Dagblaðið Vísir - DV - 11.01.2013, Blaðsíða 22

Sandkorn
B
akkavararbræðurnir Lýður og
Ágúst Guðmundssynir hafa
verið að seilast aftur til áhrifa
í íslensku viðskiptalífi eftir að
hafa misst undirtök sín í Ex­
ista og hlutdeildarfélögum þess eftir
hrunið 2008. Bræðurnir hafa lagt
mikið kapp á að ná aftur meirihluta
í matvælafyrirtækinu Bakkavör sem
þeir eru kenndir við. Þeir hafa varið
mörgum milljörðum króna í uppkaup
á hlutum í Bakkavör af kröfuhöfum fé­
lagsins sem tóku félagið af þeim eftir
hrunið. Bræðurnir sitja á miklum fjár­
munum eftir að hafa meðal annars
fengið að minnsta kosti níu milljarða
í arðgreiðslur út úr íslenska efnahags­
kerfinu til eignarhaldsfélags síns í
Hollandi sem Arion þarf að afskrifa 22
milljarða skuldir hjá.
Á sama tíma hafa bræðurnir einnig
reynt að hasla sér völl á öðrum sviðum
samfélagsins; sviðum sem þeir vita
að eru líka mikilvæg þó sagan sýni að
ekki séu þau arðbær, meðal annars á
fjölmiðlasviðinu. Sjálfir hafa þeir sýnt
að þeir eru meðvitaðir um mikilvægi
fjölmiðla þar sem þeir áttu og ráku
Viðskiptablaðið, ásamt Kaupþingi, á
árunum fyrir hrunið og tapaði útgáfu­
félag blaðsins tugum milljóna króna
á því áður en ákveðið var að hætta að
setja fé í reksturinn eftir hrunið 2008.
Staðhæft var að bræðurnir hefðu
reynt að kaupa DV þegar blaðið var
selt út úr útgáfufélaginu Birtíngi á
vormánuðum 2010. Þeir neituðu því
reyndar sjálfir í samtali við Vísi en ekki
var við öðru að búast. DV hafði fyrir
þann tíma og eftir fjallað talsvert um
þá og þeirra umsvif og má ætla að það
ekki verið þeim að skapi.
Bræðurnir eru með alls kyns að­
ila á sínum snærum sem éta út lófum
þeirra og ganga erinda þeirra á bak við
tjöldin í skiptum fyrir dúsu og brauð­
molana sem falla af borðum þeirra.
Eins og frægt er orðið var bloggar­
inn Ólafur Arnarson til dæmis á föst­
um mánaðarlaunum hjá Exista sem
námu nokkur hundruð þúsund krón­
um og fékk hann þá fjármuni í gegn­
um almannatengilinn Gunnar Stein
Pálsson fyrir óskilgreinda þjónustu
við eignarhaldsfélag þeirra Bakka­
bræðra. Ein af afleiðingum hrunsins
er að margir af umdeildari viðskipta­
mönnum landsins notast við leppi
til að ota sínum tota, gæta hagsmuna
sinn, kaupa upp eignir, tala máli sínu
því þeir vita sem er að þeir sjálfir eru
ekki vel séðir. Það er veruleiki sem við
erum farin að sjá í auknum mæli hér á
landi, líkt og greiðslurnar til Ólafs sýna
fram á.
Nú hafa Bakkavararbræður stefnt
leiðarahöfundi, fréttastjóra DV, og út­
gáfunni sjálfri vegna skoðanagreinar
sem birtist í blaðinu í október; skoð­
anagreinar þar sem umsvif þeirra hér
á landi voru rædd sem og sá skaði
sem þeir ollu hér á landi. Áætlaðar af­
skriftir á skuldum félaga þeirra bræðra
nema í kringum 170 milljörðum króna
og íslenskir lífeyrissjóðir, og þar með
íslenskir sjóðsfélagar, töpuðu 171
milljarði króna á félögum sem þeir
stýrðu. Á sama tíma sitja þeir sjálfir á
eignum upp á milljarða sem þeir tóku
í arð út úr íslenska efnahagskerfi á ár­
unum fyrir hrunið.
Um þetta má ekki tala og byggir
stefna þeirra bræðra á því að um­
fjöllunin hafi verið „hatursáróður“ í
þeirra garð. Rétt eins og fyrir hrun vilja
Bakkabræður stýra þeirri umfjöllun
sem birt er um þá í fjölmiðlum. Fyrst
reyna þeir að kaupa einn af fjölmið­
lunum sem fjallar einna mest um þá,
meðal annars um ákæru sérstaks sak­
sóknara gegn Lýði Guðmundssyni,
en þegar það ber ekki árangur reyna
þeir að stöðva umfjöllun fjölmiðilsins
með stefnu á þeim grundvelli að um
„hatursáróður“ sé að ræða; „haturs­
áróður“ sem byggir að langmestu leyti
á opinberum upplýsingum um umsvif
þeirra, til dæmis úr ársreikningum,
rannsóknarskýrslu Alþingis og skýrsl­
unni um lífeyrissjóðina sem út kom í
fyrra.
Bræðurnir vilja kaupa eða þagga
niður í þessum tiltekna fjölmiðli af
því þeir vilja ekki sannleikurinn um
þá komi fram í dagsljósið. Stríðið um
miðlun þessa sannleika er einn af
öngunum á endurreisn íslenska efna­
hagskerfisins. Þegar auðmenn eins og
Bakkabræður snúa til baka til lands­
ins með fullar hendur fjár erlendis
frá og reyna að kaupa upp eignir hér
á landi munu þeir eðlilega reyna að
kaupa fjölmiðla, eða stofna sína eig­
in, til að segja aðeins það sem þeim
sjálfum er þóknanlegt. Þetta gerðist
fyrir hrun þegar Björgólfur átti Mogg­
ann, Jón Ásgeir átti 365 og bræðurnir
áttu Viðskiptablaðið í félagi við Kaup­
þing. Enginn einkarekinn fjölmiðill
var til í landinu sem ekki var í eigu
þessara auðmanna og voru miðlarn­
ir misnotaðir eftir því. Ekki var það
geðslegt landslag en þó er það staða
sem þessir aðilar myndu vilja sjá verða
að veruleika aftur því þeir vilja stýra
umræðunni.
Sigurður G. laug
n Sigurður G. Guðjónsson lög­
maður hefur um árabil verið
umdeildur vegna starfa sinna
fyrir hina
ýmsu auð­
menn og þyk­
ir þess vegna
ekki trúverð­
ugur. Eitt af
því umdeilda
sem Sigurður
hefur gert er að ljúga að fjöl­
miðli um prófkjörstyrk Baugs
til Björgvins G. Sigurðssonar
árið 2007 en fram hefur kom­
ið að þingmaðurinn fékk 300
þúsund krónur frá félaginu.
Sigurður þrætti fyrir styrk­
inn í samtali við DV árið 2009:
„Hann hefur aldrei fengið
krónu frá Baugi. Það veit ég
því ég hjálpaði honum með
prófkjörið síðast og allir reikn­
ingar eru til hér hjá mér,“ sagði
hann en svo kom í ljós að Sig­
urður hafði logið enda fékk
Björgvin styrkinn.
Fjandvinirnir í VG
n Málefni VG hafa mikið verið
í umræðunni upp á síðkastið
enda hefur hálfur þingflokk­
urinn hætt á
kjörtímabil­
inu. Ögmundur
Jónasson inn­
anríkisráð­
herra og helsti
fjandvinur
Steingríms J.
Sigfússonar innan flokksins
er hins vegar ennþá á sínum
stað meðan helstu stuðnings­
menn hans eru hættir. Þetta
er merkileg staðreynd. Deilur
Ögmundar og Steingríms ná
mörg ár aftur í tímann og er
meðal annars fjallað um þær
í sjálfsævisögu Svavars Gests-
sonar en sá hætti í stjórnmál­
um árið 1999.
Rannsókn á
gjaldeyrisbraski
n Ekkert hefur spurst út um
rannsókn ákæruvaldsins á
gjaldeyrisbraskinu sem varð
til þess að Guðmundur Örn
Jóhannsson hætti sem fram­
kvæmdastjóri Landsbjargar í
lok síðasta árs. Braskið virð­
ist hins vegar hafa verið stór­
fellt. Meðal þeirra sem komu
að viðskiptum með sam­
starfsmönnum Guðmundar
Arnar var Jón Þorsteinn Jóns-
son, fyrrverandi stjórnarfor­
maður Byrs, sem afplánar
nú fjögurra ára dóm á Kvía­
bryggju fyrir umboðssvik.
Eigandi Viðskipta-
blaðsins til Lúx
n Viðskiptablaðið sagði frá
því í dálknum Huginn og
muninn á fimmtudag að það
gæti margborgað sig að flytja
til útlanda þar sem skattaum­
hverfið hérlendis væri orðið
svo óhagstætt fyrir stóreigna­
fólk. Var þess getið að Eiríkur
Jónsson hefði sagt frá því á
vefsíðu sinni að tíu einstak­
lingar hefðu fengið Logos til
að meta það hvert væri best
að flytja. Svarið var Lúxem­
borg. Viðskiptablaðið greindi
hins vegar ekki frá því að
Sveinn Biering Jónsson, annar
aðaleigenda blaðsins, hefði
flutt lögheimili sitt til Lúx­
emborgar, líklega í þeim
tilgangi að komast í hag­
stæðara skattaumhverfi.
Ég þarf aðeins
að herða mig
Við förum upp
úr riðlinum
Andrea Björnsdóttir, oddviti Reykhólahrepps, prjónar fyrir hvert nýfætt barn. – DV Guðjón Guðmundsson íþróttafréttamaður spáir í gengi strákanna okkar. – DV
„Staðhæft var að
þeir hefðu reynt
að kaupa DV
Í
starfi mínu í Háskóla Íslands í 30
ár hef ég kynnzt fræðasamfélaginu
býsna vel sem innanhússmaður,
þekki þar hverja þúfu að heita
má. Fræðasamfélagið er kór, þar
sem hver syngur með sínu nefi. Þar
er enginn söngstjóri. Það tíðkast ekki
í lýðræðisríkjum. Í einræðisríkjum
eru söngstjórar í hverjum háskóla
og hverri háskóladeild til að tryggja
samhljóm fræðasamfélagsins í þágu
ríkjandi afla eða a.m.k. réttan tón.
Óþægilegar raddir eru kæfðar. Þannig
var þetta í kommúnistaríkjunum sál­
ugu, en ekki hér, ef frá eru taldar fá­
einar tilraunir til eineltis, flestar mis­
heppnaðar.
Samfélagssáttmáli
Í lýðræðisríkjum er fræðimönn­
um frjálst að stunda þær rannsókn­
ir sem þeir vilja og segja það sem
þeim sýnist. Fáum dettur í hug, að
fræðasamfélagið komi sér saman um
að styðja einn stjórnmálaflokk eða
eina skoðun frekar en aðra. Orðið
„ fræðasamfélag“ á því ekki vel við,
þegar stjórnmál eða stjórnskipunar­
mál ber á góma. Stjórnar skráin er
að vísu öðrum þræði fræðilegt skjal
í þeim skilningi, að hún þarf að full­
nægja kröfum skynsamlegrar rök­
hugsunar, tiltækrar þekkingar og
sögulegs samhengis hlutanna. Stjórn­
arskráin er einnig samfélagssáttmáli,
sem kveður á um jafnrétti og mælir
gegn forréttindum. Frumvarpið að
nýrri stjórnarskrá, sem Alþingi býst
nú til að afgreiða fyrir þinglok í byrj­
un marz, hefst á þessum orðum: „Við
sem byggjum Ísland viljum skapa
réttlátt samfélag þar sem allir sitja við
sama borð.“ Sumir skjóta upp kryppu
við að sjá og heyra þessi upphafs­
orð. Allt tal um, að stjórnarskrá þurfi
að afgreiða í fullkominni sátt stjórn­
málaflokka á Alþingi, stangast á við
rök og reynslu aldanna. Breytingar
á okkar eigin stjórnarskrá 1942 og
1959 kostuðu hatramar deilur, en
breytingarnar voru nauðsynlegar og
náðu fram að ganga. Stjórnarskrá
Bandaríkjanna frá 1787 var samþykkt
eftir hörð átök. Þannig er hægt að fara
land úr landi. Hitt er að sönnu mikils
virði og ánægjulegt, að nýja stjórnar­
skráin fyrir Ísland nýtur yfirgnæfandi
stuðnings fólksins í landinu.
Við vondan draum?
Orðið „fræðasamfélag“ er nýyrði.
Það er ekki að finna í ritmálssafni
Orðabókar Háskólans og hefur yfir­
leitt ekki verið notað í stjórnmála­
umræðu á Íslandi fyrr en nú, að fá­
einir háskólamenn vöknuðu eins og
við vondan draum og hófu að lýsa
andúð sinni á frumvarpi að nýrri
stjórnarskrá. Þetta gerðist eftir að
67% kjósenda höfðu sagt sig fylgj­
andi frumvarpinu og Alþingi bjóst til
að ljúka málinu í samræmi við fyrri
fyrirheit, sem þingið staðfesti með
einróma ályktun 28. september 2010.
Yfirgnæfandi hluti kjósenda lýsti
sig einnig fylgjandi nokkrum helztu
ákvæðum frumvarpsins: 83% sögð­
ust fylgjandi ákvæðinu um auðlind­
ir i þjóðareigu, 78% studdu persónu­
kjör, 67% studdu jafnt vægi atkvæða,
og 73% studdu aukið vægi beins
lýðræðis. Níu mánaða yfirlega Al­
þingis yfir frumvarpinu ásamt sér­
fræðingum gaf þinginu ekki tilefni til
að spyrja kjósendur sérstaklega um
stjórnskipanina, sem forseti Íslands
gerði að umtalsefni í nýársávarpi
sínu. Það var ekki fyrr en úrslit
þjóðaratkvæðagreiðslunnar lágu fyr­
ir, að fáeinir háskólamenn létu í sér
heyra á málþingi í Háskóla Íslands og
höfðu allt á hornum sér. Ekki virtist
hafa verið leitað eftir framlagi fræði­
manna, sem lýst hafa ánægju með
frumvarpið.
Starfslið stjórnlagaráðs fylgd­
ist með því, hverjir brugðust við til­
boði ráðsins til þjóðarinnar allrar
um að senda inn athugasemdir og
ábendingar og leggja með því móti
hönd á plóg við endurskoðun stjórn­
arskrárinnar. Erindin, sem bárust,
skiptu hundruðum, og ábendingarn­
ar skiptu þúsundum. Gögnin eru til.
Ég man eftir bændum, listamönnum
og sjómönnum, en ég minnist þess
ekki, að nokkur maður, sem titlaði sig
lögfræðing, hafi verið í hópi þeirra,
sem gáfu sig fram og buðust til að
hjálpa. Margir lögfræðingar sýndu
verkinu lítinn eða engan áhuga. Þó
voru ekki færri en fjórir lögfræðingar
í sjö manna stjórnlaganefnd, sem Al­
þingi skipaði til að búa málið í hend­
ur stjórnlagaráðs. Fjórir af þeim 25
fulltrúum, sem þjóðin kaus og Alþingi
skipaði til setu í stjórnlagaráði til að
semja frumvarp að nýrri stjórnar­
skrá, voru lögfræðingar auk fjölda
annarra lögfræðinga, sem komu að
samningu frumvarpsins. Tveir stjórn­
málafræðingar sátu í ráðinu. Raddir
lögfræðinga og stjórnmálafræðinga
heyrðust því vel við hvert fótmál í
frumvarpssmíðinni.
Boðflennur?
Hvers vegna sýndu lögfræðingar
endurskoðun stjórnarskrárinnar al­
mennt svo lítinn áhuga? – aðrir en
þeir, sem þing og þjóð kvöddu til
verksins. Af hverju stafar lítilsvirðing
þeirra fyrst gagnvart verkinu, sem Al­
þingi ákvað að hrinda af stað 2009 og
fela þjóðkjörnum fulltrúum, og nú
gagnvart kjósendum, sem hafa lýst
sig fylgjandi frumvarpinu? Mér virð­
ast þeir æði margir hafa litið á stjórn­
lagaráð og þá um leið á Alþingi og
þjóðina sem boðflennur í einkasam­
kvæmi, sem þeir einir ættu að sitja. Í
þessu ljósi þarf að skoða fordómafulla
afstöðu margra lögfræðinga til nýrrar
stjórnarskrár og einnig makalausa
ákvörðun hæstaréttar dómara um að
ógilda kosningarnar til stjórnlaga­
þings 2010. Lögfræðingar og sumir
fræðimenn ættu e.t.v. að fylgjast betur
með næst þegar allri þjóðinni verður
boðið að hjálpast að við endurskoðun
stjórnar skrárinnar.
Leiðari
Ingi Freyr
Vilhjálmsson
ingi@dv.is
Útgáfufélag: DV ehf. Stjórnarformaður: Ólafur M. Magnússon Ritstjóri: Reynir Traustason (rt@dv.is) Fréttastjóri: Ingi Freyr Vilhjálmsson (ingi@dv.is) Umsjón helgarblaðs: Ingibjörg
Dögg Kjartansdóttir (ingibjorg@dv.is) Umsjón innblaðs: Kristjana Guðbrandsdóttir (kristjana@dv.is) Framkvæmdastjóri og vefstjóri DV.is: Jón Trausti Reynisson (jontrausti@dv.is)
Sölu- og markaðsstjóri: Heiða B. Heiðarsdóttir (heida@dv.is) Umbrot: DV Prentun: Landsprent Dreifing: Árvakur DV á netinu: www.dv.is
F R J Á L S T, Ó H Á Ð D A G B L A Ð
Heimilisfang
Tryggvagötu 11
Hafnarhvoli, 2. hæð
101 Reykjavík
FRéTTASkoT
512 70 70 DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins á stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Öll viðtöl blaðsins eru hljóðrituð. Notkun á efni blaðsins er óheimil án samþykkis.
512 7000
512 7010
512 7080
512 7050
AÐALnúmeR
RiTSTJÓRn
ÁSkRiFTARSími
AuGLýSinGAR
22 11.–13. janúar 2013 Helgarblað
„Hvers vegna sýndu
lögfræðingar endur-
skoðun stjórnarskrárinnar
almennt svo lítinn áhuga?
Kjallari
Þorvaldur
Gylfason
Fræðasamfélagið og frumvarpið
Bakkabræður vilja þögn