrania unimac-
ulella
Fannst fyrst: Í Hveragerði 2005 og hefur dreift sér
hratt.
Útbreiðsla á Íslandi: Reykjavík, Kópavogur,
Hveragerði og Ölfus.
Lífshættir: Skríður úr púpu snemma í apríl og finnst
á flugi fram í maí. Lirfurnar grafa sig inn í laufblöð
og éta innan frá. Er illur fengur í íslenskri náttúru
því skaðsemi af skordýrinu er veruleg á birki í
görðum.
Blökkumaur - lasius niger
Fannst fyrst: Árið 1994 á Suðvesturlandi
Útbreiðsla á Íslandi: Hefur fundist í Reykjavík, á
Álftanesi, Borgarnesi og Vogum á Vatnsleysu-
strönd.
Lífshættir: Er í flestum tilvikum tímabundinn land-
nemi. Eru sólgnir í hunangsdögg frá blaðlúsum.
Þeim hefur gengið erfiðlega að koma sér upp
híbýlum og eru háðir húsaskjóli landsmanna.
dritBjalla - alPhitoBius diaPerinus
Fannst fyrst: 2007 í Ölfusi.
Útbreiðsla á Íslandi: Hefur bara fundist í Ölfusi.
Höfðu komið sér fyrir í vegg í hænsnabúi sem hafði
staðið tómt.
Lífshættir: Éta skít, til dæmis í alifuglabúum og
geta viðhaldið bakteríum á borð við salmonellu.
Mikil frjósemi og stuttur þroskatími þýðir að þær
fjölga sér gríðarlega hratt. Dritbjalla getur verið
mikið vandamál.
feldBjalla - attagenus smirnovi
Fannst fyrst: Í Reykjavík 1992.
Útbreiðsla á Íslandi: Hefur náð útbreiðslu í húsum á
höfuðborgarsvæðinu. Fannst á Fáskrúðsfirði 1999
og er það eina tilvikið á landsbyggðinni.
Lífshættir: Bjöllurnar eru á ferli allt árið og halda til
innanhúss. Egg klekjast á 10 dögum en lirfurnar
éta flest allt tilfallandi dautt úr dýra- og plönturík-
inu. Getur því reynst skaðleg.
folafluga - tiPula Paludosa
Fannst fyrst: Í Hveragerði 2001.
Útbreiðsla á Íslandi: Ölfus og Kollafjörður.
Lífshættir: Hefur fundist í gróðurstöðvum,
gróðurríkum görðum og trjárækt. Fjölgaði hratt við
kjörin skilyrði í Hveragerði. Naga börk græðlinga
niður við rót þannig að þeim blæðir út og þeir
falla. Flugan er mikill skaðvaldur sem getur látið að
sér kveða þar sem margar lirfur alast upp.
garðklaufhali - forficula auricul-
aria
Fannst fyrst: Fannst í Reykjavík 1902.
Útbreiðsla á Íslandi: Hafa fundist víða um land,
flestir á höfuðborgarsvæðinu en einnig í Grindavík,
Búðardal, Grundarfirði, Hvammstanga, Blönduósi,
Sauðárkróki, Aukureyri og undir Eyjafjöllum. Hefur
sest að í Hólahverfi í Reykjavík.
Lífshættir: Nærist á rotnandi plöntu- og dýraleifum,
sérstaklega skemmdum ávöxtum. Fara á stjá á
næturnar, oft margir saman. Verpa í jörðu yfir
vetrartímann en afkvæmin éta dauðar mæðurnar
þegar þau klekjast út. Þekkjast á tveimur hörðum
stöfum aftur úr bolnum.
garðalodda - cylisticus convexus
Fannst fyrst: Í miðborg Reykjavíkur 1983.
Útbreiðsla á Íslandi: Höfuðborgarsvæðið og
Sauðárkrókur.
Lífshættir: Lifa í húsagörðum, meðal annars við
húsveggi þar sem gróðursvörður liggur að. Oft þar
sem er hiti og raki. Kemur stundum inn í hús en
nærist á rotnandi plöntuleifum. Hringar sig upp er
hún styggist.
garðhumla - BomBus hortorum
Fannst fyrst: Í Reykjavík 1959
Útbreiðsla á Íslandi: Náði mikilli útbreiðslu upp úr
1980, allt vestur til Stykkishólms og austur í Land-
eyjar. Hefur aðeins fundist í Keflavík, á Stokkseyri
og á Þingvöllum undanfarin ár.
Lífshættir: Heldur sig við mannabyggð þar sem
útlendar plöntur eru ræktaðar. Hefur langa tungu
og sérstakt dálæti á sporasóleyjum. Stofnar bú í
jörð snemma á sumrin en þær síðustu sjást á ferli
um miðjan október. Stór fluga og þótti í fyrstu
uggvænleg.
holugeitungur - vesPula vulgaris
Fannst fyrst: Bú fannst fyrst í Laugarneshverfi í
Reykjavík 1977.
Útbreiðsla á Íslandi: Suðvestanvert landið, höfuð-
borgarsvæðið, norður að Meðalfellsvatni í Kjós og
austur í Fljótshlíð. Finnst í Hveragerði, Selfossi, á
Hellu og Hvolsvelli.
Lífshættir: Heldur sig einkum í byggð, í húsagörð-
um eða húsum. Búin eru vel falin, til dæmis undir
hellum eða á milli hleðslusteina. Drottningar vakna
af vetrardvala um miðjan maí og hefja búskap
innan fárra daga. Þurfa fjóra mánuði til að ljúka
búskapnum. Eru sólgnar í orkugefandi blómasafa
og hunangsdögg á laufblöðum. Stærsta bú sem
fundist hefur innihélt 6.105 geitunga. Geta verið
árásargjarnir og sækja í sætan mat og drykki.
loðsveifa - eristalis intricaria
Fannst fyrst: Í Skagafirði 1971.
Útbreiðsla á Íslandi: Finnst á láglendi um allt land.
Lífshættir: Finnst í kjarr- og skóglendi, í húsagörð-
um og í tjörnum og skurðum. Er stór og loðin en
meinlaus með öllu. Flýgur í rykkjum en er þess á
milli kyrr í loftinu.
Spánarsnigill, Skógarmítill, Folafluga og Asparglytta eru á meðal óæskilegra skordýra sem numið hafa
land á Íslandi á undanförnum árum. Erling Ólafsson skordýrafræðingur segir innflutning á jarðvegi helstu
ástæðu þess að nýir skaðvaldar hafi verið að hasla sér völl í skordýraheimum. Hann hefur á vef Náttúru-
fræðistofnunar birt myndir og upplýsingar um fjölmörg skordýr sem eru ný í skordýraflóru Íslands.
landnemar í hei i skordýra
Spánarsnigilinn verður örugglega verst-ur. Hann er ekki enn orðinn slæmur en það er bara tímaspursmál hvenær hann nær sér á strik,“ segir Erling Ólafsson
dýrafræðingur. Á vefsíðu Náttúrufræðistofn-
unar, ni.is, undir flipanum „pöddur“ má finna
myndir og upplýsingar um ýmis skordýr í ís-
lenskri náttúru. Einn flokkurinn kallast „Nýir
landnemar“ en þar hefur Erling birt myndar og
umsagnir um tuttugu skordýr sem numið hafa
land á Íslandi á undanförnum árum.
Spánarsnigillinn verstur
Erling segir að af nógu sé að taka. Þessi tut-
tugu skordýr séu aðeins byrjunin á því sem
koma skal. Mun fleiri skordýr hafi numið land
en hann stefnir að því að bæta jafnt og þétt í
safnið inni á vefnum. Af þeim landnemum sem
finna má á síðunni segir Erling að spánarsnig-
ilinn komi til með að verða verstur viðureign-
ar, sérstaklega í görðum. „Eitt svona kvikindi
er um 14 sentímetrar á lengd og á við þykkasta
þumalputta að breidd. Hann étur hálfa þyngd
sína á dag,“ segir Erling og bætir við: „Ef nokkr-
ir eru saman í garði getur hann litið út eins og
rúst að morgni,“ segir Erling og bætir við snig-
illinn sé kominn til að vera. Nánari upplýsing-
ar um spánarsnigil má finna hér á opnunni en
DV hefur tekið saman upplýsingar um öll tut-
tugu kvikindin, sem byggðar eru á lýsingum og
myndum Erlings.
Blóðsuga veldur taugasjúkdómum
Erling segir að fleiri ný skordýr muni valda usla
í náttúru Íslands, ef fer sem horfir. Skógarmítill
er þar á meðal. „Hann er sýklaberi og sýkillinn
getur valdið taugasjúkdómum. Það er alþekkt.
Hann hefur fundist víða í birkiskógum hér á
Íslandi og lifir eingöngu á blóði,“ segir Erling
og bætir við að sauðkindin og hagamúsin séu
skordýrinu mikilvægar. Hundar hafi þó oftast
orðið fyrir barðinu á honum. „Þetta er alvöru
skepna og sést vel,“ segir hann.
Folafluga er annað skordýr sem ekki er sér-
lega vel liðinn landnemi í íslenskri náttúru.
„Hún er staðbundin ennþá en hefur vald-
ið miklum skaða í görðum í Hvera-
gerði. Í Evrópu hefur hún víða
gert mikinn usla í ræktun-
arstöðum,“ segir Erling og
heldur áfram. „Aspar-
glytta er einnig mikill
skaðvaldur. Hún herjar
á aspir og víði og er í mik-
illi útbreiðslu,“ segir Erling og bætir við að skor-
dýrin valdi iðulega mestum usla í byrjun, áður
en þau aðlagist íslenskri skordýraflóru.
Ætti að banna jarðvegsinnflutning
Ástæðan fyrir því að svo margir landnem-
ar hafa fundist á Íslandi undanfarin ár má að
sögn Erlings rekja til innflutnings á jarðvegi.
„Við erum að flytja þetta inn með plöntum og
alls kyns varningi. Það ætti að banna innflutn-
ing á rótarhnausum og öðrum jarðvegi. Ég er
reyndar ekki viss um að það megi, samkvæmt
Evrópusamningum,“ segir Erling. Hann seg-
ir að voðinn sé vís ef ekki verður gripið
í taumanna. „Að þetta skuli
vera leyft er óþolandi,“
segir hann.
Spurður hvort hann óttist eitthvað skordýr
sem enn hafi ekki fundist á Íslandi segir hann:
„Það er ástæða til að óttast ákveðna tegund
flatorms sem drepur ánamaðka. Hann er orð-
inn algengur í Færeyjum og víðar, við litla kát-
ínu. Það er mjög alvarlegt að drepa ánamaðka.
Þeir eru mjög mikilvægir fyrir loftun í jarðvegi.
Ormurinn hefur ekki fundist hér, svo vitað sé.
Ég ætla rétt að vona að hann komi ekki. Hætt-
an er sannarlega fyrir hendi,“ segir hann að lok-
um. baldur@dv.is
myndir Erling ÓlafSSon