Dagblaðið Vísir - DV - 03.12.2010, Blaðsíða 28

28 UMRÆÐA 3. desember 2010 FÖSTUDAGUR
Nú ætti ég
að skrifa um
stjórnlaga­
þingið. Auðvit­
að hefur ekk­
ert merkilegra
komið fyr­
ir mig síðustu
vikuna en vera
kosinn á þing
til að setja ís­
lensku þjóð­
inni ný grund­
vallarlög. Ég
er auðvitað rígmontinn og þakka
kærlega fyrir traustið, og svo ég
vitni í sjálfan mig: Nú vildi ég að ég
hefði jafndramatíska og tilþrifa­
mikla rödd og Winston Churchill
þegar ég segi: Ég mun eigi bregð­
ast.
HERDEILD Á FERÐ
Í STOKKHÓLMI ...
En samt ætla ég ekki að skrifa um
stjórnlagaþingið. Ástæðan er sú
að ég stóð í fyrradag andspæn­
is þeim mannanna verkum sem
voru svo stórfengleg og tröllaukin
að jafnvel hin væntanlega íslenska
stjórnarskrá varð sem dvergvaxin
og léttvæg í samanburði við þau.
Þetta voru kínversku leirher­
mennirnir sem mótaðir voru til að
fylgja keisaranum Qin Shi Huang í
gröfina á þriðju öld fyrir Krist. Þeir
eru alls taldir vera rúmlega 8.000
og voru mótaðir eftir hinum raun­
verulegu hermönnum keisarans.
Hver þessara 1,80 sentímetra háu
höggmynda hefur því sína eigin
andlitsdrætti.
Núna er svolítil herdeild af
þessum dátum á ferð í Stokk­
hólmi, þar sem sett hefur ver­
ið upp ansi mögnuð sýning til að
gefa fólki tækifæri á að sjá þá. Sýn­
ingin er haldin niðri í jarðgöngum
sem grafin voru í seinni heims­
styrjöldinni undir herstöð í höfuð­
borg Svíaríkis, og hafa verið notuð
sem lager fyrir flotann síðustu ára­
tugi.
HERINN Í JARÐGÖNGUNUM ...
Það var sérlega vel til fundið að
stilla upp leirhermönnunum hans
Qin Shi Huangs þarna niðri í þess­
um jarðgöngum – ég hvet eindreg­
ið alla þá sem leið eiga um Stokk­
hólm næstu mánuði til að fara að
skoða dátana. Ég ítreka reyndar
að þetta er ekki nema örlítið brot
af öllum leirhernum – kannski
20–30 dátar og slatti af húsdýrum
(því þau voru líka mótuð í leir og
fylgdu Qin Shi Huang í gröfina).
En fjöldinn er samt alveg nægj­
anlegur til þess að maður fær góða
hugmynd um hvernig dátarnir litu
út, og þeir eru sannarlega mikil
meistarasmíð. Ég hirði ekki um að
lýsa þeim nákvæmlega, flestir hafa
náttúrlega séð myndir af þeim en
ég fullyrði að það er ekki fyrr en
maður stendur andspænis þeim
sem maður sér almennilega hve
glæsilega þeir eru úr garði gerð­
ir – nostrað hefur verið við hvert
smáatriði í búningum þeirra, og
misjöfn svipbrigði eru á andlitum
þeirra hvers fyrir sig.
Þessi leirher, svo fjölmennur
sem hann var, er á sinn hátt ekki
síðra afreksverk en ýmis af hin­
um þekktari undrum fornaldar, og
fyrst stendur maður frammi fyr­
ir þessu gapandi hrifinn og hugs­
ar helst um það hve frábær keisari
hann hafi greinilega verið, hann
Qin Shi Huang, að hafa látið búa
til þvílík meistarastykki.
700.000 VERKAMENN
PÚLUÐU ...
En svo fer að þyngjast á manni
brúnin. Einkum og sér í lagi þeg­
ar maður les textann sem fylgir
þessum glæsilegu höggmyndum.
Eftir að hermennirnir höfðu ver­
ið mótaðir í leir sem áttu að fylgja
keisaranum í gröfina, þá voru
þeir drepnir. Tugþúsundir manna
unnu við að búa út þá brjálæðis­
lega tilkomumiklu gröf sem keis­
arinn lét útbúa sem sína hinstu
hvílu. Og við aðra gröf, ennþá
rosalegri sem gerð var nokkru síð­
ar, er talið að 700.000 manns hafi
þrælað og púlað og áreiðanlega
tugþúsundir ef ekki hundruð þús­
unda borið beinin við að búa til
þessar hinstu hvílur keisaranna.
Maðurinn er skrýtin skepna.
Hann komst til þess andlega og
líkamlega þroska sem hann hefur
enn í dag fyrir nokkrum tugþús­
undum ára og hafði þá öðlast alla
þá andlegu eiginleika sem hann
býr yfir enn í dag. Tæknin var hins
vegar mun seinni af stað.
KEISARARÆFILL ...
En ég get ekki með nokkru móti
skilið hvernig maðurinn byrjaði á
því, þegar hann hafði öðlast næga
tækni, að reisa sér slík harðstjórn­
arríki að keisararæfill eins og Qin
Shi Huang komst upp með að
fórna lífum tugþúsunda ef ekki
hundraða þúsunda þegna sinna
til að búa til „gæluverkefni“ eins
og gröfina með leirhernum.
Þegar maður hugsar út í þær
þjáningar sem venjulegt fólk varð
að þola til að láta að vilja hins
brjálaða keisara, þá skammast
maður sín svolítið fyrir að dást að
listaverkum eins og leirhermönn­
unum. Og það er líka óskiljanlegt
með öllu hvernig nokkrum manni
gat dottið í hug að láta útbúa ann­
að eins og láta síðan undireins
grafa það niður í jörð, svo enginn
fékk séð það í 2.000 ár.
EF PÍRAMÍDINN HEFÐI EKKI
VERIÐ REISTUR ...
Keisarinn í Kína var ekki einn
um svona stórmennskubrjálæði.
Faraóar Egiftalands reistu píra ­
mídana, sem voru á sinn hátt jafn
idjótísk verkefni. Hugsið ykkur
hve bæta hefði mátt líf venjulegs
verkafólks í Egiftalandi ef Kefú
faraó hefði ekki eytt allri orku rík­
isins í að reisa stóra píramídann?
Og þannig má tiltaka fleiri
mannanna verk. Sum af helstu
undrum fyrri alda, og jafnvel okk­
ar tíma, eru greinilega skammar­
leg verk, unnin af brjálæðingum.
En svo stendur maður andspænis
þeim, eins og leirhernum frá Kína,
og getur ekki annað en dáðst að
öllu saman.
Það var sumar­ið 2007 að ég var staddur í Tyrk­landi. Mér hafði
verið boðið þangað til að
taka þátt í fyrsta alþjóðlega
dansmótinu sem haldið
var í landinu. Ég og stelpan
sem ég dansaði við þá vor­
um sótt á Mercedes Benz­
bifreið með myrkvuðum
rúðum á flugvöllinn, það­
an sem við vorum keyrð
á fimm stjörnu hótel sem
bauð upp á einkaströnd. Við keppt­
um á glæsilegu dansmóti sem hald­
ið var í glerpýramída. Við vorum
viss um að við værum dottin í lukku­
pottinn, þetta gæti ekki orðið betra.
Það reyndist vera rétt.
Við eyddum nokkrum dög­um í Tyrklandi. Feng­um að upplifa Tyrkland og létum stjana við okkur
á hótelinu og í alls kyns boðum og
veislum sem haldin voru fyrir kepp­
endur. Við gátum reyndar ekki talað
við nema brotabrot af fólkinu sem
gerði heiðarlega tilraun til að tala við
okkur, því við tölum ekki tyrknesku.
Það kom ekki að sök, við skemmt­
um okkur konunglega. Eftir nokkra
daga var komið að keppninni. Hún
var jafnglæsileg og allt annað sem
við höfðum upplifað. Hún fór fram í
glerpýramída við ströndina. Keppn­
in stóð fram á nótt og var ég orðinn
örmagna þegar ég loksins kom upp
á hótel. Ég vaknaði morguninn eft­
ir og hugsaði með mér: „Hvað ætti
ég að gera í dag?“ Það var þá sem ég
tók þá örlagaríku ákvörðun að fara í
tyrkneskt bað.
Á hótelinu okkar var þetta líka dýrindis „spa“ þar sem boðið var upp á sænskt nudd og tyrkneskt
bað, auk slökunar í sérstöku slök­
unarrými og sauna­bað. Ég sló til og
pantaði tíma í allt saman.
Sauna­ferðin var dýrleg. Ætli það
séu ekki finnsku genin í mér sem fá
mig til að elska sauna. Ég slakaði á
og hugsaði um hvað ég hefði það
gott, lífið gæti ekki orðið betra. Eft­
ir sauna­ferðina var komið að smá
slökun í slökunarherberginu. Ég hélt
ég yrði ekki mikið eldri, lífið sem ég
trúði ekki að gæti orðið betra, varð
betra. Næst var það sænska nudd­
ið. Enn og aftur varð lífið betra og
ég hugsaði með mér: „Ég hef aldrei
fengið jafngott nudd.“
Það var komið að lokanúm­eri dagsins: Tyrknesku baði. Ég hafði ekki minnstu hug­mynd um hvað tyrknest bað
var áður en ég steig inn í
granítherbergið. Bókstaf­
lega ekkert var inni í her­
berginu nema granít. Jú,
hálfnakinn karlmaður. Ég
hafði verið skilinn eftir
með lítið tyrkneskt hand­
klæði um mig miðjan eft­
ir sænska nuddið. Mað­
urinn sem tók á móti mér
í granítherberginu var
með sama litla handklæð­
ið bundið um sig. Hann
benti mér að leggjast á, að
mér fannst, granítborðplötu sem
stóð á miðju gólfinu.
Ég lagðist á plötuna og fann
strax að hún hafði verið upphituð.
Ég tók mjög meðvitaða ákvörð­
un um að missa ekki algjörlega
stjórn á mér og lá grafkyrr á sjóð­
andi heitu granítinu. Aftur var það
vankunnátta mín í tyrknesku sem
kom í veg fyrir að ég skildi nokkurt
orð sem maðurinn sagði. Ég vissi
ekki af mér fyrr en maðurinn byrj­
aði að hella sápu yfir mig. Eftir að
sápan var búin að þekja mig allan
nema rétt í kringum augun og nef­
ið hófst maðurinn handa við að
þrífa mig. Alls staðar.
Mér var snúið og hent til á granítplötunni, enda ekki hægt að þrífa á mér bakið eða
rassinn nema ég lægi á maganum.
Sápan þyrlaðist upp í loftið og ég
var hættur að geta séð baðmeist­
arann. Ég fann bara fyrir honum.
Eftir marga snúninga og hending­
ar á granítinu hófst baðmeistarinn
handa við að ná sápunni af mér.
Eftir að því var lokið fór þessi
óviðkunnanlegi karlmaður að
skrúbba mig með einhverslags
kornóttu kremi. Það hefði án efa
verið notalegt ef ég hefði getað
leitt hugann frá því að karlmað­
ur á miðjun aldri, hálfnakinn,
væri að þessu. Skrúbbið barst á
alla staði. Fjölskyldudjásnin voru
færð til hægri og vinstri til að ná
sem best að innanverðu lærinu.
Ekkert hik hjá baðmeistaranum,
sem var greinilega vanur. Eftir að
skrúbbinu lauk tók svo við skolun.
Hellt var úr vatnsfötum yfir mig og
kremið nuddað af þar sem vatnið
dugði ekki. Aftur voru fjölskyldu­
djásnin færð til hægri og vinstri til
að ná öllu kreminu af mér.
Eftir að þessu öllu var lokið
hvarf maðurinn út úr herberginu
og ég lá eftir á sjóðandi heitum
granítsteininum, með harðlokuð
augun og aðeins eina setningu í
hausnum: „Aldrei aftur tyrkneskt
bað.“
TRÉSMIÐJA
ILLUGI
JÖKULSSON
rithöfundur skrifar
HELGARPISTILL
AÐALSTEINN
KJARTANSSON
blaðamaður skrifar
Illugi Jökulsson stóð andspænis leirhermönnum frá Kína og
fannst þeir frábærlega tilkomumiklir, en dauðskammaðist
sín fyrir aðdáunina.
Brjálæði!
Sum af helstu undrum fyrri
alda, og jafnvel okk-
ar tíma, eru greinilega
skammarleg verk, unnin
af brjálæðingum.
Sundlaugin við hótelið Glæsi-
leg sundlaug sem var við hótelið.
Baðið fór samt fram í kjallara.
ALDREI AFTUR
TYRKNESKT BAÐ!