Dagblaðið Vísir - DV - 09.04.2010, Síða 25

„Ég hef bara ekki skímu, ekki hugleitt
það.“
JÓHANNES JÓHANNESSON, 70 ÁRA
LÍFEYRISÞEGI
„Djöfullinn gengur aftur.“
ARNAR ANDERSEN, 25 ÁRA
ATVINNULAUS
„Ég bara veit það ekki.“
ÁSTRÓS BIRTA ARADÓTTIR,
14 ÁRA NEMI
„Finnst það ekki skipta máli.“
SÓLVEIG DRÖFN SÍMONARDÓTTIR,
14 ÁRA NEMI
„Fimmvörðuhálsfjall.“
GUÐJÓN GUÐJÓNSSON, ELDRI BORGARI
HVAÐ FINNST ÞÉR AÐ NÝJU GOSSTÖÐVARNAR EIGI AÐ HEITA
HÖRÐUR GUNNAR BJARNASON,
fyrirliði Selfoss í handbolta, lyfti 1.
deildar bikarnum á miðvikudags-
kvöldið eftir æsilegan úrslitaleik við
Aftureldingu um sæti í úrvalsdeild.
Selfoss leikur því á meðal þeirra bestu
á næsta tímabili eftir að hafa fallið úr
efstu deild 2006 og ákveðið að byggja
á ungu liði.
KUNNUM ÖLL
KERFIN ÞEIRRA
Karl.
Reyndu að segja þetta orð án þess
að gretta þig. Svonefnt „rebrand-
ing“ er algengt í viðskiptaheimin-
um, þar sem gömlum vörum sem
enginn vill lengur er gefið nýtt nafn
til þess að gera þær eftirsóknarverð-
ari. Undanfarið hefur það sama átt
sér stað í íslenskri kynjapólitík. Á
almenningsklósettum landsmanna
stendur ekki lengur „menn“ og
„konur,“ heldur „karlar“ og „kon-
ur“. Ástæðan fyrir þessu er augljós.
Ég sat tíma í þjóðfræði um daginn
þar sem klár kennari (eða kennslu-
kona, ef þú vilt) talaði um hvað
henni þætti óþægilegt þegar talað
væri um „menn“ sem ákveðið kyn.
Þetta veldur því að starfstitlar eins
og „flugmenn“ eða „sjómenn“ verða
kynbundnir. Því hefur verið ákveðið
að „menn“ nái yfir bæði kynin. Allt
gott og blessað með það, en það er
verra sem kemur í staðinn.
Hver vill eiga karl?
Karl.
Hver vill vera karl? Það að vera
„kvenleg“ telst almennt hrós fyrir
konur, en það að vera „karlalegur“
er ekki beint fallegt. Þá er betra að
vera „mannlegur“, þó slíkt gefi einn-
ig breyskleika til kynna. Karl er ekki
hliðstæða við konu. Þá er réttara að
segja „karl“ og „kerling“, en hver vill
vera „kerlingarleg“? Menn og kon-
ur ganga upp saman, en það er eitt-
hvað ógeðfellt við að sjá allar þess-
ar frábæru konur með einhverjum
körlum.
Karlmenn eru skárri en karlar.
En það er óþjált, alveg eins og það
væri óheppilegt að þurfa alltaf að
tala um „kven-menn“. Þar að auki
hljómar það eins og maður sé að
grínast ef maður segir að eitthvað sé
„karlmannlegt“. Það er erfitt að taka
hinu karlmannlega alvarlega. Þetta
rebranding, úr mönnum í karla, hef-
ur því leitt til ákveðinnar gengisfell-
ingar vörunnar. Þessi ágæti kennari
talaði í öðrum tíma um „manninn“
sinn, því hver vill vera gift karli? Ef
hún hefði talað um „karlinn minn“
hefði það verið honum, og þar með
henni sjálfri, til minnkunar.
Hlutlausir menn
Nei, karlar viljum við ekki vera.
Hvað þá? Helst þyrfti að finna nýtt
orð sem er hlutlaust, enda hefur allt
sem er „karllægt“ á sér fremur nei-
kvætt yfirbragð. Ef við viljum losna
undan slíku hljótum við að vilja
losna undan stimplinum. Þetta er
því verðugt verkefni fyrir málfræð-
inga, en ég kem hér með mína auð-
mjúku tillögu:
Þar sem slíkt er stundað er tal-
að um „fjölveri“ sem hliðstæðu við
„fjölkvæni“, enda er „fjölmenni“
hálfafkáralegt í þessu samhengi og
„fjölkarlmenni“ hefur ekki notið
brautargengis. Því væri málfræði-
lega réttast að tala um „ver“ og
„konur“.
Þetta gæti þó stundum leitt til
ruglings, „vermaður“ yrði þá „ver-
ver“, en í raun ekki, því maður er
ekki lengur stytting á „karl-maður“.
Ver er þó óheppilegt vegna tenging-
arinnar við önnur ver, þannig gæti
„orkuver“ misskilist sem „orkumað-
ur“, og við viljum jú varast slíka. Af
sama stofni og „ver“ er „var“, saman-
ber varúlfur sem merkir mannúlf-
ur. Var er skemmtileg afleysing fyr-
ir karl. Þannig gæti maður til dæmis
sagt: „Ég var karl en er var.“ Að tala
um þá í þátíð er kannski ágætis lýs-
ing á þessu fyrirbæri sem hinn ís-
lenski karlmaður er (eða var), en
er þó óheppilegt af sömu ástæðum,
það er að segja ef við teljum okkur
enn eitthvað gagn af þeim hafa.
Nátengt orðinu „var“ er orð-
ið „vargur“, sem notað hefur ver-
ið bæði um úlfa og útlaga. Vargur
hefur vissulega yfir sér neikvæð-
an blæ, en er þó meira töff en að
vera karl. Hver myndi ekki frekar
vilja fara í vargapartí en í karlapar-
tí? Vera vargslegur frekar en karla-
legur? Ef karlar eru ekki lengur
menn, þá hljóta þeir að mega vera
vargar.
Þarf ég að vera karl?
UMRÆÐA 9. apríl 2010 FÖSTUDAGUR 25
MYNDIN
Hver er maðurinn? „Hörður Gunnar
Bjarnason.“
Hvar ertu uppalinn? „Í Skövde í
Svíþjóð. Ég flutti til Íslands þegar ég var
fjórtán ára.“
Hvað finnst þér skemmtilegast að
gera? „Spila handbolta og hlusta á
tónlist.“
Hvar vildirðu helst búa, ef ekki á
Íslandi? „Í Svíþjóð, samt ekkert endilega
aftur í Skövde.“
Hvað eldaðirðu síðast? „Kjötbollur og
eitthvað dót í fagnaðarlátunum.“
Hvaða bíómynd sástu síðast? „A
Prophet. Hún var mjög góð.“
Hvernig var tilfinningin þegar
flautan gall og Selfoss var komið í
úrvalsdeild? „Þetta var bara ótrúlega
ljúft. Ég get eiginlega ekki lýst því.
Maður vissi ekkert hvernig maður átti að
haga sér þarna.“
Hvað var gert eftir leikinn? „Það
var hittingur með stjórnar- og stuðn-
ingsmönnum í Hvíta húsinu og svo var
partíinu haldið áfram aðeins lengur í
heimahúsi. Það var vel tekið á því.“
Varstu stressaður fyrir leikinn? „Nei,
við vorum búnir að undirbúa okkur mjög
vel, æfðum til dæmis tvisvar sinnum á
dag um páskana. Við vorum líka búnir
að stúdera Aftureldingu mjög vel og
kunnum öll kerfin þeirra. Það kom
okkur því ekkert á óvart. Þetta var bara
spurning um hvernig við myndum mæta
til leiks.“
Hvað hugsaðirðu þegar Afturelding
leiddi, 13-8? „Hvort við ætluðum
virkilega klúðra þessu. Við höfum samt
oft byrjað svona illa og snúið leikjum við
eins og við gerðum. Þetta leit samt ekki
vel út þarna. Þetta var bara spurning um
að við tækjum okkur á og spiluðum eins
vel og við gætum.“
Er Selfoss komið þangað þar sem
það á heima? „Já, klárlega. Nú er það
bara næsta skref.“
MAÐUR DAGSINS
DÓMSTÓLL GÖTUNNAR
KJALLARI
VALUR GUNNARSSON
rithöfundur skrifar
„Karlmenn
eru skárri en
karlar.“
Yfir götuna Þessir ærslafullu strákar gleymdu líklega umferðarreglunum áður en þeir tóku á rás yfir Sæbrautina á fimmtudaginn. Róbert Reynisson, ljósmyndari DV, náði
mynd af strákunum.