Dagblaðið Vísir - DV - 25.02.2014, Blaðsíða 20

Útgáfufélag: DV ehf. • Stjórnarformaður: Þorsteinn Guðnason • Ritstjóri: Reynir Traustason • Aðstoðarritstjóri: Ingibjörg Dögg Kjartansdóttir Ritstjórnarfulltrúi: Ingi
Freyr Vilhjálmsson • Umsjónarmaður innblaðs: Viktoría Hermannsdóttir • Umsjónarmaður helgarblaðs: Kristjana Guðbrandsdóttir • Framkvæmdastjóri
og vefstjóri DV.is: Jón Trausti Reynisson • Sölu- og markaðsstjóri: Heiða B. Heiðarsdóttir • Umbrot: DV ehf. • Prentun: Landsprent • Dreifing: Árvakur
Heimilisfang
Tryggvagötu 11
Hafnarhvoli, 2. hæð
101 Reykjavík
FRéttASkot
512 70 70FR jál S t, ó Háð DAg b l Að DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins á stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Öll viðtöl blaðsins eru hljóðrituð. Notkun á efni blaðsins er óheimil án samþykkis.
512 7000
512 7010
512 7080
512 7050
AðAlnÚmeR
RitStjóRn
áSkRiFtARSími
AUglýSingAR
Sandkorn
20 Umræða Vikublað 25.–27. febrúar 2014
Það er hungursneyð
í Evrópu
Þjóðin má ekki ráða
Vigdís Hauksdóttir. – Mín Skoðun Stöð 2
S
ú ríkisstjórn sem nú situr hefur
á einu ári orðið ber af vald­
níðslu og ítrekuðum svikum
kosningaloforða. Framan af
var það Framsóknarflokkur Sig­
mundar Davíðs Gunnlaugssonar
sem stóð einn í því að svíkja gefin lof­
orð. Heimsmet í hjálp til heimila ber
þar hæst. Af gulli slegnum loforðum
flokksins stendur nú fátt annað eft­
ir en froðukennd áform um að færa
fjármuni á milli vasa þeirra sem átti
að hjálpa. Sá hluti húseigenda sem
fékk lánsveð fær enga hjálp.
Bjarni Benediktsson, formað­
ur Sjálfstæðisflokksins, kom fram af
ábyrgð í kosningabaráttu og á fyrstu
mánuðum kjörtímabilsins. Svik­
in hafa legið hinum megin af þeirri
ástæðu að flokkur Bjarna lofaði ekki
að gera mikið fyrir marga. Þannig
var hann hófstilltur í að lofa aðgerð­
um fyrir heimilin en lagði þess í stað
áherslu á að lækka skatta og bæta al­
menn lífskjör. En einu lofaði Bjarni og
aðrir frambjóðendur hans bergmál­
uðu. Það átti að greiða þjóðaratkvæði
um framhald eða slit á aðildarviðræð­
um við Evrópusambandið. Málflutn­
ingur Bjarna var í þessum efnum al­
veg skýr. Hann setti meira segja þau
tímamörk að þjóðaratkvæðagreiðslan
færi fram á fyrri hluta kjörtímabilsins.
En svo bregðast krosstré sem önn­
ur tré. Formaður Sjálfstæðisflokksins
hefur eftir langa yfirlegu komist að
þeirri niðurstöðu að það sé pólitískur
„ómöguleiki“ að þjóðin fái að taka
ákvörðun um framhald viðræðna um
aðild að Evrópusambandinu. Þetta
þýðir að fulltrúi kjósenda treystir
ekki umbjóðendum sínum til að taka
ákvörðun í málinu. Þjóðin má ekki
ráða. Ástæðan er sú að fólkið í landinu
er á öðru máli en ríkisstjórnin. Gjáin
blasir við öllum. Bjarni Benediktsson
hefur uppskorið mikla óánægju inn­
an eigin flokks vegna málsins. For­
veri hans á formannsstóli, Þorsteinn
Pálsson, talar um einhver stærstu svik
stjórnmálasögunnar. Helstu samtök
atvinnulífs og viðskipta hafa lýst and­
stöðu við þau áform að slíta viðræð­
um. Víðtæk og almenn andstaða er
við svikaáformin.
Rök Bjarna um pólitíska
ómöguleikann hefðu getað átt við
þegar ríkisstjórn Jóhönnu Sigurðar­
dóttur stóð í tvígang andspænis því
að kosið yrði um Icesave. Ríkisstjórn­
in samdi um málið. Bæði Jóhanna
og Steingrímur J. Sigfússon vissu
sem var að þjóðin myndi fella gerða
samninga. Þau reyndu þó ekki að
hafa áhrif á þjóðarviljann eða koma
sér undan því að forseti Íslands
sendi málið í dóm þjóðarinnar. Sjálf­
ur sagði forsetinn að gjá væri á milli
þings og þjóðar og því nauðsynlegt að
þjóðin kæmi með beinum hætti að
málinu. Og það varð úr. Þjóðin felldi
í tvígang samninga um Icesave. Heil­
brigð niðurstaða náðist fram. Í þessu
uppgjöri þings og þjóðar réðust örlög
stjórnarflokkanna sem hrökkluðust
frá völdum. Og við tóku valdadrifn­
ir flokkar sem ekki hika við að svíkja
kosningaloforð sín og svipta þjóðina
rétti sínum til að ráða málum.
Meirihluti þjóðarinnar vill, sam­
kvæmt skoðanakönnunum, halda
áfram viðræðum við Evrópusam­
bandið og ljúka þeim með samningi
sem greidd verða atkvæði um. Í þeirri
afstöðu að vilja samning á borðið felst
ekki eindreginn vilji til aðildar. Til
þess að mynda sér skoðun þarf fólk
að sjá heildarmyndina og meta út frá
henni kosti og galla þess að ganga í
Evrópusambandið. Aðalatriðið er að
nú blasir við að báðir flokkar ríkis­
stjórnarinnar hafa logið sig til valda.
Þeir sögðu kjósendum eitt en gera
svo allt annað. Réttur þjóðarinnar til
að ráða sínum málum beint er fótum
troðinn. Og í því liggur stóra málið.
Lýðræðisumbæturnar sem áttu sér
stað í kjölfar búsáhaldabyltingarinn­
ar hafa verið teknar til baka. Þjóð­
in hefur verið lamin í andlitið með
blautri tusku ef forsjársinnuðum
þjóðernisöflum. Viðhorf svikaflokk­
anna er einfalt: Við erum betri en
þjóðin. Þið kunnið ekki fótum ekki
forráð.
Ef íslenska þjóðin lætur óátalið
að traðkað sé á rétti hennar erum
við komin aftur í miðaldamyrkur þar
sem lýðræði er jafnað við klám. Við
sættum okkur við valdarán manna
sem einskis svífast til að ná fram sínu
og vernda hagsmuni klíkubræðra.
Við látum ljúga að okkur fyrir kosn­
ingar en berja okkur til hlýðni þegar
kjördagur er að baki. Svikin blasa
nú við öllum. Þjóðin verður sjálf að
ákveða hvað hún vill gera í fram­
haldinu. Við stöndum á krossgötum
sem markast af valdníðslu og svikum
gegn raunverulegu lýðræði. Það er
verið að færa valdið frá fólkinu. Það er
full ástæða til að staldra við. n
Fuglinn hans Mikka
Innan 365 miðla er fólk duglegt
við að taka viðtöl hvert við ann­
að. Þetta er í þeim anda að búa
til frægðarmenni í eigin ranni.
Nýjast í þessum efnum er heim­
sókn Sindra Sindrasonar, dagskrár­
gerðarmanns og fréttaþular, til
Ólafs Stephensen, ritstjóra Frétta­
blaðsins, sem sýndi heimili sitt og
hagsæld á Stöð 2 í smáatriðum.
Fyrir augu bar köttinn Mikka sem
er nafni yfirmanns Ólafs, Mikaels
Torfasonar. Ekki liggur fyrir hvort
kötturinn, sem drap fugl undir
suðandi sjónvarpsvélum, heitir
þetta til heiðurs þeim tvífætta.
Prófessor Bjöggi
Tryggvi Þór Herbertsson, seinna al­
þingismaður, kannaði möguleika
þess að fá prófessorsstöðu við Há­
skóla Íslands við sjálfan Björgólf
Guðmundsson,
sem á þeim tíma
var valdamesti
viðskiptamaður
Íslands. Tryggvi
fór þess á leit við
Björgólf árið 2006
að auðmaðurinn
kostaði prófessorsstöðu í hagfræði
sem Tryggvi myndi svo gegna.
Tryggvi, sem á þeim tíma var for­
stöðumaður Hagfræðistofnunar,
reifaði hugmyndirnar fyrir sam­
starfsfólki sínu. Hugmyndin var
að Tryggvi fengi umtalsvert hærri
laun en aðrir kennarar í hagfræði
við Háskóla Íslands. Mögulegt
hefði verið að Tryggvi fengi titilinn
„Björgólfur Guðmundsson Profess­
or of Economics at the Univerisity
of Iceland“ eða eitthvað slíkt. Af
þessu varð ekki því Tryggvi hætti og
varð forstjóri Askar Capital.
Helgi úthrópaður
Helgi Áss Grétarsson, dósent við
Háskóla Íslands og sérfræðingur í
eignarétti, sættir sig ekki lengur við
að vera bendlaður við Landssam­
band íslenskra útvegsmanna, sem
upphaflega kost­
aði stöðu hans.
Helgi hefur nú
verið ráðinn sem
dósent og er sú
staða án stuðn­
ings hagsmuna­
samtaka. Margir
hafa velt Helga upp úr tengslunum
og nú síðast Jón Guðbjartsson, út­
gerðarmaður á Ísafirði, í þættinum
Í bítið á Bylgjunni. Helgi mætti í
framhaldinu og lýsti harmi sínum
vegna ávirðinga í sinn garð sem
hann segir ekki eiga sér stoð. Hann
sagðist hafa ráðið lögmann til að
verja fræðimannsheiður sinn.
Áróður Simma
Í síðustu viku lagði Hamborgara­
fabrikka Simma og Jóa upp í aug­
lýsingaherferð með Morgunblað­
inu. Auglýst var utan á Mogganum
og blaðinu dreift á völdum stöðum.
Margir brugðust illa við því að fá
Mogga Davíðs Oddssonar óumbeðið
inn til sín. Þeirra á meðal eru Guð-
mundur Gunnarsson, fyrrverandi
formaður Rafiðnaðarsambands­
ins, og Agnar Kristján Kristjánsson
ofurbloggari. Báðir afþökkuðu þeir
áróðurinn. „… ég skildi hreinlega
ekki hvað hamborgarastaður væri
að dreifa pólitískum áróðri fríkeyp­
is til saklausra borgara landsins,“
bloggaði Agnar.
Reynir Traustason
rt@dv.is
Leiðari
Á þessum tíma heyrði ég meðal annars sögu sem kom frá Hannesi
Hólmsteini um að ég væri í ástarsambandi við Sigurð G. Guðjónsson.
Sigríður Dögg Auðunsdóttir um kvenfyrirlitningu. – DV
„Báðir flokkar
ríkisstjórnarinnar
hafa logið sig til valda.
Í
forngrísku borgunum var valdið
bundið forréttindum, því þar gátu
eingöngu frjálsir karlar kosið. Hvað
þann hóp varðaði er þó óhætt segja
að í Aþenu til forna hafi verið beint
lýðræði.
Allir karlar sem ekki voru þrælar,
18 ára og eldri, gátu tekið þátt í
ákvörðunartöku um hvað eina, beint
og milliliðalaust, og þetta gerðu þeir
ekki á fjögurra ára fresti heldur fjórum
sinnum í mánuði.
Það er himinn og haf á milli þessa
fyrirkomulags og fulltrúalýðræðis­
ins sem við búum við í dag, en í bús­
áhaldabyltingunni reis upp krafan um
beint lýðræði, samráð stjórnsýslunnar
við íbúana og daglega aðkomu þeirra
að stjórnun samfélagsins.
Tilraunir til að semja stjórnarskrá í
þeim anda runnu út í sandinn en enn
þann dag í dag er til staðar öflugur
hópur sem vinnur að þessum mark­
miðum.
Íbúakosningar
Í nýlegum sveitarstjórnarlögum er
ákvæði þess efnis að krefjist tiltekinn
hluti kosningabærra íbúa almennr­
ar atkvæðagreiðslu skuli viðkomandi
sveitarstjórn verða við því. Niðurstöð­
ur kosninganna eru þó ekki bindandi,
nema þá aðeins að sveitarstjórnin hafi
ákveðið það sjálf.
Þess utan geta íbúarnir ekki far­
ið fram á atkvæðagreiðslu um mál á
borð við fjárhagsáætlun, tekjustofna,
ráðningu í störf hjá sveitarfélaginu,
laun og önnur starfskjör sveitarstjórn­
armanna eða starfsmanna sveitarfé­
lagsins.
Andstaðan við beint lýðræði meðal
kjörinna fulltrúa er mikil og það kom
fram við afgreiðslu laganna á þingi
að til staðar var ágreiningur á milli
ráðherra, annars vegar og fjölmargra
þingmanna og Sambands íslenskra
sveitarfélaga hins vegar þar sem þeim
síðarnefndu tókst á síðustu stundu að
setja inn ákvæði sem heimilar sveitar­
stjórnum að hækka hlutfall þeirra íbúa
sem þarf til að knýja fram atkvæða­
greiðslu úr 20% í 33%.
Þetta var gert þrátt fyrir það að
samkvæmt lögunum sé atkvæða­
greiðslan ekki bindandi nema þá að
sveitarstjórnin ákveði það sjálf. Jafnvel
20% þröskuldurinn er alltof hár í fjöl­
mennu sveitarfélagi eins og Reykjavík.
Porto Alegre
Fjárhagsáætlunargerð með þátttöku
íbúanna er aðferð sem rakin er til
borgarinnar Porto Alegre í Brasilíu, en
þar vann flokkur sem hafði sett þessa
stefnu á oddinn óvæntan kosningasig­
ur árið 1988. Þar er allt að fimmtungur
fjárhagsætlunar borgarinnar unninn í
nánu samráði við íbúana og þetta hef­
ur reynst vel, haft félagslegar umbætur
í för með sér, slegið á spillingu og auk­
ið hagsæld í borginni.
Nú er fjárhagsáætlun með þátt­
töku íbúanna aðferð sem beitt er
víða um heim og nýtur vaxandi hylli.
Haustið 2012 skipulagði undirritaður
til að mynda alþjóðlega lýðræðisráð­
stefnu í Ráðhúsinu á vegum innan­
ríkisráðuneytis Ögmundar Jónasson­
ar og á meðal gesta voru tveir fulltrúar
frá New York (annar þeirra borgarfull­
trúi) sem sögðu frá tilraunaverkefni á
þessu sviði í nokkrum hverfum borg­
ar sinnar.
Lýðræðistilraunir í Reykjavík
Það má segja núverandi meirihluta
í borginni til hróss að í upphafi kjör­
tímabilsins fetaði hann nýjar leiðir á
sviði beins lýðræðis. Með íbúakosn­
ingum í hverfum borgarinnar, tengd­
um samráðsvefnum Betri Reykjavík,
og tillöguflutningi og rökræðum sem
skylda fagráð borgarinnar til að fjalla
um þær tillögur sem mestri hylli ná,
var stigið skref til beinna lýðræðis.
Gallinn er hins vegar sá að á kjör­
tímabilinu hefur reykvíski meirihlut­
inn ekki náð að þróa þetta lengra.
Um verulega lágar upphæðir, að­
eins brotabrot af fjárhagsáætlun, er
að ræða og almennt taka fagráð lítið
mark á tillögum frá samráðsvefnum
Betri Reykjavík.
Vilji er allt sem þarf
Þó svo að bætt stjórnarskrá láti eftir
sér bíða geta íbúar komið á beinu lýð­
ræði í nærsamfélögum sínum. Vel má
nýta ný sveitarstjórnarlög til að knýja á
um almennar kosningar um ýmislegt
sem íbúarnir láta sig varða, en jafn­
framt þarf að krefjast rýmri heimilda
og lækkaðs hlutfalls þeirra sem til þarf
til að kosið verði.
Rafrænar kosningar geta leyst
mörg þúsund manna fundi Forn­
grikkja af hólmi. Nú er verið að setja í
gang tilraunaverkefni á þessu sviði þar
sem notast er við rafrænt kosninga­
kerfi í íbúakosningum, sambærilegt
við það sem Norðmenn hafa boðið
upp á sem valkost í utankjörfundar­
atkvæðagreiðslu í síðustu sveitar­
stjórnar­ og þingkosningum.
Jafnframt geta íbúarnir og kjörnir
fulltrúar þeirra þróað áfram þá tilraun
sem gerð hefur verið í Reykjavík og sett
stóran hluta fjárhagsáætlunar sveitar­
félagsins í virkt samráðsferli.
Vilji er allt sem þarf, en til að íbú­
arnir standi jafnfætis kjörnum fulltrú­
um og embættismönnum þurfa allar
upplýsingar sem varða stjórnun sam­
félagsins að vera aðgengilegar. Þar er
víða pottur brotinn, en hér er komið
efni í aðra grein. n
Valdið til íbúanna„Rafrænar
kosningar geta
leyst mörg þúsund manna
fundi Forngrikkja af hólmi.
Þorleifur Guðlaugsson
borgarfulltrúi í Reykjavík
Kjallari