Dagblaðið Vísir - DV - 04.02.2011, Blaðsíða 24

24 | Viðtal 4.–6. febrúar 2011 Helgarblað
M
ér líður stundum eins og
lærisveini galdrameistar-
ans, sem gat ekki stöðv-
að galdurinn,“ segir Jón
Björgvinsson, sjálfstætt starfandi
kvikmyndatökumaður sem gerir út
frá Sviss. „Eins og alla langaði mig
til að ferðast og það rættist svo ræki-
lega að ég hef ekki náð að stöðva það
síðan.“ Í 37 ár hefur Jón jafnframt
verið fréttaritari fyrir RÚV. Nú í jan-
úar fengu Íslendingar að heyra í Jóni
ræða við George Clooney í Súdan
um atkvæðagreiðslu um sjálfstæði
suðurhluta landsins, úr húsasundi í
Túnisborg, þar sem hann flúði und-
an byssukúlum í byltingunni þar, frá
Davos í Sviss þar sem hann elti þjóð-
arleiðtoga á alþjóðaviðskiptaþinginu
og frá Kaíró þar sem hann lýsti millj-
ón manna mótmælaöldu í landi þar
sem menn áttu áður fangelsisdóm
vísan ef þeir töluðu illa um Mubarak
forseta.
„Það er grínast með það að ég
hafi orðið að stríðsfréttaritara þeg-
ar ég hóf ferilinn sem fréttaritari í
Lundúnum, handan víglínunnar í
þorskastríðinu. Það var ekki búið að
finna upp áfallahjálp þá, svo ég hef
sennilega bara aldrei náð mér út úr
því og nú er það of seint,“ sagði Jón
þegar blaðamaður DV sló á þráðinn
til hans þar sem hann var staddur á
svölum hótelherbergis síns í mið-
borg Kaíró að fylgjast með blóðugum
átökum stuðningsmanna og and-
stæðinga Mubaraks forseta á torginu
fyrir neðan. Sjálfur með stokkbólgna
hönd eftir að hafa lent í hringiðu
átakanna og komið út úr henni með
brotna tökuvél og tætt föt.
Útilokunaraðferðin
Jón er fæddur árið 1954 á elliheim-
ili í Hafnarfirði. „Ég byrjaði á röng-
um enda, en það var víst einhver
húsnæðisekla á fæðingardeildinni.“
Jón ólst upp í Reykjavík þótt hann
haldi því fram að hann sé Önfirð-
ingur. Hann gekk í Menntaskólann
við Hamrahlíð og var þegar farinn
að sinna blaðamennsku á mennta-
skólaárunum. Hann sleit barnsskón-
um í blaðamennsku hjá Vísi, áður en
blaðið sameinaðist Dagblaðinu og
varð DV. „Ég sat bara í þínum stól,“
segir Jón, ánægður með þessa tilvilj-
un. En hvað rekur mann í starf frétta-
manns sem eltist við vopnuð átök og
alvarlegar náttúruhamfarir? „Einu
markmið mín í lífinu voru þau að
þurfa ekki að klæðast einkennisbún-
ingi, þurfa ekki að mæta á fundi og
ég vildi ekki hafa yfirmann. Þetta úti-
lokaði bæði prestinn og flugmann-
inn.“
Þegar Dagblaðið og Vísir sam-
einuðust var Jón að ljúka stúdents-
prófi. Í stað þess að halda áfram
sem blaðamaður á DV ákvað hann
að halda út til náms. „Ég hef aldrei
starfað við neitt annað en blaða-
og fréttamennsku annaðhvort með
penna eða myndavélar. Ég fór í nám
í Lundúnum í kvikmyndagerð við
London Film School, en því lauk ég
1977. Þannig að þetta er orðinn ansi
drjúgur tími, þótt ég telji mig eiga
nóg eftir. Mér finnst eins og ég sé allt-
af að leysa af mér yngri menn í þess-
um bransa, sem eru þá annaðhvort
veikir eða slasaðir.“
Kjötsúpan hans Kristjáns
Jón klippti fréttir í þrjú ár á einu sjón-
varpsstöðinni sem þá var á Íslandi en
sagði upp „… sökum þess hvað mat-
urinn í mötuneytinu hjá Kristjáni var
hættulega góður. Ég hef varla kom-
ist í hann krappari, ég var farinn að
fitna svo ég ákvað að gerast í stað-
inn strandarstrákur á Ibiza og mynda
stelpur við sundlaugabakka fyrir
ferðabæklinga.“ Eftir að hafa horft
á það mikið af nöktum brjóstum að
það dugar honum til æviloka ákvað
Jón að setjast að í Sviss.
„Það var út af ostinum en það
spillti ekki fyrir að Sviss er eins og Ís-
land nema með öfugum formerkjum,
launin há og skattar lágir. Auk þess
kemur sjúkrabíllinn þegar hringt er
á hann. Það gat brugðist svolítið á
Spáni ef maður vissi ekki á hvaða bar
sjúkraflutningamennirnir sátu.
Svo spillir ekki fyrir að frá Sviss
er stutt í allar áttir þegar mikið af
árinu fer í að horfa á flugvélar inn-
an frá og svo er ágætt að geta sofn-
að þar án þess að hlusta á skothvelli
þegar komið er heim úr hasarnum.
Þarna í franska hlutanum, í litlum
rómverskum bæ við Genfarvatnið, er
skemmtileg blanda af þýskri reglu-
festu og franskri ringulreið, en þar
þarf ég hvorki að búa með Þjóðverj-
um né Frökkum.“
Söng ranga vísu
Jón fór að safna flugmílum þegar
hann hitti franska kvikmyndagerðar-
menn sem sérhæfðu sig í eldfjalla-
myndum. „Þeir lögðu saman tvo og
tvo og fengu út að þar sem ég væri
frá Íslandi og kynni á myndavél væri
ég örugglega brúklegur til að taka
myndir af eldgosum. Ég hafði varla
séð logandi eldspýtu, hvað þá eldgos,
en sagði þeim ekkert frá því.“
Eftir að hafa elt eldgos og náttúru-
hamfarir um allan heim í átta ár varð
snöggur endir á því ævintýri sumarið
1991. „Ég hafði tekið að mér að fram-
leiða spurningaþátt fyrir Sjónvarp-
ið og komst því ekki með hópnum,
sem ég var yfirleitt í samfloti með, til
Japan. Hópurinn var leiddur af pari,
Maurice og Kötju Krafft, sem voru
jafnframt virtir eldfjallafræðingar og
miklir Íslandsvinir. Þegar ég kom út
úr myndverinu sagði Gerður á sím-
anum mér að menn hvaðanæva úr
heiminum hefðu verið að reyna að
ná í mig en hún ekki getað gefið sím-
ann áfram þar sem við vorum í miðj-
um upptökum. Menn vildu bara vita
hvort ég væri ekki örugglega á Ís-
landi. Ég komst að því að allir tíu sem
voru í hópnum hefðu farist í eldgosi
í Unzen. Maurice grínaðist oft með
það að hann hefði lært textann við „Á
Sprengisandi“ utan að til að bjarga
sér á hættustundum. „Því hverjar eru
líkurnar á að franskur eldfjallafræð-
ingur fái eldgos í andlitið þar sem
hann er að syngja íslenska þjóðvísu?“
sagði hann. Vafalaust var hann að
raula eitthvað annað á Unzen-fjalli.
Úr því að jafnvel Krafft-hjónin gátu
misreiknað eldgos á þennan hátt, þá
gerði ég mér grein fyrir að þessi iðja
var ekki alveg hættulaus og ákvað
að snúa mér að einhverju áhættu-
minna… eins og styrjöldum.“
Ekki með fleiri göt en aðrir
„Ekki halda að ég sé eitthvað að
sækjast eftir því að ögra örlögunum
og anda að mér táragasi. Þetta hefur
bara einhvern veginn þróast svona.
Þegar maður kemur heill heim úr
einu stríði eða einum hamförum og
ekki með fleiri göt á líkamanum en
almennt gerist telja menn einhvern
Jón Björgvinsson
er ævintýramaður sem
valdi sér stríðsfrétta-
mennsku sem starfs-
vettvang. Í slíku starfi eru
skothríðir og sprengju-
árásir daglegt brauð. Að
eigin sögn eins lifir hann
eins og „útigangsmaður
á fyrsta farrými“.
Ævintýralegt starf
stríðsfréttaritara
„Einu markmið mín
í lífinu voru þau að
þurfa ekki að klæðast ein-
kennisbúningi, þurfa ekki
að mæta á fundi og ég
vildi ekki hafa yfirmann.
Þetta útilokaði bæði
prestinn og flugmanninn.
Mið-Afríkulýðveldið í maí 2010
Rætt við heimavarnarliðið í Obó.