Dagblaðið Vísir - DV - 16.11.2012, Blaðsíða 30

30 Viðtal 16.–18. nóvember 2012 Helgarblað
Jón Gerald bendir á að það hafi
ekki einungis verið ráðamenn sem
tóku þátt í partíinu, heldur hafi stór
hluti þjóðarinnar gert það líka. Með­
virknin var svo gífurleg. „Það var
talað um að Ísland væri nafli al­
heimsins og það lýsir okkur. Það
var ekki hægt að lenda einkaþotu á
Reykjavíkurflugvelli á tímabili því
þær voru svo margar af þeim þar fyrir
að það komust ekki fleiri að. Þetta var
náttúrulega bara galið, að það skyldi
enginn hafa sagt neitt eða gert neitt.
Það átti að gera Ísland að hinu nýja
Wall Street. Það má eiginlega segja
að þessir einstaklingar hafi rænt inn­
eigninni fyrir íslensku krónunni og
þess vegna er krónan eins og hún er
í dag. Þeir bara rændu henni, það er
bara ekkert flókið,“ segir Jón Gerald
ákveðinn.
Urðu „kolvitlausir“ með víni
Aðspurður hvort hann hafi reynt
að tjónka eitthvað við „viðskipta­
snillingana“ sem voru tíðir gestir á
Víkingnum og benda þeim á hvað
þetta væri allt saman galið, svarar
hann neitandi. „Ég gerði það ekki.
Ég skipti mér mest lítið af því hvað
þeir voru að bardúsa. Ég bjó bara
í Ameríku og ég vissi í fyrstu í raun
ekki hverjir margir af þessum mönn­
um voru.“ Það var ekki fyrr en síðar
þegar Jón Gerald fór að gera sér
betur grein grein fyrir því hvaða við­
skiptaflétta var í gangi að það fóru að
renna á hann tvær grímur. Í kjölfarið
setti hann sig í samband við íslensk
stjórnvöld, með litlum árangri, eins
og áður sagði.
Þrátt fyrir að Jón Gerald hafi lítið
verið inni í ráðabruggi gestanna á
skemmtibátnum, þá komst hann
ekki hjá því verða vitni að hegðun
þeirra og hvernig þeir breyttust eftir
því sem vínglösunum fjölgaði.
„Ég var einn af þeim fáu sem upp­
lifðu flestalla þessa einstaklinga í
annarlegu ástandi. Það vill nú vera
þannig að þegar fólk er undir áhrif­
um þá breytist oft og tíðum karakter
þess. Og það má eiginlega segja að
flestallir af þeim eigi það eitt sam­
eiginlegt þegar þeir eru komnir í glas
eða undir áhrif áfengis þá umturn­
ast þeir. Og það verður til svona mik­
ilmennskubrjálæði. Það var mjög
athyglisvert hvað þeir breyttust úr því
að vera fínir herramenn með bindi í
jakkafötum í það að verða eigin lega
kolvitlausir. Það var þó einn aðili sem
skar sig úr og átti ekki alveg heima í
hópnum og það var Sigurður Einars­
son. Hann var svona léttur og róleg­
ur þegar hann var kominn í glas. En
hinir, Jón og Hreiðar og hvað þeir
heita allir, þeir urðu kolvitlausir.“
Komu úr skammdeginu
og misstu sig
Aðspurður hvort einungis hafi verið
boðið upp á áfengi í veislunum eða
hvort fíkniefni hafi verið í spilinu,
segist Jón Gerald ekki hafa orðið neitt
sérstaklega var við fíkniefni. Fyrst við
erum komin inn á þessa braut er ekki
úr vegi að spyrja út í sögusagnir um
vændiskonur um borð í Thee Viking.
En Jón Gerald hefur áður greint frá
því, meðal annars við réttar höld
í Baugsmálinu, að Jón Ásgeir hafi
greitt stórfé fyrir fylgdarþjónustu til
að skemmta gestum um borð í bátn­
um. Hann hikar og fær sér sopa af
kaffi. „Það gekk á ýmsu, en ég sos­
um nenni ekki sérstaklega að tala í
neinum smáatriðum um það mál.
En ég meina jú, það gekk á ýmsu
og menn verða bara að eiga það við
sig. Þegar þú kemur úr skammdeg­
inu á Íslandi, roki, rigningu og miklu
álagi, og dettur inn á South Beach í
pálmatrén, sólina og pina colada, þá
ætti ekki að koma neinum á óvart að
menn eiga það til að missa sig. Það er
bara svoleiðis. Það veit enginn hver
þú ert og það er enginn að skipta sér
af þér. Þú hagar þér eins og þú vilt.“
En hvarflaði aldrei að Jóni Ger­
ald að taka þátt í viðskiptafléttum ís­
lensku útrásarvíkinganna sem hann
var að skemmta sér með? „Nei, aldrei
nokkurn tímann. Ég bjó náttúrulega í
Flórída og þetta var svo fjarlægt mér.
Það er svo misjafnt hvað einstakling­
um finnst þeir þurfa og hverjar þarf­
irnar eru. Ég er frekar íhaldssamur
og er búinn að búa í sama húsi í tutt­
ugu ár. Ég þarf ekkert stærra hús.
Ég hugsaði bara um börnin mín, að
þau gengju í góða skóla og hefðu
það gott. Þú þarft ekki að eiga allt og
gleypa allt.“
Jón Gerald segist eiga mikið af
vinum sem eru gríðarlega efnaðir og
verður ekki var við að þeir séu eitt­
hvað hamingjusamari, nema síður
sé. Það er frekar að fólk öfundi fjöl­
skyldu hans af því hvað hún er sam­
heldin og niðri á jörðinni.
„Þetta var gömul ástarþrá“
Í framhaldi af umræðu um útrásarvík­
ingana og partíin á skemmtibátnum
er ekki annað hægt en að minnast
aðeins á Baugsmálið svokallaða, sem
Jón Gerald í raun kom af stað með
því að leggja fram gögn sem áttu að
sýna fram á ýmislegt misjafnt í bók­
haldi Baugs. Málið veltist um íslenskt
réttarkerfi í tæp sex ár og endaði með
því að hann var sjálfur fundinn sekur
um hlutdeild í bókhaldsbroti á veg­
um nokkurra starfsmanna Baugs og
hlaut þriggja mánaða skilorðsbund­
inn dóm fyrir vikið. Var dómurinn
jafn þungur og Jón Ásgeir, stjórnar­
formaður Baugs og fyrrverandi félagi
hans, hlaut í málinu. „Við fengum
sama dóm, ég og Jón Ásgeir, pældu í
því. Þetta var með ólíkindum og auð­
vitað var ég ekki sáttur við það, en ég
tók því bara.“
Málið hófst í ágúst árið 2002 þegar
Jón Steinar Gunnlaugsson, þá starf­
andi lögmaður, kom á fund Jóns H. B.
Snorrasonar, þáverandi saksóknara
við efnahagsbrotadeild ríkis lög­
reglustjóra. Sá fyrrnefndi sagð­
ist hafa ákveðin gögn undir undir
höndum og vildi fyrir hönd Jóns Ger­
alds leggja fram kæru, meðal annars
á hendur Jóni Ásgeiri, stjórnarfor­
manni Baugs, sem og Tryggva Jóns­
syni, fyrrverandi aðstoðarforstjóra.
Málið vatt upp á sig og gefin var út
ákæra í 40 liðum á hendur sex aðil­
um. Jón Gerald var þó ekki þeirra á
meðal. Það var ekki fyrr en endur­
ákært var í málinu að hann varð að
sakborningi. Þá var vitnisburður
hans úr fyrra málinu notaður gegn
honum. Ákæruliðirnir lutu að meint­
um ólöglegum lánveitingum Baugs
til tengdra aðila, bókhaldsbrotum og
fjárdrætti meðal annars í tengslum
við skemmtibátinn Thee Viking.
Jón Ásgeir og Tryggvi héldu því
báðir fram fyrir dómi að Baugsmálið
ætti rætur að rekja til kvennamála.
Jón Gerald segir það hins vegar að­
eins hafa gert útslagið. „Hann virti
ekki einu sinni hjónabandið mitt,“
segir Jón Gerald og á þar við nafna
sinn. „Þetta var einhver gömul ást­
arþrá. Þau voru saman í skóla úti á
Nesi. Og það má kannski segja að
það hafi verið kornið sem fyllti mæl­
inn í lokin. Framkoma þeirra gagn­
vart mér var alveg með ólíkindum,“
segir hann og á þá við forsvarsmenn
Baugs. „Og ég sagði bara hingað og
ekki lengra og vildi sækja minn rétt.
Þeir skulduðu mér peninga og við
vorum með samkomulag sem þeir
brutu. Þeir ætluðu bara að valta yfir
mig eins og þeir völtuðu yfir alla á Ís­
landi. Þeir fóru í gagnsókn gegn mér í
Bandaríkjunum þar sem þeir töpuðu
öllum þeim málum sem þeir reyndu
að höfða gegn mér. Þetta voru allt
saman blekkingar og lygi og það stóð
ekki steinn yfir steini. Það sama gerð­
ist hérna heima en íslenskir dóm­
stólar stóðu ekki í lappirnar, það var
ekkert öðruvísi.“
Jón Gerald segir það ekki hafa
verið markmið með upphaflegu
kærunni að reyna að koma höggi á
Jón Ásgeir. Hann hafi eingöngu viljað
gera upp skuldirnar og fá það sem
hann átti inni hjá þeim. Það tókst
hins vegar ekki.
Er í „Skype-búð“ með konunni
Þrátt fyrir að þau hjónin haldi heim­
ili í Flórída í Bandaríkjunum er Jón
Gerald alltaf með annan fótinn á Ís­
landi til að sinna Kosti. Þau eru því
í hálfgerðri fjarbúð, eða „Skype­
búð“ eins og hann orðar það sjálfur.
„Fyrstu tvö árin þegar við vorum að
koma búðinni upp þá var ég mikið
hér og lítið úti. Við vorum eins og sjó­
mannsfjölskylda. Þetta voru langir
túrar í burtu. Það er gríðarleg vinna
að setja svona búð saman og maður
var náttúrulega létt klikkaður að fara
af stað í hruninu. Þetta er alveg tólf,
fjórtán, sextán tímar á dag, sjö daga
vikunnar.“ Jóhanna, kona Jóns Ger­
alds, sinnir versluninni líka en henn­
ar starf felst aðallega í því að finna
góðar vörur úti sem hægt er að flytja
inn og selja í Kosti. „Konur eru bestu
„shopperarnir“ í bænum, þær kunna
að versla,“ segir Jón Gerald og bros­
ir. Hann er augljóslega þakklátur fyrir
að hafa Jóhönnu sér við hlið í versl­
unarrekstrinum.
„Er ekki alveg komið nóg?”
Þegar Jón Gerald fór að skoða mat­
vörumarkaðinn hér heima áttaði
hann sig á því hversu einhæfur hann
væri. „Það skiptir ekki máli hvort þú
ferð í Krónuna, Bónus, Hagkaup eða
Víði, það eru allir að selja sömu vör­
una. Og að tveir aðilar stjórni um 85
prósentum af markaðnum er náttúru­
lega alveg galið.“ Jón Gerald segist ekki
skilja hvers vegna stjórnvöld láta þetta
viðgangast og bendir á að í hruninu þá
hafi verið tilvalið tækifæri til að taka á
málunum. Hann telur þó að það hafi
einfaldlega ekki verið áhugi fyrir því.
„Hagsmunirnir voru ekki fyrir ís­
lenska neytendur heldur voru þeir
fyrir bankanna og þá fáu útvöldu
sem fengu þetta upp í hendurnar á
spottprís á kostnað almennings. Það
vita allir að þeir stjórna smásölu­
markaðnum hér heima með 65 pró­
senta markaðshlutdeild, samt fá þeir
leyfi til að halda áfram og opna fleiri
verslanir,“ segir Jón Gerald og bendir
í því samhengi á nýja Bónusverslun
á Nýbýlavegi. „Og við skulum ekki
gleyma þeim hundruðum milljarða
sem voru afskrifuð eftir hrun á Baugi
Group sem áttu og ráku Haga. Við
megum ekki gleyma því að Baugur
byggði upp þetta batterí. Maður spyr
sig, er ekki alveg komið nóg?
Það er mjög erfitt fyrir nýja að­
ila að koma inn á markaðinn nema
þeir hafi aðgang að erlendum birgj­
um og þekkinguna.“ Og þar hefur
Jón Gerald vissulega ákveðið forskot
fram yfir marga aðra. „Það er það
sem hefur bjargað okkur vegna þess
að ég er búinn að búa úti í 24 ár og
búinn að vera í þessum bransa allan
þennan tíma. Ég veit því nokkurn
veginn hvar ég á að leita að þeim
birgjum sem geta gefið okkur góðar
vörur á góðu verði.“
Viðskiptakerfi Kosts er tölu­
vert frábrugðið stóru keðjunum þar
sem Kostur er ekki með dreifimið­
stöð sem dreifir vörunum í búðirnar.
Kostur kaupir beint inn í verslunina
og vill Jón Gerald meina að þannig sé
hægt að spara og fyrir vikið flytja inn
gæðavörur á góðu verði.
„Það er grunnurinn þess sem við
erum að gera hérna.“ Hann tekur
sem dæmi innflutning á fersku
grænmeti og ávöxtum. „Okkur fannst
gæðin á grænmetinu á Íslandi ekki
vera nógu góð og eftir eina heimsókn
inn í Whole Foods þá spurði ég mig
af hverju við gætum ekki selt svona
gott grænmeti? Við ákváðum í fram­
haldinu að við gætum bara gert það
og fórum í að finna birgja í New York
og fljúgum nú daglega með grænmeti
og ávexti heim til Íslands. Gæðin eru
frábær. Við erum að panta í dag og á
morgun er varan tekin saman og sett
í flug. Hinn daginn er hún svo kom­
in til okkar í hús í sölu. Þetta er allt
hægt en það krefst vinnu,“ segir Jón
Gerald og beinir umræðunni aftur að
íslenska matvörumarkaðnum.
Fagna þriggja ára afmæli
„Það er ekki sanngirni á markaðnum.
Við þurfum að kaupa vörur af inn­
lendum birgjum og oft og tíðum eru
okkur boðnar þær vörur á dýrari en
við erum að sjá á útsöluverði hjá
samkeppnisaðilanum.“ Jón Gerald
tekur sem dæmi að það sé hagstæðara
fyrir hann að kaupa gosdrykk í Miami
og flytja hingað til lands, fyrst með
vöruflutningum á landi og síðan á sjó
með tilheyrandi tollum og gjöldum en
að kaupa sama gosdrykkinn á Íslandi.
„Þarna sérðu hvað þetta er galið.“ Jón
Gerald segir þetta fyrirkomulag ýta
enn frekar undir fábreytni í vöru úrvali
og að lokum sé það hinn íslenski neyt­
andi sem tapi. „Hinn endinn á þessu
eru þessi innflutningsgjöld og tollar
sem lagðir eru á íslenska neytendur.
Gott dæmi um þetta er skattur á til
dæmis bleiur, bæði vaskurinn og
vörugjöld, og á tannkremi. Það var
settur á einhver sykurskattur en mað­
ur spyr sig hvort það hefði ekki verið
skynsamlegra að lækka frekar tollinn
og vaskinn á tannkremi og tannburst­
um því að 50 prósent af verðinu á vör­
unum eru opinber gjöld.“ Að mati Jóns
Geralds eru margar þær ákvarðanir
sem íslenskir ráðamenn taka í þess­
um efnum bókstaflega skaðlegar ís­
lenskum neytendum. Þá er hann al­
farið á móti því að Íslendingar gangi í
Evrópusambandið og telur Ísland ekki
eiga samleið með þeim þjóðum sem
þar eru fyrir.
Þrátt fyrir allar þær hindranir sem
Jón Gerald vill meina að hann reki
sig á í verslunarrekstrinum, þá hefur
verslunin Kostur lifað, og fagnar nú
um helgina þriggja ára afmæli sínu
með tilheyrandi afmælishátíð. „Við
erum komin með mikið af föstum
kúnnum og hann er alltaf að stækka
sá hópur þannig að við teljum okkur
vera að gera hlutina rétt.“
Kostur er sannkallað fjölskyldu­
fyrirtæki, en fyrir utan konu hans
sem sér mikið um innkaupin, þá
starfa bæði móðir hans og sonur í
versluninni, sem og frændur konu
hans. „Þetta er samheldinn hópur
hérna og allt gengur mjög vel. Ég
vil bara þakka frábæru starfsfólki
og viðskiptavinum okkar fyrir mik­
inn stuðning,“ segir Jón Gerald og að
þeim orðum sögðum snýr hann sér
aftur að verslunarrekstrinum. n
Kostur 3 ára
Jón Gerald segist
hafa verið létt
klikkaður að fara út
í verslunarrekstur í
hruninu.
Thee Viking Séð og heyrt greindi frá sölunni á skemmtibátnum árið 2006.
Áður hafði Thee Viking komist á forsíðu tímaritsins árið 2002 þegar það greindi fyrst
frá því að báturinn væri í eigu Bónusfeðga.