Dagblaðið Vísir - DV - 16.11.2012, Blaðsíða 16

„Þú átt
að Þola
Þetta“
16 Fréttir 16.–18. nóvember 2012 Helgarblað
U
ndanfarið hefur verið mik-
ið rætt um áhrif kláms og
klámvæðingar á ungt fólk.
Hér á landi var haldin ráð-
stefna um klám þar sem
breskur prófessor, starfandi í Banda-
ríkjunum, varaði við þessari þróun. Í
kjölfarið sagði saksóknari að greini-
legra áhrifa gætti í kynferðisbrot-
um, inn á borð lögreglunnar kæmu
tilfelli þar sem hugmyndir, aðferð-
ir og orðanotkun væri augljóslega
sótt í klám. Fleiri tóku í sama streng,
meðal annars hjúkrunarfræðingur á
Neyðarmóttöku vegna nauðgana.
Okkur lék hins vegar forvitni á
að vita hvað ungt fólk hefði til mál-
anna að leggja og inni á nemenda-
félagsskrifstofunni í norðurkjallara
Menntaskólans við Hamrahlíð
hittum við hóp ungmenna og rædd-
um við þau um klám og klámvæð-
ingu, kynlíf og kynhlutverk, á opin-
skáan og hispurslausan hátt, enda
margt sem þeim lá á hjarta.
Mismunandi reynsluheimur
Við sitjum við hringborð með Hjalta
Vigfússyni, 19 ára, Vigdísi Perlu
Maack, 19 ára, Salvöru Gullbrá Þórar-
insdóttur, 20 ára, Steinari Ingólfssyni,
19 ára, og Ester Auðunsdóttur, 20
ára. Með í för er einnig Sigtryggur Ari
Jóhannsson ljósmyndari en hann tók
einnig þátt í viðtalinu við Gail Dines.
Krakkarnir mæna forvitnir á okkur
og bíða spenntir eftir því að mega
hefja máls og þegar ég spyr hvort
þeir hafi fylgst eitthvað með þessari
umræðu um klám, klámvæðingu og
áhrif kláms á ungt fólk játa allir í kór
og segja að það sé erfitt að láta það
fram hjá sér fara.
Hjalti: „Í raun er það ótrúlega
skuggalegt hvað það er viðurkennt
að horfa á klám. Þú sérð hvergi illa
talað um klám í kvikmyndum eða
bíómyndum. Alls staðar fáum við
skilaboð um að það sé í lagi að horfa
á klám. Fólk talar um það eins og
það sé minnsta mál í heimi. Ég held
að það hafi jafnvel orðið verra síð-
an við vorum börn og að krakkar séu
að komast í tæri við þetta enn yngri
en við vorum. Ég var í efstu bekkjum
grunnskóla þegar ég sá fyrst klám en
nú eru strákar farnir að horfa á klám
ellefu eða tólf ára gamlir. Þá halda
þeir að þetta sé kynlíf. Á meðan eru
stelpur á sama aldri að horfa á Disn-
ey-myndir og One Tree Hill.“
Salvör: „Ef ég hefði séð klám-
mynd þegar ég var tólf ára þá hefði ég
farið að gráta.“
Hjalti: „Nákvæmlega, stelpur eru
bara að horfa á myndir með Hillary
Duff þar sem allt er frábært og yndis-
legt. Svo mætast þessir tveir heimar
og þá verður einhver sprengja, þar
sem stelpurnar verða augljóslega
undir.“
Salvör: „Ég held að það sé ekki
bara klámið sem hefur þessi áhrif.
Það eru líka bíómyndir, tónlistar-
myndbönd og auglýsingar. Það er
svo margt sem spilar inn í. Það er líka
eðlilegt að klámnotkun sé meiri núna
þegar krakkar hafa meiri aðgang að
internetinu. Þetta hefur breyst svo
hratt. Þegar ég var tíu ára var ég ekki á
netinu, ég komst kannski á leikjanet í
skólanum einu sinni í viku.“
Steinar: „Við áttum ekki fartölvu.“
Salvör: „Nú hafa allir aðgang að
tölvu og það er svo auðvelt að fara inn
á klámsíður, viljandi eða óviljandi.“
Vigdís Perla: „Já, einmitt. Það er
svo auðvelt að nálgast þetta.“
Klám og fræðsla
Salvör: „Það var líka tímabil þar
sem ég var sextán ára og sá ekk-
ert athugavert við að allir horfðu
á klám. Það gerðu það allir. Mér
fannst það bara fyndið. Seinna sá
ég hvað klám er óskylt kynlífi, alla-
vega fyrir mér. Klám snýst um niður-
lægingu en ekki kynlíf.“
Steinarr: „Ég man að það voru
alltaf einn eða tveir bekkjarfélagar
sem héldu þessu að manni. Kannski
af því að þeir áttu erfitt uppdráttar og
voru kannski agressífari en aðrir.“
Salvör: „Þeim fannst þetta bara
töff.“
Steinarr: „Þetta var líka forvitni.“
Vigdís Perla: „Ég gæti alveg trúað
því að krakkar séu líka að leita sér að
fræðslu. Við vissum ekkert. Það var
ekki farið að tala um þetta við okkur,
en við höfðum heyrt um þetta og
vorum forvitin.“
Hjalti: „Mér finnst að það verði
að tala um klám í kynfræðslu, eða við
krakka. Það verður líka að koma frá
foreldrum, þeir verða að gera krökk-
um grein fyrir því að þeir eiga ekki að
sækja sér fræðslu í klámið. Klám er
allt annað en kynlíf.“
Ester: „Mér finnst að það ætti
ekkert endilega heima í kynfræðslu.
Kynfræðsla má vera um kynlíf en
það er hægt að taka klám út fyrir og
ræða sérstaklega um það svo það sé
á hreinu að það eigi ekkert skylt við
kynlíf. En það þarf að koma því á
framfæri að það sé ekki rétta leiðin til
þess að afla sér upplýsinga. Það má
kannski ræða það í kynjafræði.“
Steinarr: „Það þyrfti að vera
kynjafræði í grunnskóla.“
Ester: „Eða bara á öllum skóla-
stigum.“
Salvör: „Það má allavega vera
opnari umræða um að kynlíf sé ekki
svona. Mér finnst ekkert endilega að
það eigi að koma frá kennaranum.
Ég vil fá að heyra þetta frá einhverj-
um sem ég get rætt opinskátt við,
einhverjum sem ég þekki og treysti.“
Steinarr: „Stundum er talað um
klám sem kynfræðsluefni. En klám er
gert fyrir karla. Þannig að það er alveg
sama hver er að horfa, þetta kemur
alltaf illa út fyrir konuna. Það er samt
erfitt að taka þessa umræðu innan
fjölskyldunnar. Ég man að þegar ég
var í 8. bekk þá kom einhver kynja-
fræðingur að ræða um þessi mál og
foreldrarnir áttu að fylgja með. Þá
fann ég alveg að það var mjög gott
að þarna væri einhver sem vissi hvað
hann var að gera og hafði kontról yfir
umræðunum.“
Mótandi áhrif
Ester tekur undir það og segir að það
sé engin kynfræðsla í klámi, það eigi
lítið skylt við kynlíf.
Salvör: „Málið er samt að klám
hefur brenglandi áhrif því strákar sem
sjá þetta halda að svona eigi að gera
þetta. Þegar hann getur ekki upp-
fyllt þær kröfur sem klámið gerir til
hans þá hefur það slæm áhrif á sjálfs-
traustið og sjálfsímyndina. Klámið
gerir svo óraunhæfar kröfur til allra.
Auðvitað er erfitt að segja það beint en
margir lenda í slæmri kynlífsreynslu á
unglingsárunum og ég held að það
sé meðal annars vegna kláms, þó að
það sé kannski ekki bein tenging þar
á milli.“
Ester: „Kannski eru það aukaáhrif
af því að í klámi eru konurnar undir-
gefnar, þær ráða engu, segja ekkert og
eru aldrei að segja til um hvað þeim
n Menntaskólanemar ræða klám og klámvæðingu n Tengja neikvæða reynslu af kynlífi við klámið n „Þetta er bara kúltúrinn“ „Ég fann það líka
bara að þetta
höfðaði ekki til mín. Ég
get ekki fengið neitt út úr
því sem er svona niðrandi
fyrir alla sem taka þátt í
þessu.
Ingibjörg Dögg Kjartansdóttir
blaðamaður skrifar ingibjorg@dv.is