Dagblaðið Vísir - DV - 27.05.2011, Blaðsíða 34

34 | Viðtal 27.–29. maí 2011 Helgarblað
menn loksins komast í stjórn finnst mér svo
geggjað að það tekur engu tali. Samstaðan á
að vera um lýðræðislega teknar ákvarðanir. Ég
kannast ekki við neinar fyrirskipanir að ofan
sem menn eru nauðugir til að samþykkja. Ég
fer eftir því sem félagar mínir í þingflokkn-
um samþykkja. Ég hef ekki vit á öllum mál-
um, stundum þarf ég að fá lánaða dómgreind.
Þannig hjálpumst við að. Þöggun og skoðana-
kúgun þekki ég ekki og er ég því ofsalega feg-
inn því að vera laus við fólk sem ber svona sví-
virðingar upp á félaga sína.“
Sér ekki eftir
faSiStapakkSummælunum
Þráinn vakti heldur betur athygli um dag-
inn þegar hann sagðist, eftir fund Þingvalla-
nefndar, ekki þola fasistapakk. Þingkonur
Sjálfstæðisflokkins, Þorgerður Katrín Gunn-
arsdóttir og Ragnheiður Elín Árnadóttir, sem
í nefndinni sitja tóku þetta til sín enda hafði
hann átt í viðræðum við Þorgerði rétt áður
en orðin voru látin falla. Bætti hann svo gráu
ofan á svart á Facebook og talaði þar um fas-
istabelju. Upphófst þetta með því að kon-
urnar tvær vildu ekki samþykkja að rithöf-
undurinn Andri Snær Magnason tæki sæti
í lítilli dómnefnd Þingvallanefndar þar sem
hann væri svo „umdeildur“. „Umdeildur er
orðið sem hefur alltaf verið notað til að fram-
fylgja því sem þjóðin vill kalla atvinnubann.
Þetta er mjög þægilegt orð því það hefur enga
merkingu. Þessar manneskjur eru sjálfar í
mínum huga mjög umdeildar. Önnur þeirra
er sérstaklega umdeild og finnst mér umdeil-
anlegt að hún geti hreinlega setið á Alþingi Ís-
lendinga,“ segir Þráinn.
Hann notaði þessi orð til að vekja athygli
á máli sem hann vill fá í gegn fyrir 100 ára af-
mæli lýðveldsins árið 2044. „Mín pæling er
sú að 2044 gefi þjóðin sér þá afmælisgjöf að
eiga Þingvelli án þess að inni í þinghelginni
séu nokkur þau mannvirki sem ekki eru í eigu
þjóðarinnar,“ segir Þráinn og á við sumarbú-
staðalöndin sem eru á Þingvöllum. Vill hann
fá bústaðina burt. „Leigusamningarnir gilda
í mesta lagi í tíu ár í viðbót þannig ég er nú
að tala um 33 ára aðlögunartíma. Burt með
draslið á næstu 33 árum,“ segir hann en sér
hann eftir þessum ummælum?
„Ég ætla ekkert að endurtaka þessi orð.
Ég er samt alveg að verða vitlaus á öllu þessu
rugli og mig langaði til að vekja athygli fólks á
þessari afneitunartaktík. Mig langaði til að ná
í gegn og til þess hef ég engin vopn nema þau
orð sem ég á í mínum orðaforða. Ég tók því í
rólegheitum fram orð sem ég hélt að myndu
duga til að ná athygli og þau dugðu. Ég sé ekki
eftir einu aukateknu orði. Eins og ábyrgur rit-
höfundur hugsa ég stundum um að ég hefði
getað notað einhver önnur orð sem væru
betri eða sterkari en ég sé ekkert að þessari
aðferð til að vekja athygli. Ég sit ekki á Alþingi
til að vera kurteis,“ segir hann.
talar nákvæmlega
einS og Honum SýniSt
Auðvelt er að taka undir það með Þráni að
hann sitji ekki á Alþingi til að vera kurteis.
Hann talar á íslensku um hlutina og lætur allt
flakka. Hann er algjörlega meðvitaður um að
orð hans geti og hafi komið honum í vand-
ræði. „Já, auðvitað. Það er náttúrlega fullt af
fólki sem gengur með það í höfðinu að þing-
menn hafi staðlaða framkomu. Það kaupi
ég ekki. Þær breytingar sem kallað var eftir í
byltingunni snérust ekki um að okkur vant-
aði slíka menn. Okkur vantaði nýja hugsun og
nýtt fólk þarna inn. Ekki atvinnufólk í stjórn-
málum heldur fólk með reynslu utan úr sam-
félaginu og fólk með skilning á kjörum þeirra
sem búa fyrir utan Alþingishúsið. Þannig er
ég. Ég ætla ekki að láta breyta mér. Það er vel-
komið að ganga með bindi í virðingarskyni
við Aþingi og velkomið að segja háttvirtur og
hæstvirtur í ræðustól. Það er algjörlega vel-
komið að fylgja þeim þingsköpum sem eru í
gildi. En þegar ég er ekki undir þingsköpum
þá tala ég nákvæmlega eins og mér sýnist.“
En er hann ekki orðinn leiður á þrasinu og
farinn að sakna þess að vera Þráinn Bertels-
son, rithöfundur og kvikmyndagerðarmaður,
maðurinn sem færði þjóðinni Þór og Danna í
líf-myndunum?
„Lognið er yndislegt en stormurinn er líka
dásamlegur. Það er alveg augljóst að það er
miklu rólegra að sitja á lárviðarlaufunum,
þeim fáu sem maður hefur tínt til á ævinni,
og njóta kvöldsins. En mér finnst þetta þjóð-
félag ekki hafa breyst nægilega mikið og ekki
í þá góðu átt sem ég var að vona þegar ég var
ungur. Nú er ég að verða gamall og það er að
verða of seint fyrir mig að hafa öll þau áhrif
sem ég get í þá veru að móta þjóðfélag sem
mér finnst fólki bjóðandi. Þetta er ekki út af
sjálfum mér. Ég hef það ágætt, takk fyrir. En
þjóðfélagsumbætur hafa gengið hægt og
Sjálfstæðisflokkurinn hefur barið niður allt
það góða að mínu mati síðustu tuttugu árin.
Þessi barátta er alls ekki búin,“ segir hann.
lítur ekki á liStina Sem
keppniSgrein
Þrátt fyrir allt það sem liggur eftir Þráin, bæði
í skrifum og á hvíta tjaldinu, segist hann ekki
líta til baka stoltur af verkum sínum. „Nei, það
get ég ekki sagt. Ég hef verið svo fjöllyndur að
ég hef aldrei tekið listina sem heilaga köll-
un eins og sumir listamenn hafa gert. Ég hef
dreift kröftunum mjög víða og fyrst og fremst
verið að hugsa um að skemmta sjálfum mér.
En um leið hef ég reynt að halda mig við sann-
leikann og vera sjálfum mér trúr,“ segir hann.
„Ég hef aldrei hugsað um listræn afrek á
sama hátt og maður til dæmis sér við lestur
á ævisögum Halldórs Laxness eða Gunnars
Gunnarssonar. Þessi skoðun, að líta á listir
sem keppnisgrein, hefur aldrei höfðað til mín.
Það sem höfðar til mín er að það sem ég gerði
höfðaði til margra. Mig hefur alltaf langað til
að ná til fjöldans. Ef ég næði nú einhvern tíma
í sálfræðinginn sem Margrét Tryggvadóttir er
í viðskiptum við væri ég til í að spyrja hann
hvort þessi löngun mín í að ná til margra stafi
út frá einhverri einsemd í bernsku,“ segir Þrá-
inn en hvenær sá hann þá síðast líf-mynd?
„Það er mjög langt síðan. Ég hef séð ein-
staka senur þegar barnabörnin mín eru að
rúlla þessu í gegn á myndbandi. Ég er samt
ekki góður í að sjá eða lesa einhver verk eftir
mig vegna þess að því miður sé ég ekki það
sem vel er gert en gallana sé ég undir stækk-
unargleri,“ segir hann.
erfitt að afSala Sér
HeiðurSlaunum
Þráinn er einn þeirra listamanna Íslands sem
eru á heiðurslaunum frá ríkinu. Hann komst í
hann krappan í Silfri Egils við upphaf stjórn-
málaferils síns þegar Þorgerður Katrín spurði
hann hvort hann ætlaði að afsala sér heiðurs-
laununum ef hann kæmist inn á þig. „Ég vissi
ekki alveg hverju ég ætti að svara. Eftir þáttinn
sagði hún svo við mig: Velkominn í pólitík.“
Þetta vakti eðlilega mikla athygli og á þessu
hamraði íhaldið vel. Því fór ég að athuga þessi
mál.“ En það er hægara sagt en gert að losna
við heiðurslaunin á meðan setið er á þingi.
„Heiðurslaun Alþingis byggja á hefðinni
einni. Það eru engin lög um þau. Við hvern
á ég að tala hvort ég geti afsalað mér þeim
á meðan ég sit á Alþingi? Hugsanlega get ég
beðist undan þeim en það er bara rakinn
dónaskapur. Ég er mjög þakklátur fyrir þenn-
an heiður sem Alþingi hefur veitt mér fyrir
hönd þjóðarinnar. Það hvarflar ekki að mér
að afsala mér þessum heiðurslaunum,“ segir
hann en væri þó til í að losna undan þeim, en
aðeins á meðan hann situr á Alþingi.
„Í þægindaskyni fyrir sjálfan mig væri mjög
fínt að losna við þau á meðan ég sit á þingi. En
það er ekki hægt. Það stendur hvergi að þessi
laun séu til dauðadags. Það er bara eitthvað
sem er. Ég þyrfti bara að fá það inn í fjárlög
næsta árs að það ætti að taka mig af heiðurs-
launum. Það sem ég hef gert er að ég hef vak-
ið athygli forsætisráðherra á þessu. Hún hef-
ur sagt mér að hún muni skoða þetta. Ég ætla
ekki að afsala mér þessum heiðurslaunum.
Það hvarflar ekki að mér.“
Dónalegri eftir Setu á alþingi
„Ég er örugglega ekki orðinn betri maður,“
segir Þráinn aðspurður hvort nýja starfið hafi
breytt honum á einhvern hátt. „Til dæmis hef
ég ekki verið svona dónalegur í tali við fólk fyrr
en ég fór þarna inn,“ viðurkennir hann. „Ég
held að það sé algjör undantekning á minni
ævi að ég hafi gripið til svona stóryrða eins
og ég hef gert. En aftur á móti er ég í allt öðr-
um aðstæðum en ég hef verið í. Ég er kannski
orðinn reyndari maður og
veit meira. Sennilega gerir
viskan mann betri mann
en hún gerir mann ekki
glaðari.“
Þráinn segist mæta
miklum skilningi hjá fjöl-
skyldu sinni vegna starfs-
ins og segir að það sé ekk-
ert fyrst núna sem hann vinni mikið. Hann
hafi oft verið vinnualki. Hvort hann ætli að
bjóða sig aftur fram næst þegar kosið verður
veit hann ekki á þessari stundu.
„Ég bara get ekki svarað því. Það fer eftir
því hvort það sé einhver eftirspurn eftir því
sem ég hef fram að færa. Hvort minn máti á
að stunda pólitík finnur sér einhverja svörun
hjá fólki. Ef fólk vill að stjórnmálamenn séu
nákvæmlega eins og þessir fjöldaframleiddu
þá verður það bara svoleiðis. Ég er samt ekki
að bjóða upp á það. Þetta er bara spurning
um framboð og eftirspurn. Hingað til hef ég
átt því láni að fagna að það hefur verið næg
eftirspurn efir því sem ég er að gera. Ef sú eft-
irspurn dvínar, þá færi ég mig bara inn á eitt-
hvert annað svið,“ segir Þráinn.
vill Sjá þór og Danna ganga í átt
að Sólarlaginu
Sá orðrómur hefur verið á kreiki að hann
stefni að því að gera fjórðu líf-myndina. Þrá-
inn viðurkennir að hann langi það en aldrei
myndi hún fjalla um bankamenn eða Alþingi
eins og Gróa á Leiti sagði í einni sögunni.
„Ég hefði gaman af að spekúlera í hvar
Þór og Danni væru í dag þegar þeir eru ekki
lengur ungir höstlerar heldur menn sem eru
orðnir rosknir. Roskinn höstler, hvað er hann
að gera í dag? Svo eru alls konar menn sem
vita hvernig á að gera kvikmyndir að segja
mér að ég þurfi að gera Bankalíf, Viðskiptalíf,
Alþingislíf eða eitthvað svoleiðis. Ég gæti bara
ekki ímyndað mér neitt dapurlegra en Banka-
líf. Fólk hefur líka Alþingisrásina í sjónvarp-
inu. Hvaða fólk langar til að sjá gamanmynd
úr þeirri átt? Svo er Spaugstofan búin að gera
fleiri hundruð klukkutíma af einhvers konar
Alþingislífi. Ég hef engan áhuga á því. Ég vil
bara vita hvar þeir félagar væru núna,“ segir
hann og heldur áfram:
„Núna eru þeir hugsan-
lega orðnir feður og kom-
in ný kynslóð. Þeir gætu
átt börn núna sem eru 25
ára. Hvernig er sambandið
við þau? Hvaða ráð ætla
þessir menn að gefa þess-
um börnum sínum? Þetta
er það sem ég er að hugsa
um. Ekki eitthvert grín um jakkafatamenn
með stresstöskur og einkaþotur. Þeir eru bara
svo fíflalegir að það þarf ekkert að gera grín
að þeim.“
En er þá raunverulegur möguleiki á að fá
að sjá eina mynd enn um þá Þór og Danna?
„Mig langar til endurfunda við þá félaga. Mig
langar að loka þessu verki. Mig langar til að
skilja við þá eins og Chaplin-mynd. Mig lang-
ar að sjá þá ganga í átt að sólarlaginu. En allt
er þetta í guðs hendi hvað gerist,“ segir Þráinn
Bertelsson. tomas@dv.is
„Ég ætla ekki
að afsala mér
þessum heiðurslaunum.
Það hvarflar ekki að mér.
„ Inn á þingið
hafa valist
alls konar fífl í
gegnum tíðina og
hefði öll vitleysan
verið samþykkt
í gegnum tíðina
byggjum við í
undralandi.
veit ekki hvort hann heldur áfram Ef eftirspurn verður eftir kröftum Þráins í næstu kosningum gæti hann
haldið áfram, annars snýr hann sér að öðru.
Dónalegri í dag Þráinn segir setuna á Alþingi hafa
breytt sér. Hann sé mun dónalegri í dag en hann hafi
áður verið.