Dagblaðið Vísir - DV - 03.02.2012, Síða 16

16 Fréttir 3.–5. febrúar 2012 Helgarblað
Í
búðaverð á höfuðborgarsvæðinu
hefur hækkað um 9,9% á síðustu
12 mánuðum, samkvæmt nýjum
mælingum Þjóðskrár Íslands. Sé
tekið tillit til verðtryggingar nem-
ur hækkunin tæpum 4%. Á Írlandi
er þróunin þveröfug, nýjar tölur um
fasteignaverð í höfuðborginni Du-
blin sýna að verðið þar hefur hrunið
algjörlega og er nú 54% lægra en það
var þegar fasteignabólan þar í landi
náði hámarki árið 2007.
Ísland og Írland eiga það sameig-
inlegt að hafa á undanförnum árum
tekist á við afleiðingarnar af fjár-
málahruni og kreppu. Hvers vegna
hrynur verðið á Írlandi á meðan það
hækkar á Íslandi þrátt fyrir að sam-
kvæmt neysluviðmiðum velferðar-
ráðuneytisins taki það ungt par með
eitt barn um tíu ár að safna fyrir út-
borgun vegna kaupa á 20 milljóna
króna íbúð?
Inngrip banka á fasteignamark-
aði, gjaldeyrishöft, lélegir fjárfest-
ingarmöguleikar hér á landi og sér-
tækar aðgerðir til þess að halda uppi
kaupmætti eru, að mati sérfræðings,
ástæður þess að markaðurinn hefur
ekki hrunið hér á landi.
Hækkandi fasteignaverð
batamerki
Jóhanna Sigurðardóttir forsætis-
ráðherra hefur bent á hækkandi
íbúðaverð á höfuðborgarsvæðinu
sem vísbendingu um að hlutirnir
séu að færast í rétta átt hér. Í um-
ræðum um skuldastöðu heimila á
Alþingi á fimmtudaginn í síðustu
viku taldi Jóhanna upp ýmis bata-
merki í efnahagslífinu. „Nú sjáum
við að skuldir hafa lækkað um 10%,
vanskil hafa minnkað, einkaneysla
aukist og störfum fjölgað. Fasteigna-
verð hækkaði um 10% á síðasta ári
sem jafngildir því að raunvirðið hafi
hækkað um 4–5%. Síðast en ekki síst
nefni ég að kaupmáttur launa jókst
um 3,7% á síðasta ári og enn meira
hjá þeim sem hafa lægstu launin.“
Hrannar B. Arnarson, aðstoð-
armaður forsætisráðherra, hefur
einnig bent á hækkandi fasteigna-
verð sem efnahagslegt batamerki. Á
Facebook skrifaði Hrannar: „Íbúð-
arverð hækkar jafnt og þétt – nálgast
nafnverð eins og það var fyrir hrun.
Eignaverð hækkar nú um það bil
helmingi meira en verðtryggingin.
Allt í rétta átt!“
Gjaldeyrishöftum að kenna
En málið er ekki svo einfalt. Sér-
fræðingur á fasteignamarkaðnum
bendir á að aðrar ástæður en efna-
hagsbati séu fyrir því að fasteigna-
verð hér á landi fer hækkandi.
Högni Haraldsson, sérfræðingur
hjá IFS Greiningu, bendir á í samtali
við DV að ein af ástæðum þess að
fasteignaverð hafi ekki lækkað jafn
skart á Íslandi og Írlandi sé að hér á
landi séu gjaldeyrishöft sem komi í
veg fyrir að peningar geti streymt úr
landi. „Það eru gjaldheyrishöft hér
á landi en ekki á Írlandi. Peningar
geta leitað út fyrir landsteinana þar
en ekki hér. Það hefur gerst í Grikk-
landi að rosalegar upphæðir hafa
streymt frá landinu í fjárfestingar í
fasteignamarkaðnum í London. Það
getur ekki gest hér,“ segir Högni.
Hér á landi eru fáir spennandi
fjárfestingarmöguleikar, hlutabréfa-
markaðurinn er nánast óvirkur og
innlánsvextir séu svo lágir að sparifé
á bankareikningum ber neikvæða
ávöxtun. Fólk hefur því brugðið á
það ráð að festa sparifé sitt í hús-
næði.
Högni nefnir einnig að ef sag-
an sé skoðuð sé sterk fylgni á milli
kaupmáttar og fasteignaverðs
hverju sinni. „Kaupmætti hér á
landi hefur verið haldið uppi með
neyslu og með sértækum aðgerðum
eins og úttekt á séreign, vaxtabótum
og niðurfellingu skulda. Þetta eru
utanaðkomandi áhrif.“
Bankarnir mjatla eignum á
markaðinn
Eftir hrun hafa bæði Íslendingar og
Írar flúið föðurlandið í leit að betri
tækifærum. Því fylgir vitaskuld að
framboð á íbúðarhúsnæði eykst.
Högni bendir einnig á að fasteigna-
verðið hafi ekki hrunið vegna þess
að bankarnir stýri markaðnum.
„Það er rosalega mikið aukafram-
boð á íbúðum hér á landi sem er
haldið fyrir utan markaðinn. Bank-
arnir sitja á þessum íbúðum. Ef
þetta yrði allt sett út á markaðinn í
einu, þá myndi hann hrynja hér. Ég
veit ekki hvort bankarnir gera þetta
á Írlandi, en fólk hefur verið að flytja
frá Írlandi þannig að það hlýtur að
vera mikið offramboð þar.“
Högni bendir á að fyrr en síð-
ar hljóti bankarnir að losa sig við
þessar fasteignir. Það muni annað-
hvort draga fasteignaverðið hægt
og rólega niður eða koma í veg fyrir
hækkun.
10 ár að safna fyrir útborgun
Í umfjöllun Stöðvar 2 í desemb-
er síðastliðnum kom fram að það
tæki ungt par með eitt barn um 10
ár að safna fyrir útborgun á íbúð
sem kostar 20 milljónir. Í útreikn-
ingunum var stuðst við opinber
neysluviðmið velferðarráðuneyt-
isins. Samkvæmt neysluviðmiðum
ættu útgjöld fjölskyldunnar að vera
um 450 þúsund krónur í heildina á
mánuði.
Byrjunarheildarlaun fólks sem
nýkomið er úr námi eru samtals
um 663 þúsund krónur að meðal-
tali. Eftir skatt gerir þetta um 487
þúsund krónur í besta falli. Miðað
við það getur parið safnað innan við
40 þúsund krónum á mánuði. Fyr-
ir íbúð sem kostar 20 milljónir, en
dæmi um íbúð á því verðbili er 70
fermetra, tveggja herbergja íbúð í
Grafarholti, þarf að eiga um 4 millj-
ónir í eigið fé. Miðað við þessar for-
sendur er parið 10 ár að safna fyrir
útborgun í íbúðina litlu. n
Gjaldeyrishöftin
hindra verðhrun
„Það eru gjaldeyris-
höft hér á landi en
ekki á Írlandi. Peningar
geta leitað út fyrir land-
steinana þar en ekki hér.
n Jóhanna telur hækkandi fasteignaverð merki um bata n Hrynur á Írlandi en hækkar á Íslandi
Valgeir Örn Ragnarsson
blaðamaður skrifar valgeir@dv.is
Hvernig á að
forðast verð-
tryggingu?
Högni Haraldsson segir að einna
helst sé hægt að mæla með óverð-
tryggðum fasteignalánum sem
bankarnir bjóða nú upp á. Hann segir
að of margir hafi brennt sig á verð-
tryggingunni og því sé helst hægt
að mæla með að taka óverðtryggð
lán. Hann segir að þessi lánakjör séu
ekki langt frá þeim lánakjörum sem
bjóðast erlendis, þar sem fólk þarf
ekki að hafa áhyggjur af verðtrygg-
ingunni.
Arion banki
Óverðtryggt húsnæðislán með
föstum 6,45% vöxtum í fimm ár, en
vextirnir eru endurskoðanlegir að
þeim tíma loknum. Lánið er til allt að
40 ára og fyrir 80% af markaðsvirði
eignar. Vextirnir eru hins vegar hærri
ef lánið fer yfir 60% af markaðsvirði
eignarinnar.
Landsbankinn
Býður óverðtryggð íbúðarlán á
föstum vöxtum til þriggja eða fimm
ára. Ef tekið er lán með föstum
vöxtum til fimm ára fyrir allt að 85%
af markaðsvirði eignarinnar eru vext-
irnir 7,60%. Líkt og hjá Arion banka
eru þeir síðan endurskoðanlegir að
þessum tíma loknum.
Íslandsbanki
Í boði eru óverðtryggð lán á föstum
6,20% vöxtum fyrstu þrjú ár láns-
tímans. Að þeim tíma liðnum verða
vextirnir breytilegir samkvæmt
vaxtatöflu á hverjum tíma. Íslands-
banki lánar fyrir allt að 70% af
fasteignamati til 40 ára og síðan
viðbótarlán fyrir allt að 80% af
markaðsverðmæti til allt að 25 ára.
Vextirnir af viðbótarláninu eru hærri.
Írland
20%
Ísland
10%
Ísland og Írland 2011
Þróun fasteignaverðs á Íslandi og Írlandi árið 2011.
Fasteignaverð Hækkar í Reykjavík þrátt
fyrir að erfitt sé að safna fyrir útborgun á
íbúð.
Á uppleið? Forsætisráðherra telur hækkandi fasteignaverð vera merki um efnahagsbata.
Sérfræðingur á fasteignamarkaði skýrir verðhækkanir með gjaldeyrishöftum, handstýringu
bankanna á fasteignamarkaði og sértækum aðgerðum til að halda uppi kaupmætti.