Dagblaðið Vísir - DV - 17.08.2012, Blaðsíða 18

13 afplána erlendis
18 Fréttir 17.–19. ágúst 2012 Helgarblað
U
tanríkisráðuneytinu var
í ágúst 2012 kunnugt um
alls þrettán Íslendinga sem
sæta fangelsisvist erlend-
is, gæsluvarðhalds eða
reynslulausnar og farbanns. Tólf
þessara einstaklinga sitja í fangelsi
vegna fíkniefnabrota og aðeins einn
þeirra vegna ofbeldisbrots. Flest brot
Íslendinga erlendis tengjast fíkni-
efnamisferlum.
Ekki er loku fyrir það skotið að
fleiri Íslendingar sitji í fangelsum
erlendis. Það er vegna þess að ein-
hverjir fangar hafa afþakkað aðstoð
íslenska ríkisins og vilja jafnvel ekki
að erlend yfirvöld hafi samband við
þau íslensku. Einnig eru nokkrir Ís-
lendingar sem hafa tvöfalt ríkisfang
og gætu því hafa hlotið dóma án þess
að íslenskum stjórnvöldum sé gert
kunnugt um það. Þá geta fangar far-
ið fram á það að afplána dóma hér á
landi en ekki í ríkinu sem þeir voru
dæmdir, en til þess þurfa að vera
samningar á milli ríkjanna.
Heimildir DV herma að þessi
málaflokkur hvíli þungt á utanríkis-
ráðuneytinu og að mikil vinna, tími
og peningar fari í að sinna málefn-
um íslenskra fanga erlendis. Það er
því borgaraþjónusta utanríkisráðu-
neytisins og ræðismenn Íslands sem
bera helstan hita og þunga af mála-
flokknum. Þau starfa með sendiráð-
um Íslands víðsvegar um heiminn.
Borgaraþjónustunni er ætlað að fara
með mál er varða réttindi og íslenska
hagsmuni á erlendri grund.
Kona í Perú
Af þeim þrettán sem eru í fangelsi á
erlendri grund er aðeins ein kona.
Það er Jóna Sveinsdóttir, fimm barna
móðir á fertugsaldri, sem handtekin
var 2010 í Perú með tvö kíló af kóka-
íni í fórum sínum og afplánar nú
dóm þar. Árið 2011 hlaut hún sex og
hálfs árs dóm fyrir smyglið sem var
talsvert vægari dómur eða þremur
árum styttri en búist var við að hún
fengi. Fjölskylda hennar hefur óttast
mjög um hana í fangelsinu en hún af-
plánar dóminn í hinu alræmda Santa
Monica-kvennafangelsi í Lima. Talið
er að hún þurfi jafnvel aðeins að
ljúka tveimur og hálfu ári af dómn-
um, en það er þó ekki fullvíst.
Fíkniefnasmygl í Brasilíu
Tíu íslenskir karlmenn dvelja því í
erlendum fangelsum ýmist í gæslu-
varðhaldi eða afplána dóma auk
þess sem einn er laus á tryggingu
og annar hefur hlotið reynslulausn
og er því í farbanni. Hann dvelur í
Brasilíu og heimildir DV herma að
það sé Ragnar Erling Hermannsson.
Á árunum 2006–2009 voru fjórir Ís-
lendingar stöðvaðir í Brasilíu vegna
fíkniefnasmygls. Þrír þeirra hafa lok-
ið afplánun, þeir Hlynur Smári Sig-
urðarson, Ingólfur Rúnar Sigurz og
Karl Magnús Grönvold. Ragnar, sá
fjórði, var handtekinn fyrir smygl á
tæpum sex kílóum af hreinu kókaíni
árið 2009 en mikið fjölmiðlafár varð
í kring um gæsluvarðhaldsvist hans.
Sveddi tönn
Í brasilískum fangelsum má að auki
finna einn annan Íslending. Þar situr
Sverrir Þór Gunnarsson í gæsluvarð-
haldi, en hann er þó betur þekktur
sem Sveddi Tönn í íslenskum fjöl-
miðlum og daglegu tali. Sverrir hefur
verið vel þekktur í íslenska fíkniefna-
heiminum, en að þessu sinni komst
mál hans í hámæli í vor þegar hann
var handtekinn í Ríó de Janeiro.
Málsatvik voru sú að unnusta hans
var handtekin á alþjóðaflugvelli þar
í borg með hátt í 50 þúsund E-töfl-
ur. Hún benti á Sverri og var hann
handtekinn í kjölfarið á kaffihúsi í
Ríó de Janeiro. Hans hafði verið leit-
að um nokkurt skeið en hann hefur
árum saman verið undir smásjá ís-
lenskra lögregluyfirvalda, grunaður
um að hafa staðið á bak við mörg stór
smyglmál Íslendinga hingað til lands
og til Suður-Ameríku.
Sverrir var þar að auki einn höfuð-
pauranna í stóra fíkniefnamálinu svo-
kallaða um síðustu aldamót. Hins
vegar hefur ekki tekist að hafa hend-
ur í hári hans fyrr en nú. Hann hef-
ur verið búsettur í Brasilíu og á Spáni
undanfarin ár og má nefna sem dæmi
að hans var leitað án árangurs á Spáni
árið 2010 í kjölfar þess að sakborning-
ur í fíkniefnamáli hér á landi benti á
Sverri sem höfuðpaur og skipuleggj-
anda smygls. Þá ber einnig að geta
þess að Sverrir er með níu ára óaf-
plánaðan fangelsisdóm á bakinu á
Spáni fyrir fíkniefnasmygl. Hann lagði
á flótta eftir að dómurinn féll og er því
eftirlýstur af spænskum yfirvöldum.
Óvíst er hvort Sverrir verður framseld-
ur til Spánar eða hingað til lands.
Fjórir í gæsluvarðhaldi
Reyndar eru þrír aðrir íslenskir karl-
menn í gæsluvarðhaldi víðsvegar um
heiminn auk Sverris.
Einn þeirra er Brynjar Mettinis-
son, sem bíður dóms í Taílandi
grunaður um fíkniefnamisferli.
Hann var, líkt og áður hefur komið
fram í íslenskum fjölmiðlum, sýkn-
aður á dögunum, en saksóknari
áfrýjaði máli hans og er nú beðið
eftir því að áfrýjunin verði tekin
fyrir, sem ætti að vera í lok ágúst.
Brynjar, sem er 26 ára, hefur dval-
ið í fangelsi í Bangkok í rúmt ár við
afar slæman kost. Í fangelsinu hefur
hann þurft að þola líkamlegt ofbeldi
auk þess sem móðir hans þarf að sjá
honum fyrir öllum helstu nauðsynj-
um auk þess að greiða fyrir lög-
fræðikostnað hans. Brynjar dvelur í
einu stærsta fangelsi Taílands, þar
eru fjölmargir fangar látnir dvelja í
hverjum klefa, en engin rúm eru í
fangelsinu og þurfa þeir því að sofa
á beru steingólfi.
Utanríkisráðuneytið hefur beitt
sér af miklum þunga fyrir Brynjari
og hefur varið bæði tíma og pening-
um til að koma máli hans í réttan far-
veg. Íslenskir embættismenn hafa
meðal annars rætt málið við Thaksin
Shinawatra, fyrrverandi forsætisráð-
herra landsins auk þess sem Kristín
Árnadóttir, sendiherra Íslands í Kína
hefur heimsótt Brynjar. Kristín fund-
aði með yfirmönnum í utanríkisráðu-
neyti Taílands í byrjun þessa mánað-
ar en í samtali við RÚV sagði hún:
„Þar verður farið yfir málið og látn-
ar í ljós þær óskir að íslenskir þegn-
ar, í þessu tilfelli Brynjar Mettinisson,
fái málsmeðferð sem er viðunandi og
sanngjörn.“
Fyrir utan gæsluvarðhald
Brynjars eru tveir aðrir íslenskir karl-
menn í gæsluvarðhaldi; einn á Spáni
og annar í Portúgal.
Dópsmygl í Danmörku
Gunnar Jónsson, var í apríl 2011
dæmdur í átta ára fangelsi í Dan-
mörku fyrir fíkniefnasmygl. Gunnar
fór akandi með tæp tíu kíló af am-
fetamíni frá Hollandi til Danmerkur
í gegnum Þýskaland og var handtek-
inn þegar hann kom yfir landamær-
in 17. nóvember 2010 síðastliðinn.
Hann virðist vera eini Íslendingur-
inn sem afplánar dóm í Danmörku,
en í febrúar á þessu ári voru tveir Ís-
lendingar úrskurðaðir í gæsluvarð-
hald þar í landi vegna e-töflusmygls.
Þeir voru með 25.000 E-töflur í
fórum sínum þegar þeir komu með
flugi frá London og voru handtekn-
ir á Kastrup-flugvelli. Mennirnir eru
taldir hafa ætlað að selja töflurnar
í Danmörku, en þeir eru báðir bú-
settir þar. DV er ekki kunnugt um
að dómar hafi fallið í máli þeirra, en
mennirnir gætu hafa afþakkað að-
stoð utanríkisráðuneytisins, en ráðu-
neytið getur ekki veitt upplýsingar
um einstök mál íslenskra fanga á er-
lendri grundu.
Vill koma heim
Erlingur Örn Arnarson var í ágúst
2010 handtekinn í Litháen fyrir
vörslu fíkniefna á rútustöð í Vilní-
us en í kjölfarið var framkvæmd
húsleit á heimili hans sem leiddi
í ljós að hann hafði undir hönd-
um 733 grömm af kannabisefn-
um, 7 grömm af kókaíni og 10
grömm af amfetamíni. Erlingur
neitaði að hafa ætlað að selja eit-
urlyfin og væru þau aðeins ætluð
til einkaneyslu. „Á þeim tíma var
ég háður eiturlyfjum,“ er haft eft-
ir honum úr dómsal í litháískum
n Málefni íslenskra fanga erlendis hvíla þungt á utanríkisráðuneytinu
Geta komið
heim
Verði Íslendingar dæmdir fyrir glæpi
í Evrópu er Ísland aðili að samningi
Evrópuráðsins um flutning dæmdra
manna til heimalands þeirra. Til þess
að hægt sé að flytja Íslending heim á
grundvelli þessa samnings þarf ríkið
sem hann er dæmdur í að vera aðili að
samningnum.
Hinn dæmdi verður að vera íslenskur
ríkisborgari eða með fasta búsetu á
Íslandi. Fanginn getur svo óskað eftir
því, eftir að endanlegur dómur fellur í
máli hans að hann verði fluttur heim.
Það er þá í höndum þess ríkis sem
dómur féll í að vega og meta það hvort
viðunandi sé að senda Íslendingin heim
til að ljúka afplánuninni. Margt kemur
þar til athugunar, til dæmis tengsl
viðkomandi við Ísland og hvort ríkið sem
dæmdi hann meti það sem svo að hegn-
ingarvistin geri fanganum það kleift
að aðlagast samfélaginu upp á nýtt og
tryggja að hann komi úr fangavistinni
sem endurhæfður einstaklingur, en allt
byggir þetta á því að tryggja félagslega
endurhæfingu dæmdra manna.
Hið sama á við um Norðurlöndin, þar
gilda sérstök lög. Líklegt er að fjölmargir
fangar óski eftir því að fá að ljúka
fangavist hér á landi, sérstaklega ef þeir
eiga rætur og fjölskyldu hér. Það er inn-
anríkisráðuneytið sem sér um flutning
fanga á milli ríkja.
Frá 1. janúar 2008 til dagsins í dag
hafa 17 íslenskir ríkisborgarar í fang-
elsum erlendis óskað eftir að afplána
dóma sína hér á landi; af þeim hafa
13 verið fluttir til Íslands, tveir höfðu
hafið reynslulausn erlendis áður en að
flutningi kom, einum var synjað þar sem
hann hafði notið fangaflutnings áður.
Ein beiðni um flutning er til meðferðar í
ráðuneytinu.
Ásta Sigrún Magnúsdóttir
blaðamaður skrifar astasigrun@dv.is
Jóna Sveinsdóttir Jóna var handtekin í
Perú með tvö kíló af kókaíni í fórum sínum.
Sýknaður Brynjar Mettinisson var fyrir
nokkrum vikum sýknaður í Taílandi af ásök-
unum um fíkniefnamisferli. Hann bíður nú
áfrýjunar en dvelur í fangelsi þar sem hann
hefur sætt slæmri meðferð.
Sveddi Tönn Sverrir Þór Gunnarsson
hefur árum saman verið undir smásjá
íslenskra lögregluyfirvalda, grunaður
um að hafa staðið á bak við mörg stór
smyglmál Íslendinga hingað til lands
og til Suður-Ameríku.