Dagblaðið Vísir - DV - 16.11.2012, Blaðsíða 28

28 Viðtal 16.–18. nóvember 2012 Helgarblað
V
innudagurinn er nýhafinn
hjá starfsmönnum í versl-
uninni Kosti á dimmum
rigningardegi í nóvember.
Flennistór íslenskur fáni
stendur við innganginn, nær nán-
ast frá lofti og niður á gólf. Þrátt fyr-
ir að verslunin hafi amerískt yfir-
bragð þá minnir fáninn viðskiptavini
á að hér er um íslenskt fyrirtæki að
ræða. Starfsmaður við merkingar
beinir mér upp á skrifstofu Kosts þar
sem maðurinn í brúnni, Jón Gerald
Sullenberger, tekur á móti mér. Við
fáum okkur sæti í fundarherbergi yfir
versluninni og íslenska fánann ber
við loft fyrir aftan verslunarmanninn
sem er hálfur Íslendingur og hálfur
Ameríkani. Hann viðurkennir að
þetta séu skemmtilegar andstæður.
„Ég er rosalegur Íslendingur í mér
og ég held ég sé nú meiri Íslendingur
en Ameríkani. Mér hefur alltaf þótt
vænt um Ísland og hef alltaf fylgst
með íslenskum fjölmiðlum,“ segir
Jón Gerald sem saknar þó stundum
sólarinnar og pálmatrjánna heima í
Flórída þegar veðrið á Íslandi er eins
og þennan dag, blautt og grámyglu-
legt.
Jón Gerald fæddist á Íslandi
þann 24. júní árið 1964. Hann er
sonur Guðlaugar Gunnarsdóttur
og Geralds Eagle Sullenberger, sem
starfaði um tíma hjá bandaríska
sendiráðinu hér á landi. Skömmu
eftir að Jón Gerald kom í heiminn
flutti fjölskyldan til Washington, en
samband foreldra hans gekk ekki
upp þannig að móðir hans fór fljót-
lega heim aftur.
Í kjölfarið tóku við erfið ár í lífi
Jóns Geralds. Móðir hans var flug-
freyja og vegna aðstæðna hafði hún
ekki tök á því að hafa hann. Var hon-
um því komið fyrir í fóstri hjá vanda-
lausum og flakkaði á milli nokkurra
heimila áður en hann fór aftur heim
til móður sinnar tólf ára að aldri.
Beittur ofbeldi á
fósturheimilum
„Alveg frá því ég man eftir mér þá
var ég í fóstri og ég var mjög rótlaus,“
segir Jón Gerald.
Það var aðeins á fyrsta fóstur-
heimilinu sem hann fann fyrir ein-
hverri hlýju í sinn garð.
„Ég man eftir yndislegri fjöl-
skyldu, Guðlaugu og Eiríki. Það var
Guðlaug heitin sem var í hjólastól,
hún passaði mig. Svo flutti þessi fjöl-
skylda til Danmerkur.“ Jón Gerald
varð hins vegar eftir á Íslandi og sá
mikið eftir þeim. Honum var í kjöl-
farið komið fyrir hjá annarri fjöl-
skyldu, í Blesugróf. Síðan var hann
sendur í fóstur í Mosfellssveit þar
sem hann dvaldist lengst. „Þetta var
svona upp og ofan bara. Það er aldrei
eins þegar maður er í fóstri hjá ein-
hverju ókunnugu fólki sem hefur það
að atvinnu að passa börn. Í sjálfu sér
var það ekki skemmtileg lífsreynsla
en ég barðist fyrir mínu.“
Á tveimur seinni fósturheimilun-
um mátti Jón Gerald þola ofbeldi,
bæði andlegt og líkamlegt, af hendi
þeirra sem áttu að gæta hans og
vernda. „Það var enginn kærleikur.
Það var bæði ofbeldi og hörð vinna.
Eftir á þegar ég fer að horfa á þetta
í dag, sem fullorðinn maður og fað-
ir, þá sé ég hvað þetta var rosalega
klikkað og óheilbrigt allt saman. Ég
heyrði það síðar að fjöldi fólks vissi
af því ofbeldi sem tíðkaðist á þessu
heimili, en það sagði enginn neitt
eða gerði. Það var bara horft í hina
áttina. Þetta voru ekki góðir tímar.
Það er alveg á hreinu.“
Sá um sig sjálfur
frá tólf ára aldri
Við tólf ára aldur ákvað Jón Gerald að
nóg væri komið af fósturheimilum og
ofbeldinu sem viðgekkst þar. Hann
pakkaði saman og ákvað að hjóla
úr Mosfellssveitinni til Reykjavíkur,
heim til móður sinnar í Kötlu-
fellið. „Ég fór bara heim til mín þar
sem móðir mín bjó. Ég mætti bara
þangað og sagði hæ.“ Jón Gerald fékk
reyndar lögreglufylgd, því á leiðinni
til Reykjavíkur var hann stöðvaður
af lögreglumönnum sem vildu vita
hvert tólf ára strákpjakkurinn væri að
fara, einn síns liðs. Hann gerði grein
fyrir ferðum sínum og harðneitaði að
fara aftur á fósturheimilið.
„Þegar móðir mín tók á móti mér
þá leit hún á hendurnar á mér og
hún sá bara vinnumannahendur,“
segir Jón Gerald sem bar þess augljós
merki að hafa verið beittur harðræði.
Móðir hans hafði þó, starfs síns
vegna, ekki mikinn tíma til að sinna
drengnum sínum sem sá því að
miklu leyti um sig sjálfur og varð svo-
kallað lyklabarn.
„Þetta voru ekki auðveldir tímar.
Mér var ekki spáð bjartri framtíð,
að vera næstum því sjálfuppalinn
í Breiðholtinu. En ég átti yndislega
ömmu, hana Steinunni heitna. Ég
fór oft til hennar og fékk að borða og
við spiluðum kapal saman. Hún var
mitt ankeri.“ Jón Gerald telur það að
miklu leyti henni að þakka að hann
hélt sig á réttri braut í lífinu, sem og
viljanum til að standa sig.
„Það þótti í sjálfu sér ekkert eðli-
legt að ég væri þrettán, fjórtán ára
gamall að þrífa sameignina eða
þvo af mér þvottinn. En svona var
þetta bara og ég hef svo oft hugsað
með mér að það hafi einhver haldið
verndarvæng yfir mér og ég lenti
aldrei í neinum vandræðum.“ Jón
Gerald vann mikið sem unglingur,
meðal annars við blaðasölu og sem
sendill, og sá fyrir sér þannig. „Mað-
ur varð bara að redda sér, það var
bara ekki um neitt annað að ræða því
ég vildi ekki fara aftur í fóstur. Og ég
vissi að ég ef stæði mig ekki þá gæti
það alveg eins gerst.“
Jóni Gerald finnst augljóslega ekki
auðvelt að rifja upp bernskuna enda
hefur hann reynt að gleyma þessum
tíma ævi sinnar. Og þegar hann sjálf-
ur fór að eignast börn var það honum
mjög hugleikið að þau þyrftu ekki
að ganga í gegnum slíka erfiðleika.
„Þegar ég eignaðist börn þá ákvað ég
að setja mína hagsmuni í aftursætið.
Þetta er bara það sem foreldrar eiga
og verða að gera, að setja sínar þarf-
ir og hagsmuni í aftursætið og börn-
in í framsætið. Þau eiga það skilið frá
foreldrunum,“ segir Jón Gerald sem
á sjálfur þrjá syni, Róbert, Tómas og
Símon. Þá er hann einnig orðinn afi.
„Þurfa aðhald, kærleika og ást“
Árin sem Jón Gerald þvældist á
milli fósturheimila var hann í reglu-
legu sambandi við móður sína.
Aðspurður hvort hann hafi verið sár
út í hana svarar hann því neitandi,
en viðurkennir þó að hafa ekki verið
sáttur. „Á þessum tíma þá vissi ég
ekkert betur. Þetta voru bara aðstæð-
ur sem hún var að glíma við og hún
tók þessa ákvörðun. Og auðvitað
vonaðist hún til þess að það yrði
hugsað vel um mig. Á yfirborðinu þá
var það þannig, en það var bara ekki
þannig í alvörunni.“
Þessi lífsreynsla hefur vissulega
mótað Jón Gerald og hann hefur
sterkar skoðanir á foreldrahlutverk-
inu.
„Að sjálfsögðu eru það ekki börn-
in sem ákveða að koma í heiminn,
það eru foreldrarnir, og á sama tíma
þá bera þeir ábyrgð á því að ala upp
börnin sín, sinna þeim og hugsa um
þau. Börnin manns eiga það ekki
skilið að vera komið fyrir hjá vanda-
lausum. Þau þurfa aðhald, kærleika
og ást sem þau fá ekki á fósturheim-
ilum og stofnunum, það er alveg á
hreinu.“
Fann föður sinn í Ameríku
Jón Gerald var ekki í neinu sam-
bandi við föður sinn á uppvaxtar-
árunum og vissi í raun ekkert hvar
hann var niðurkominn. Það var ekki
fyrr en hann, rúmlega tvítugur, fór til
Bandaríkjanna í nám árið 1986 að
hann hafði upp á honum.
„Ég leitaði hann uppi og í kjölfarið
Jón Gerald Sullenberger þekkja eflaust margir, tengja nafn hans við
Baugsmálið og deilur við Bónusfeðga. En hann hefur upplifað tímana tvenna í
lífinu. Í æsku flakkaði hann á milli fósturheimila, var beittur ofbeldi og upplifði
hvorki ást né kærleika. Um tvítugt hélt hann til fyrirheitna landsins með tvær
hendur tómar. Hann stofnaði þar fyrirtæki, eignaðist fjölskyldu og fann föður
sinn. Nú um helgina eru þrjú ár síðan hann opnaði verslunina Kost í Kópavogi
og af því tilefni verður blásið til mikillar afmælishátíðar. Jón Gerald ræðir meðal
annars um uppvaxtarárin, kynnin af útrásarvíkingum og verslunarreksturinn.„Hann
virti ekki
einu sinni hjóna-
bandið mitt.
Flúði ofbeldið á
fósturheimilinu
Samheldin hjón Jón Gerald og Jóhanna, kona
hans, halda heimili í Flórída og eru því í hálfgerðri
fjarbúð á meðan hann sinnir Kosti á Íslandi.
Með mömmu Móðir Jóns Geralds,
Guðlaug Gunnarsdóttir, starfar í Kosti
en verslunin er mikið fjölskyldufyrirtæki.
Synirnir Jón Gerald á þrjá syni, Róbert, Tómas og Símon. Hér eru þeir feðgar saman í skíðaferð.
Sólrún Lilja Ragnarsdóttir
solrun@dv.is
Viðtal