Dagblaðið Vísir - DV - 11.01.2013, Blaðsíða 25

Viðtal 25 Helgarblað 11.–13. janúar 2013
G
uðmundur Steingrímsson
hefur aðsetur á lítilli skrif-
stofu frammi á gangi þar
sem þingmenn Samfylkingar
og Framsóknarflokks eru til
húsa í Austurstræti.
Þegar Guðmundur sagði sig úr
Framsóknarflokknum var hann
fluttur úr sameiginlegu rými fram á
gang. „Það er svolítið eins og þú sért í
skammarkróknum,“ segir blaðamað-
ur og uppsker hlátur. „Nei, nei, það
gengur náttúrulega ekki að hafa mig
í innsta búri hjá hinum,“ segir Guð-
mundur.
Björt framtíð mælist nú með 12,3
prósenta fylgi en fyrir mánuði mæld-
ist flokkurinn með 8 prósent. Fram
kemur í fréttinni að Björt framtíð virð-
ist taka fylgi frá stjórnarflokkunum.
Flokkurinn er á þessum tímapunkti
einu prósentustigi frá því að vera
stærri en Framsóknarflokkurinn.
Guðmundur er að sjálfsögðu ánægð-
ur með mælinguna en bendir þó á að
ekkert sé fast í hendi. Það eru kosn-
ingarnar sem skipta máli. „Ég spáði
því í upphafi að við myndum fá fylgi
einhvers staðar á bilinu tvö til tuttugu
prósent,“ segir hann og brosir. „Við
erum á því bili.“
Brölt á þjóðvegum
Á einum vegg skrifstofunnar hangir
rekaviðardrumbur. „Hann kemur
af Ströndum,“ útskýrir Guðmundur.
„Mér finnst fínt að hafa hann uppi
á vegg til þess að minna mig á póli-
tískar rætur. Svo er hann líka fallegur.“
Faðir hans var Steingrímur Her-
mannsson, forsætisráðherra Íslands
um árabil og afi hans var Hermann
Jónasson, formaður Framsóknar-
flokksins og forsætisráðherra.
Það vill svo til að hann á sínar
fyrstu minningar úr framboðsferð-
um um Vestfirði með föður sínum og
móður. „Þegar ég er að byrja að muna
eitthvað þá er pabbi að stíga sín fyrstu
skref í pólitík. Þátttaka í stjórnmálum
fól í sér mikið af ferðalögum og ég á
nokkrar minningar tengdar því. Ég
man eftir því að vera að skrölta um í
ameríska jeppanum hans pabba og
á sterka minningu frá Ströndum og
sundlauginni sem þar er á sjávar-
bakkanum í Krossnesi. Þar er lands-
lagið svo ógnarfagurt og minningin
sveipuð dulúð og þokumóðu.“
Hálfsystkinin í Bandaríkjunum
Saman eignuðust Steingrímur og
Edda þrjú börn, Hermann, Hlíf og
Guðmund sem er yngstur. „Ég er ör-
verpið, sex árum yngri en systir mín
Hlíf sem er yfirlæknir á Landspítalan-
um. Og Hermann, er átta árum eldri
en ég og starfar sem verkfræðingur
hjá Marel. Svo á ég þrjú hálfsystkini
í Bandaríkjunum frá fyrra hjóna-
bandi pabba. Elsti bróðir minn, Jón,
er orðinn rúmlega sextugur og starfar
sem arkitekt í San Francisco, Ellen
Herdís býr í Flórída og Neil er tann-
læknir í Flórída. Á undanförnum
árum höfum við endurnýjað tengslin.
Ég hef farið í heimsókn til Jóns, eða
Nonna bróður, eins og við köllum
hann og hann kemur reglulega til Ís-
lands. Nonni á tvö uppkomin börn
sem eru líka farin að koma sjálf og
þetta er allt hið skemmtilegasta.“
Smíðar eins og pabbi
Fjölskyldan á sumarhús og skógi vax-
ið land á jörðinni Kletti í Borgarfirði.
Það voru afi hans og amma, Her-
mann og Vigdís, sem áttu jörðina
og hófu skógrækt þar. Þarna segir
Guðmundur fjölskylduna oft koma
saman og sinna skóginum, slappa af
og ditta að ýmsu. „Við eigum góðar
stundir að Kletti þar sem við gerum
okkur ýmislegt til dundurs. Við erum
að byggja lítið gestahús á landinu.
Gerum það sjálf með aðstoð smiðs úr
nágrenninu. Annars er þetta líka bara
skemmtun. Það er mikil afslöppun í
því að fara upp eftir að smíða. Ég er
að uppgötva það í sjálfum mér, hvað
mér finnst þetta gaman. Alveg nýr
Gummi.“
Guðmundur á margar minn-
ingar af bernskuheimilinu í Máva-
nesi þar sem faðir hans var að smíða.
„ Fyrir fólk eins og foreldra mína
fólst sparnaður í því að byggja hús
yfir langan tíma og vinna í því sjálft.
Það fé sem var lagt fyrir fór í húsið.
Það var byggt spýtu fyrir spýtu, kom-
ið heim með eina og eina fjöl. Þau
voru eiginlega ekki búin að klára það
þegar mamma seldi það fyrir tveim-
ur árum. Það átti til dæmis enn eftir
að setja upp viftuna í eldhúsinu,“
segir Guðmundur og hlær. „Ég á líka
margar bernskuminningar úr Máva-
nesinu af pabba að fara niður um
lúgu í gólfinu, eftir langan vinnudag,
til að smíða niðri í kjallara. Þar var
hann einmitt að smíða úr rekaviði frá
Ströndum.“
Alinn upp við hafið
„Það var gaman að alast upp á þess-
um stað,“ segir hann um Arnarnesið.
„Mikið af krökkum og svona hugur í
fólki. Á þessum tíma var mikil land-
nemastemning þarna. Ég segi stund-
um, þegar ég fer í sjávarútvegsbyggð-
irnar í kjördæminu: Ég er alinn upp
við hafið. Að vísu í Garðabæ, en það
er engu logið!“ segir hann og hlær.
Þarna var ég að smíða fleka og
detta í sjóinn, endalaust að skoða
fjöruna. Þetta var ævintýralegur tími
og mikið af krökkum í túttubyssu-
stríði. Verið að sýna Superman og
Star Wars og lífið gekk út á það meira
og minna að stökkva af húsveggjum
og halda að maður gæti flogið. Það
voru kannski fyrstu vonbrigði lífsins
að það var ekki hægt. Þó að maður
væri með skikkju.“
Gott að tala við mömmu
Edda, móðir Guðmundar, vann sem
ritari í Hæstarétti og einkaritari raf-
orkumálastjóra og vann lengi sem
flugfreyja. Fræg varð umfjöllun um
Steingrím og Eddu í Time Magazine
þar sem þau voru sögð hafa fellt hugi
saman í háloftunum. Steingrímur
sagði seinna að það hefði ekki verið
raunin. En hvar sem ástin kviknaði
þá segir Guðmundur foreldra sína
hafa verið samhent og náin hjón.
Hann metur mikils þann tíma sem
hann fékk með móður sinni í æsku.
„Mamma varð heimavinnandi eftir
að ég fæddist, þetta voru allt aðrar
aðstæður en í dag. Ég fór stundum á
gæsluvöll. Það voru engir leikskólar,
maður gekk bara sjálfala um hverfið.
Það eru ógleymanlegar stundir í lok
dags, þegar maður var búinn að vera
að göslast úti og kom heim grút-
skítugur. Þá var maður þrifinn og
settur í náttfötin og talaði í klukku-
tíma eða tvo við mömmu um atburði
dagsins. Ég hef oft hugsað um þetta.
Rannsóknir á síðustu árum hafa sýnt
hvað þetta er mikilvægt. Að foreldrar
tali við börnin sín. Ég reyni að tala við
börnin mín. Bara tala um eitthvað.“
Amma 103 ára
„Enn þann dag í dag er mér mjög
mikilvægt að heyra í mömmu. Þá á
hún bara að segja: Já, þetta var flott
hjá þér, og svo hlusta á mig,“ segir
hann og skellir upp úr. „Ég verð ægi-
lega móðgaður ef mamma segir við
mig að eitthvað hafi ekki verið nógu
gott hjá mér. Þá þýðir það líka eitt-
hvað voða mikið. Þá þarf ég virkilega
að hugsa minn gang. Mamma er líka
í mjög miklu sambandi við móður
sína. Hún er 103 ára og enn í fullu
fjöri. Mér finnst mjög gott að tala við
ömmu. Hún gefur mér oft allt aðra
sýn á hlutina. Svo eru þær báðar
berdreymnar og í góðum tengslum
við önnur svið veraldarinnar, ein-
hvern veginn. Næmar. Þannig mér
finnst stundum eins og ég hafi ver-
ið alinn upp af konunum í Húsi and-
anna.“
Sat undir flyglinum
Það var móður hans að þakka að
hann lagði fyrir sig tónlist en hann
hefur verið atkvæðamikill í músík-
bransanum frá menntaskólaárum
sínum. Fyrst í Skárren ekkert, seinna
í popphljómsveitinni Ske.
„Hún er listræn hún mamma,
málaði þetta málverk til dæm-
is,“ segir hann og bendir á abstrakt
verk á veggnum í gráum, bláum og
rauðum litum. „Það er líklega þetta
afslappaða í hennar fari sem mér
finnst dýrmætast. Hún spilar á pí-
anó og lærði hjá Gísla Magnússyni.
Tók mig með í píanótíma og þá sat
ég sem lítill strákur oft undir flygl-
inum og hlustaði. Þannig að þarna
byrjaði nú líka tónlistaráhuginn.“
Guðmundur tók sex stig í klass-
ískum píanóleik og nam eins og
móðir hans hjá Gísla. „Hann var
einn af fremstu píanóleikurum
þjóðarinnar og féll frá fyrir aldur
fram. Það var ómetanlegt að fá að
kynnast honum.“
Maður á ekki að missa
svefn yfir pólitík
Steingrímur gaf syni sínum mörg
góð ráð áður en hann féll frá árið
2010 og þótt þeir hefðu stund-
um deilt og átt í miklum og heitum
rökræðum um stjórnmál voru þeir
miklir vinir.
„Pabbi tók hlutina föstum tökum
en kunni líka að hafa gaman. Hann
gaf mér mörg góð ráð. Eitt varðar
svona vissa tegund af æðruleysi. Það
er svo auðvelt að fara á límingun-
um, missa sjónar á aðalatriðum og
sjá ekki skóginn fyrir trjánum. Hann
sagði að maður ætti aldrei að missa
svefn yfir pólitík. Ég veit ekki hvort
það tókst alltaf hjá honum, hann tók
vissulega stundum hluti inn á sig. En
þetta er það sem maður á að reyna
að gera. Vera með fjölskyldunni og
vinum. Kúpla sig frá. Maður getur
endalaust borað sér niður í hugsan-
ir um stjórnmál en það er heillavæn-
legast að láta hverjum degi nægja
sína þjáningu. Þetta er bara fínt ráð.
Maður á ekki að missa svefn yfir
pólitík!“
Guðmundur segir föður sinn
hafa verið fyrirmynd sína að mörgu
leyti. Hann kunni til dæmis að meta
hversu opinn hann var fyrir hug-
myndum annarra. „Hann var mik-
ill mannasættir í pólitík. Hann sagði
einu sinni að það kæmi honum
alltaf svo á óvart að þegar hann var
kominn með hugmynd að einhverri
lausn og var búinn að hugsa hana
fram og til baka, þá batnaði hún
samt alltaf ef fleiri komu að henni og
fleiri sjónarmið fengu að heyrast.
Margir eru hræddir við þetta,
hræðast að missa völd við að hleypa
fleirum að ákvarðanatöku en eru
líka hræddir um að vera ekki nógu
góðir og vera hafnað í hóp. En mað-
ur verður að trúa því að samvinna og
samræður séu til bóta. Pabbi hafði
þetta að leiðarljósi í stjórnmálum og
ég held að þetta skipti miklu máli.“
Hugmynd Bjarts í Sumarhúsum
Oft ræddu þeir feðgar um Evrópu-
sambandið og sjálfstæði þjóðarinn-
ar. Það gátu orðið heitar samræð-
ur. Guðmundi finnst kominn tími
til að ræða það af meiri dýpt hvað
sjálfstæði er og hafði ávallt aðra sýn
en faðir hans á hvernig best væri að
tryggja það.
„Mér finnst við verja sjálfstæðið
betur ef við tryggjum það með virkri
samvinnu við aðrar þjóðir sem að-
hyllast sömu gildi, þar sem við höf-
um aðkomu að ákvarðanatöku um
okkar sameiginlega hagsmuni. Þetta
er reynsla Eystrasaltsþjóðanna til
dæmis sem hafa sára reynslu af
því að missa sjálfstæði sitt til ríkja í
kring. Með því að ganga í samband
annarra sjálfstæðra ríkja eru þeir
búnir að tryggja sjálfstæði sitt bet-
ur. Hin leiðin, sem er svolítið hug-
mynd Bjarts í Sumarhúsum, er sú
að sjálfstæði felist í því að vera einn.
Að standa á eigin fótum alveg sama
hvað. Ég er ekki á þessari línu. Líf
okkar er samofið öðrum þjóðum og
verður alltaf. Verkefnið er að fara í
samstarf við þessar þjóðir sem sjálf-
stæð og fullvalda þjóð á meðal þjóða.
Þannig er þetta því miður ekki í dag.
Núna erum við í EES, sem felst í því
að við erum áhrifalausir þiggjend-
ur af heilu lagabálkunum og verðum
að taka þá upp án þess að hafa mik-
ið um þá að segja eða hafa komið
að gerð þeirra. Ég velti því stundum
fyrir mér af hverju þeir sem er annt
um sjálfstæðið vilja þetta fyrirkomu-
lag frekar en fulla aðild að ESB, sem
fæli þó í sér að við fengjum sæti við
borðið og áhrif.“
Barnungur blaðamaður
Guðmundur fór í Menntaskólann
í Reykjavík og vann fyrir sér á Tím-
anum sem var aðalmálgagn Fram-
sóknarmanna. „Ég byrjaði 15 ára
sem blaðamaður á Tímanum, eftir að
hafa farið í starfskynningu og kunni
nú ekki mikið. En mér var kennt og
þetta var góður skóli. Á Tímanum
voru margar stórbrotnar týpur, Ind-
riði G. Þorsteinsson til að mynda. Það
var alveg ótrúlega gaman að fylgjast
með honum. Hann gekk alltaf hægt
inn ritstjórnargólfið um ellefuleytið,
bölvandi út í eitt. Hann var alltaf
bölvandi. Andskotans, helvítis!
Til að byrja með fékk ég lítil og af-
mörkuð verkefni. Ég átti að fara út á
golfvöll og taka viðtöl við einhverja
golfara. Ég klúðraði því nú og gerði
einhverja golfara alveg snælduvit-
lausa,“ segir Guðmundur og hlær
dátt að minningunni. „Svo vann ég
alls kyns önnur verkefni, fór og spurði
fólk að spurningu dagsins og því um
líkt.
En sextán ára, þegar ég var bú-
inn að taka íslensku í þriðja bekk hjá
Ragnheiði Briem þá var ég orðinn
aðeins sjóaðri. Þá komst ég í nokk-
uð hörð tíðindi. Ég man enn eft-
ir tilfinningunni þegar ég fékk birta
fyrstu forsíðufréttina við heimsókn
páfa. Þá hafði ég grafið upp kostn-
aðinn við heimsóknina og fréttin var
sett á forsíðu. Ég man að ég vaknaði
eldsnemma um morguninn til að
skoða blaðið. Ég er ekki frá því að á
þessum tímapunkti hafi orðið til smá
blaðamannadýr í sálinni.“
Eruð þið frá barnablaðinu ABC?
„Hann rifjaði það einu sinni upp,
hann Gunnar Sverrisson ljós-
myndari, þegar við vorum sendir á
blaðamannafundi hjá ríkisstjórninni.
Ég var sextán ára og hann sautján,
rétt kominn með bílpróf. Einhver
ráðherra spurði okkur einu sinni:
Eruð þið frá barnablaðinu ABC?“
Guðmundur viðurkennir fúslega
að líklega hafi faðernið skipt máli í
því að hann fékk vinnu á Tímanum
svona ungur. „Ætli ég hafi ekki ver-
ið ráðinn af því að ég var sonur for-
sætisráðherra. Fréttastjórunum hef-
ur fundist það taktískt heppilegt, að
hafa þarna beina línu á milli. En það
er þeirra mál. Ég var ráðinn og fékk
þessa skólun sem var mjög mikil-
væg. Ég lærði ótrúlega mikið í blaða-
mennskunni.“
Snittuát skólaáranna
Guðmundur var forseti nemendafé-
lagsins í Garðaskóla og í MR var hann
forseti Framtíðarinnar. Í Háskóla Ís-
lands varð hann formaður Stúdenta-
ráðs. „Þetta gerðist allt bara,“ segir
hann og ypptir öxlum. „Ég stefndi
ekkert sérstaklega að þessu.“ Í MR
hafði hann vægast sagt mikið á sinni
könnu. En utan þess að sinna for-
mennsku í Framtíðinni lék hann í
Herranótt, var í ræðuliðinu, ritstýrði
skólablaðinu og spilaði músík. „Mús-
íkin togaði æ meira í mig og Skárren
ekkert varð til upp úr menntaskóla
og á háskólaárunum. Við framfleytt-
um okkur með því að spila. Spiluð-
um í brúðkaupum og í kokteilum
og á Hótel Borg, þar sem við spiluð-
um helgi eftir helgi í nokkur ár. Við
borðuðum mikið af snittum á þess-
um tíma,“ segir hann og hlær. „Við
fórum líka smámsaman að semja
fyrir leikhús sem okkur fannst ótrú-
lega gaman. Fyrsta verkið var Kirsu-
berjagarðurinn, hjá Frú Emelíu. Í
leikhúsinu fengum við að gera mik-
ið af tilraunum sem varð síðan mjög
gott veganesti þegar við stofnuðum
popphljómsveitina Ske upp úr alda-
mótum. Mér finnst ég líka hafa lært
mikið á því, fyrir pólitíkina, að starfa
með strákunum í Ske. Við vorum jú
að semja lög saman. Svipað og mað-
ur á að gera á þingi, í aðeins annarri
merkingu. Við vorum alltaf mjög stíf-
ir á því prinsippi að við gerðum þetta
saman. Það var oft mikil samræðulist
sem gat tekið á en leiddi ætíð til mjög
góðrar niðurstöðu.“
Í útrás
Ske vakti strax mikla athygli og var
bókuð á tónleika víða um heim. „Við
spiluðum á Hróarskeldu og South by
Southwest-hátíðinni í Texas og Spot-
hátíðinni í Danmörku. Fórum í smá
túr um Bretland. Við prófuðum að
fara í útrás og það var mjög skemmti-
leg lífsreynsla. Sveitin er ennþá til,
þótt hún spili ekki mikið. Annað tók
við. En þegar ég varð fertugur um
daginn kom sveitin saman og spilaði
á ný. Það var svakalega gaman. Skár-
ren ekkert hefur líka spilað árlega á
balli í Flatey undanfarið. Þá tökum
við fram kontrabassann, gítarinn og
nikkuna og það er rosalegt stuð. Tök-
um fjölskyldurnar með og börnin að
dansa og allir að dansa og allir kóf-
sveittir og glaðir.“
Ekki eiginhagsmunaseggur
Er eitthvað sem fólk veit ekki um þig?
spyr blaðamaður vitandi að hann og
fjölskylda hans hefur verið töluvert í
kastljósinu.
Guðmundur hallar höfði og hugs-
ar sig um. „Miðað við það sem ég
les stundum um mig, þá finnst mér
eins og margir viti ekki mikið um
mig,“ segir hann og brosir út í annað
og hlær. „Ef það er eitthvað sem fer í
mig, við opinbera umræðu, þá er það
að svo margir eru reiðubúnir að gera
manni upp ásetning eða fyrirætlanir
sem eru oft hinar fáránlegustu. Eins
og maður sé bara að hugsa um eig-
in hagsmuni eða sé bara að leita eftir
öruggu þingsæti eða eitthvað svona.
Sem eru að mínu mati yfirborðs-
kennd og innantóm markmið til að
hafa í lífinu. Það væri svo fáránlegt og
út í hött að stjórnast af þessum hvöt-
um sem margir halda að maður hafi.
Lífið er svo miklu flóknara. Maður
stjórnast af allt öðrum hlutum. Þetta
er svo ríkt í mörgum, að fella palla-
dóma. Leiðinlegast finnst mér að
heyra þetta frá fólki sem ég kannast
aðeins við.“
Kallaður puntustrákur
Guðmundur segist hafa tekið eftir
sömu tilhneigingu í forsetakosn-
ingum síðasta sumars. „Ég tók eftir
því að Þóra, sem er mjög hugsandi
manneskja, var allt í einu afgreidd
sem flöktandi ský og puntudúkka
með engar skoðanir. Þetta fór í
taugarnar á mér. Mér fannst til dæm-
is stórmerkilegt að áhersla hennar á
mikilvægi forsetaembættisins sem
sameiningarafls var bara afgreidd
Guðmundur Steingrímsson, formaður
Bjartrar framtíðar, vill breyta íslenskum stjórnmálum
og segir tíma átakastjórnmála liðinn. Kristjana
Guðbrandsdóttir mælti sér mót við Guðmund og
ræddi við hann um stjórnmál og áhrif föður hans
og móður í uppvextinum, árin sem hann upplifði
sig sem rekald og hætti í doktorsnámi í Oxford og
um fyrstu skáldsöguna, sem fékk harða útreið og
var meðal annars sögð lykta af táfýlu. Guðmundur
upplifði sig um tíma utan samfélagsins meðan aðrir
lifðu á hæsta punkti góðærisins en hann fann leið
sína aftur í gegnum stjórnmálin og ástina.
Kristjana Guðbrandsdóttir
kristjana@dv.is
Viðtal
„Svo á
ég þrjú
hálfsystkini í
Bandaríkjunum
frá fyrra hjóna-
bandi pabba