Dagblaðið Vísir - DV - 17.08.2012, Blaðsíða 20

S
pennan eykst í forsetakosn-
ingunum í Bandaríkjunum,
en þriðjudaginn 6. nóvem-
ber ganga yfir 100 milljón-
ir Bandríkjamanna að kjör-
borðinu til að kjósa sér forseta. Valið
stendur sem kunnugt er á milli sitj-
andi forseta, demókratans og hins
þeldökka Barack Hussein Obama og
hins hvíta repúblíkana, Mitt Romney.
Útlit er fyrir dýrustu kosningabar-
áttu í sögu Bandaríkjanna, en talið er
að allt að 6–7 milljörðum dollara, eða
sem nemur 720–850 milljörðum ís-
lenskra króna, verði brennt að þessu
sinni. Samfara forsetakosningum í
Bandaríkjunum er kosið um margt
annað í 50 fylkjum landsins, þannig
að peningarnir fara ekki bara í þessa
fjóra karla sem berjast um starf for-
seta og varaforseta þessa valdamesta
ríkis heims.
Hver er Paul Ryan?
Síðustu daga hefur miklu púðri ver-
ið eytt á val Mitt Romney á varafor-
setaefni sínu, fulltrúadeildarþing-
manninum Paul Ryan. Um leið og
valið var klárt fóru fjölmiðlar af stað
og spurðu: „Hver er Paul Ryan?“ Í
kjósendakönnun sem gerð var voru
aðeins 39 prósent sem töldu valið á
honum vera gott eða mjög gott, en
þetta hlutfall var mun hærra hjá síð-
ustu varaforsetaefnum repúblíkana,
Söruh Palin og Dick Cheney.
Það sem liggur því fyrir hjá
repúblikönum er hreinlega að koma
Paul Ryan á kortið hjá kjósendum
og kynna hann og hugmyndir hans
rækilega. Ekki þarf að kynna núver-
andi varaforseta fyrir bandarísku
þjóðinni, en almennt er talið að hinn
reynslumikli Joe Biden hafi staðið sig
vel sem varaforseti. Hlutverk vara-
forseta er fyrst og fremst að taka við
stjórninni ef eitthvað kemur fyrir for-
setann. Slíkt gerðist til dæmis þegar
demókratinn John F. Kennedy var
skotinn til bana árið 1963 í Dallas í
Texas. Þá steig Lyndon B. Johnson
inn á sviðið sem forseti Bandaríkj-
anna. Hið sama gerði Gerald Ford
árið 1974, þegar repúblíkaninn Ric-
hard M. Nixon sagði af sér vegna Wa-
tergate-njósnamálsins.
Yngri útgáfa af Mitt Romney
Þegar skoðaðar eru myndir af þeim
Romney og Ryan gæti einhverjum
dottið í hug að Romney hafi með
þessu vali verið að velja yngri út-
gáfu af sjálfum sér, til að notast við
gegn Obama. Enda sagði einn helsti
refurinn í bandarískum stjórnmál-
um, hinn frægi ráðgjafi Karl Rove
(sem sumir segja að hafi „skapað“
George Bush yngri sem forseta), á
Fox News, að valið á varaforsetaefni
segði meira um forsetaefnið sjálft en
varaforsetaefnið! Rove telur að Ryan
sé mikill baráttumaður og góður í
fara herferðina sem þarf til að sigra
Obama.
En það er deginum ljósara
að þeir eiga samleið og á heima-
síðu framboðsins segjast þeir fél-
agar ætla að ,,endurreisa mikil-
fengleika Bandaríkjanna og byggja
upp sterka millistétt að nýju“. Sjálf-
ur vill Ryan innleiða það sem kall-
að er umbóta-íhaldsstefna (e. re-
form conservatism) og hann leggur
mikla áherslu á að ná niður fjárlaga-
halla Bandaríkjanna, sem er gríðar-
legur. Til dæmis eyða Bandaríkin um
40 prósentum af öllum útgjöldum
til hernaðarmála á heimsvísu og því
kannski ekki skrýtið að fjárlagahall-
inn sé mikill.
Þá vill Ryan að eigin sögn „koma
Bandaríkjunum í vinnu að nýju“, en
þar hefur atvinnuleysi verið mjög
mikið að undanförnu. Fjárlaga-
hallinn á sér þó langa sögu og hafa
margir forsetar fengið mikinn halla
í arf frá fyrirrennurum sínum. Þar er
Barack Obama engin undantekning.
Ungur og íhaldssamur
fjölskyldumaður
Paul Ryan er fæddur árið 1970 og
því aðeins 42 ára gamall. Hann er
giftur og á þrjú börn með eigin-
konu sinni, Janna Little. Hann er frá
Wisconsin-fylki, í miðvesturhluta
Bandaríkjanna og er yngstur af fimm
systkinum. Fjölskyldan á rætur sínar
að rekja til Írlands, en móðir hans er
af þýskum og enskum ættum. Ryan
útskrifaðist með BA-gráðu í stjórn-
mála- og hagfræði frá háskólanum í
Miami á Flórída.
Leið Paul Ryan inn á þing Banda-
ríkjanna lá þangað árið 1998 og varð
hann annar yngsti þingmaðurinn
á bandaríska þinginu. Frá þessum
tímapunkti hefur hann verið sigur-
sæll og unnið endurkosningar reglu-
lega og því haldið þingsæti sínu.
Hann hefur tryggt sér mikið fjár-
magn í kosningasjóð sinn, sem er sá
„feitasti“ meðal þingmanna fulltrúa-
deildarinnar. Hann má samkvæmt
reglum þingsins bjóða sig aftur fram,
þrátt fyrir að hann hafi nú verið
valinn varaforsetaefni Repúblíkana-
flokksins. Tapi þeir Romney og Ryan
hverfur hann því aftur til þingstarfa.
Jöfn staða í könnunum
En hvernig er staðan núna sam-
kvæmt könnunum? Hún er í raun
mjög jöfn og aðeins nokkur prósentu-
stig sem skilja þá Obama og Romn-
ey að. Í könnun sem gerð var á veg-
um George Washington-háskólans
fyrir skömmu, var Obama með 50
prósenta fylgi en Romney með 47
prósent. Á vefsíðunni politico.com
kemur fram að atvinnumálin séu sá
þáttur se m dragi mest úr vinsældum
Obama. Það er líka alþekkt staðreynd
úr bandarískum stjórnmálum að þar
skipta efnahags- og atvinnumálin
mjög miklu máli í afstöðu kjósenda.
Umdeildar tillögur
Paul Ryan hefur mikið látið til sín taka
í málum sem varða fjármál og hafa
ýmsar hugmyndir hans um niður-
skurð verið umdeildar. Það á við bæði
um mennta- og heilbrigðismál. Til
dæmis hefur hann lagt til að vextir
verði á bandarískum lánum til náms-
manna meðan á námi stendur. Árið
2008 lagði hann fram sín eigin fjár-
lög, The Ryan Budget, sem meðal
annars innihéldu róttækar breytingar
á Medicare-heilbrigðiskerfinu, sem
margir hægrimenn telja að eigi að
leggja af, því það brjóti jafnvel gegn
stjórnarskrá Bandaríkjanna. En þessi
fjárlög Ryan fengu ekki brautargengi.
Síðan þá hefur hann lagt fram fjölda
tillagna á þessu sviði, en ekki haft ár-
angur sem erfiði.
Á móti fóstureyðingum en
með byssueign
Fóstureyðingar eru mikið hitamál
í bandarískum stjórnmálum og er
Paul Ryan alfarið andsnúinn þeim.
Hann er það sem kallað er ,,pro-life“
á ensku, það er hann telur að réttur-
inn til lífs sé nánast heilagur. Þá er
hann á móti vígðri sambúð samkyn-
hneigðra, en hann styður mjög ötul-
lega frjálsa byssueign Bandaríkja-
manna. Til dæmis kaus hann gegn
löggjöf sem kvað á um hert eftirlit
með byssukaupum. Hann er því
óskakandídat NRA, samtaka byssu-
eigenda, National Rifle Association.
Á sviði utanríkismála hefur Paul
Ryan nánast enga reynslu, enda al-
farið einbeitt sér að fjármálum
bandaríska alríkisins, eins og sést
hér að framan.
Hnefaleikakeppnin!
Hann kemur vel fyrir í viðtölum og
virðist alvöruþrunginn, ábyrgðar-
fullur maður, sem setur fjölskyldu
og íhaldsgildi í forgrunn. Hann er á
sömu línu og Mitt Romney og þarf að
vera það. Þá er það bara spurningin
hvort þeim tekst að skapa sannfær-
andi dúett og hvort demókratar komi
til með að finna höggstað á þeim í
mótleikjum sínum. Nú fer sá tími í
hönd að allt verður gert (í herbúðum
beggja!) til þess að koma miklu höggi
á andstæðinginn. Þetta er í raun eins
og hnefaleikakeppni, þar sem best er
að gera út af við andstæðinginn með
rothöggi. Þá á hann sér ekki viðreisn-
ar von. Og sigurvegarinn, hann tek-
ur allt. n
20 Erlent 17.–19. ágúst 2012 Helgarblað
Bjargar Ryan Romney?
n Hinn ungi og írsk-ættaði Paul D. Ryan er ferskt blóð fyrir Romney, en lítt þekktur
Glaðir á góðri stund
og snarlíkir
Mitt Romney og vara-
forsetaefni hans, Paul D.
Ryan, skellihlæja hvor að
öðrum á kosningafundi
við herskipið USS Missouri
í Virginíu-fylki þann 11.
ágúst síðastliðinn.
MYnd: ReUteRs
Gunnar Hólmsteinn Ársælsson
blaðamaður skrifar ritstjorn@dv.is
Tengsl við Teboðshreyfinguna
Paul Ryan hefur verið á fundum með fjársterkum „Teboðsmönnum“. Svokölluð Teboðs-
hreyfing hefur verið áberandi í bandarískum stjórnmálum að undanförnu. Ekki er um eigin-
leg stjórnmálasamtök að ræða, heldur hóp af fólki sem sameinast um ákveðnar skoðanir
og gildi, sem oftar en ekki tengjast hugmyndum um algert frelsi einstaklingsins. Fylgis-
menn „Teboðsins“ telja til dæmis margir hverjir að leggja eigi bandaríska alríkið niður.
Rætur nafnsins liggja í baráttu íbúa Boston gegn nýlenduherrunum, Bretum, á mótunarár-
um Bandaríkjanna í kringum 1770. Í frétt í The New York Times, sem birtist þann 13. ágúst
síðastliðinn kemur fram að Paul Ryan hafi verið á fundi með nokkur hundruð vellauðugum
hægrimönnum í hópi sem kallast „America for Prosperity“ (Hagsæld fyrir Ameríku). Sá
hópur hefur samkvæmt fréttinni sterk tengsl inn í Teboðið og segir enn fremur að verið sé
að reyna að gera það að raunverulegu afli í bandarískum stjórnmálum.
Í þessu kunnast þó að felast hættur fyrir Romney og Ryan, því mjög mikilvægt er fyrir
forsetaframbjóðendur að ná fylginu á miðju stjórnmálanna og óákveðna fylginu. Daðri
þeir Romney og Ryan of mikið við ysta hægrið, kann það því að skemma fyrir þeim. En þar
eru hins vegar miklir fjármunir. Talsmenn Hagsældar fyrir Ameríku tilkynntu fyrir skömmu
að hópurinn myndi verja allt að 25 milljónum dollara í ellefu fylkjum, til þess eins að koma
Barack Obama frá völdum. Það eru um 2,8 milljarðar íslenskra króna.
Ungur og orkuríkur
Paul Ryan er með
yngstu þingmönnum á
bandaríska þinginu.