Dagblaðið Vísir - DV - 02.05.2014, Blaðsíða 28

Útgáfufélag: DV ehf. • Stjórnarformaður: Þorsteinn Guðnason • Ritstjóri: Reynir Traustason • Aðstoðarritstjóri: Ingibjörg Dögg Kjartansdóttir Ritstjórnarfulltrúi: Ingi
Freyr Vilhjálmsson • Umsjónarmaður innblaðs: Viktoría Hermannsdóttir • Umsjónarmaður helgarblaðs: Kristjana Guðbrandsdóttir • Framkvæmdastjóri
og vefstjóri DV.is: Jón Trausti Reynisson • Sölu- og markaðsstjóri: Heiða B. Heiðarsdóttir • Umbrot: DV ehf. • Prentun: Landsprent • Dreifing: Árvakur
Heimilisfang
Tryggvagötu 11
Hafnarhvoli, 2. hæð
101 Reykjavík
FRéttASkot
512 70 70FR jál S t, ó Háð DAg b l Að DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins á stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Öll viðtöl blaðsins eru hljóðrituð. Notkun á efni blaðsins er óheimil án samþykkis.
512 7000
512 7010
512 7080
512 7050
AðAlnÚmeR
RitStjóRn
áSkRiFtARSími
AUglýSingAR
Sandkorn
28 Umræða Helgarblað 2.–5. maí 2014
Það er næsta
skref
Mér brá Hann er erfiður
Fólkið í blokkinni
Ólafur Sigurðsson meindýraeyðir segir kakkalökkum fjölga á Íslandi. – DV
Ö
murlegir fólksflutningar
eiga sér nú stað frá Þingeyri,
Húsavík og Djúpavogi þaðan
sem tugir manna eru að flytja
nauðugir viljugir til Grindavíkur.
Ástæðan er sú að einn atvinnurek­
andi hefur tekið þá ákvörðun að
hætta fiskvinnslu á þessum stöðum
og flytja reksturinn í heimabyggð
sína. Lokið er áralöngum rekstri þar
sem blóð þorpanna knúði áfram
myllu fyrirtækisins að sunnan. Einn
góðan veðurdag eru svo ljósin slökkt
og vélarnar þagna. Sums staðar er
fátt framundan.
Allt frá því fyrstu hugmyndir
um kvótakerfið komu fram voru
uppi varnaðarorð um að þorpin og
bæirnir allt í kringum landið ættu
engan rétt. Samfélög sem um ald­
ir höfðu lifað og dafnað á veiðum
og vinnslu á fiski voru skyndilega
háð duttlungum markaðarins. Lif­
andi, óveiddur fiskur varð söluvara.
Miðunum var lokað nema gegn
gjaldi. Náttúruöflin voru ekki leng­
ur helsti ógnvaldur sjómanna sem
sóttu lífsbjörgina. Miskunnarlaus
markaðsöflin tóku við og fólkið stóð
eftir ráðalaust.
Steingrímur Hermannsson for­
sætisráðherra benti á þessa hættu
sem steðjaði að fólkinu á lands­
byggðinni áður en kvótakerfið var
tekið upp í skugga svartrar skýrslu
um ástand fiskistofna. Hann vildi
taka upp kvótakerfi en tengja veiði­
heimildirnar byggðunum til þess að
ekki væri hægt að hrifsa lífsbjörgina
frá fólkinu og svipta það rétti sín­
um og möguleika til að komast af
í heimabyggð sinni. Einar Oddur
Kristjánsson, seinna alþingismað­
ur, varaði við því á fundi í Alþýðu­
húsinu á Ísafirði að það blasti við
að Vestfirðingum yrði komið fyrir
í blokk í Reykjavík. Annar stjórn­
málamaður og síðri lagði til í um­
ræðu um vanda í tilteknu vestfirsku
sjávarþorpi að fólkið yrði flutt suður
og ríkið keypi húseignir þess.
Í aðdraganda kvótakerfisins voru
flestir sammála um að fólkinu í
sjávar byggðunum stæði ógn af fyrir­
bærinu. Því var gripið til þess að búa
til svokallaða potta utan við kvóta­
kerfið svo hægt yrði að bæta einstök­
um byggðum skaðann. Og það var á
þessi mið sem sjávarútvegsfyrirtæk­
ið Vísir réri þegar hann kom sér fyrir
á Þingeyri. Þorpið stóð í skugga þess
að skip og veiðiheimildir voru farnar
og eymdin ein blasti við. Frelsarinn
reyndist vera í Grindavík. Forsvars­
menn Vísis stofnuðu útbú vestra
og fengu byggðakvóta að launum.
Árum saman hefur þetta fyrirkomu­
lag gengið upp og fólkið á Þingeyri
hefur haft vinnu. Vísismenn opnuðu
útstöðvar á Djúpavogi og Húsavík
undir svipuðum formerkjum. Al­
mennt nutu þeir velvildar og fyrir­
tækið vir tist dafna vel á meðgjöf rík­
isins. Og þeir áttu traust og virðingu
þeirra sem nutu góðs af veru þeirra.
Þær fréttir að Vísir hygðist loka
öllum þremur útstöðvunum komu
eins og þruma úr heiðskíru lofti.
Þetta var reiðarslag fyrir Þingeyr­
inga, Húsvíkinga og Djúpavogsbúa.
Fyrir vestfirska þorpið blasti við
reiðarslag. Langstærsti atvinnurek­
andinn fór sömu leið og á Flateyri
nokkrum árum fyrr. Ein ákvörðun
um lokun og afkoma þorpsbúa er í
rúst. Aðkomumennirnir í Grindavík
höfðu fengið sitt og þeir voru farnir.
Og það ömurlega við þetta er að
fagurgali um að koma af stað annarri
starfsemi reyndist innantómur. Þess
í stað ákváðu þeir að bjóða fólkinu
að yfirgefa heimabyggðir sínar og
setjast að í fjölbýlishúsi í Grindavík
þar sem aðeins einn íbúi hafði búið
árum saman. Eftir standa hús fólks­
ins í þorpum sem hafa verið svipt
möguleikanum til að lifa af. Spá­
dómur Einars Odds um að Vest­
firðingar yrðu fluttir hreppaflutning­
um í blokk höfðu gengið eftir. Það
sem hann sá ekki fyrir á þeim tíma
var að áfangastaður hinna smáðu
var Grindavík en ekki höfuðborgin.
Vandinn liggur í því að á Íslandi
er engin virk byggðastefna. Kylfa
ræður kasti og enginn hefur minnstu
hugmynd um hvernig byggðaþróun
verður á næstu árum. Á einni nóttu
er hagur heilu þorpanna í uppnámi.
Stjórnvöld verða að finna leið til
þess að tryggja að fólk standi ekki á
berangri eins og fyrrverandi skjól­
stæðingar Vísis nú. Með einhverj­
um hætti verður að verja fólkið fyrir
markaðsöflunum. Sú leið að auka
byggðakvóta og binda hann enn
frekar við sjávarplássin er mögu­
leg. Aðalatriðið er að stjórnvöld geri
sér grein fyrir því að mannvirki og
þekking á fiskvinnslu þarf að vera til
staðar um allt land. Það er engum til
góðs að svipta fólk sjálfsvirðingunni
með hreppaflutningum. n
Reynir Traustason
rt@dv.is
Leiðari
Ragnheiði refsað
Ragnheiður Ríkharðsdóttir, þing­
flokksformaður Sjálfstæðis­
flokksins, á ekki upp á pallborðið
hjá ráðandi öflum í Sjálfstæðis­
flokknum þessa dagana. Ragn­
heiður er óvenju hreinskiptin
og hefur sagt að nauðsynlegt sé
að flokkur hennar leiti skýr­
inga á því mikla fylgistapi sem
blasir við. Þá er Ragnheiður
Evrópusinni sem þykir ekki gott í
augum þjóðernissinnaðra Sjálf­
stæðismanna. Því er spáð að
Ragnheiði verði refsað við fyrsta
tækifæri og tekinn af henni stóll
þingflokksformanns.
Óskar og almættið
Það eru víðar framboð þessa dag­
ana en til sveitarstjórna. Talsverð­
ur áhugi er á því að öðlast rétt til
setu á kirkjuþingi.
Meðal þeirra sem
bjóða sig fram fyr­
ir Suðurland er
útgefandinn Óskar
Magnússon sem
stýrir Morgun­
blaðinu af festu.
Óskar er búsettur á Suðurlandi og
býður sig fram sem heimamaður
í samkeppni við vísnaskáldið
Kristján Runólfsson og fleiri. Ljóst
er að hann vill treysta samband
sitt við kirkjuna og almættið.
Kveður Framsókn
Framsóknarflokkurinn á í vand­
ræðum víðar en í Reykjavík.
Í Ísafjarðarbæ hefur leiðtogi
flokksins, Al-
bertína Elíasdóttir,
ákveðið að bjóða
sig ekki fram fyr­
ir flokkinn aftur.
Segist hún vera
um margt ósátt
við flokkinn en
hefur fullan hug á að bjóða sig
fram að nýju en þá undir öðrum
formerkjum en Framsóknar.
Vandi kraftaverka-
manns
Það varð mörgum áfall að heyra
af erfiðleikum kraftaverka­
mannsins Sigmars Vilhjálms-
sonar við rekstur
tveggja sjón­
varpsstöðva
sinna, Bravó og
Miklagarðs. Lagt
var upp með
háleit mark­
mið og stjörnur
keyptar til liðs á yfirverði. Helsti
samkeppnisaðilinn var 365 þar
sem klækjarefirnir Jón Ásgeir Jó-
hannesson og Ari Edwald eru á
fleti. Hermt er að 365 hafi lagt
talsverða orku í að mæta Sig­
mari og félögum með ýmsum
brögðum. Og nú blasir við að
öllum hefur verið sagt upp eftir
að stöðvarnar hafa verið aðeins
rúman mánuð í loftinu og fram­
tíðin er í algjörri óvissu.
Brynjar Dagur sigraði í Ísland Got Talent og stefnir út í nám. – DV Kára H. Jónssyni var stefnt af Þjóðkirkjunni vegna æðardúns. – DV
Rétt skal vera rétt
T
alsverð umræða hefur orðið
um skuldaleiðréttingu ríkis­
stjórnar Framsóknar­ og
Sjálfstæðisflokksins. Nokk­
ur gagnrýni hefur verið
um aðgerðirnar og hefur hún m.a.
snúist um að þær gagnist að mestu
þeim eignameiri og tekjuhærri. Þessi
gagnrýni hefur verið nokkuð hávær
frá stjórnarandstöðunni, sem hefur
verið dugleg að halda þeirri villandi
umræðu á lofti.
Tölulegar staðreyndir um
skuldaleiðréttinguna
Skuldaleiðréttingafrumvörp ríkis­
stjórnarinnar eru samtals 150 millj­
arðar króna að umfangi og ná þau
saman, til allra þeirra heimila sem
eru með verðtryggð húsnæðislán.
25% af heildarupphæð höfuð­
stólsleiðréttingarinnar fara til heim­
ila með heildarárstekjur undir fjór­
um milljónum. Tæplega helmingur
leiðréttingarinnar fer til heimila með
heildarárstekjur undir sex milljónum
og um 60% leiðréttingarinnar fara til
heimila með heildarárstekjur undir
átta milljónum.
Það er staðreynd að hlutfall fjár­
hæðar niðurfærslu og árstekna er
hærra hjá tækjulægri heimilum en
þeim tekjuhærri og meðalfjárhæð
niðurfærslu hækkar eftir því sem
börn á heimili eru fleiri.
Jafnframt er hlutdeild þeirra
sem skulda 30 milljónir króna eða
meira, rétt rúmlega 20% af heildar­
umfangi leiðréttingarinnar. En flest
heimili skulda á bilinu 10–30 millj­
ónir króna, því kemur stærstur hluti
leiðréttingarinnar hjá þeim hópi eða
65% upphæðarinnar. Lægri skuld
leiðir af sér lægri leiðréttingu.
Tölulegar staðreyndir um fyrri
aðgerðir
Vegna þeirrar gagnrýni stjórnar­
andstöðunnar, að leiðrétting ríkis­
stjórnar Framsóknar­ og Sjálfstæðis­
flokksins gagnist að mestu þeim
eignameiri og tekjuhærri, þá er til­
valið að rýna í tölur úr skuldaaðgerð­
um ríkisstjórnarinnar sem kenndi
sig við félagslegan jöfnuð og réttlæti.
Þar kemur í ljós að á síðasta kjör­
tímabili voru samtals 45 milljarðar
af verðtryggðum húsnæðisskuld­
um færðar niður, m.a. vegna 110%
leiðarinnar. Þær aðgerðir nýttust
aðeins um 10% heimila með verð­
tryggðar húsnæðisskuldir, þ.e. um
7.300 heimilum. Um 1% heimilanna
fékk um helming niðurfærslunnar,
rúmlega 20 milljarða króna. Þetta
1% heimila, það eru 775 heimili, fékk
allt yfir 15 milljóna króna niðurfær­
slu en meðaltal niðurfærslna var 26
milljónir króna. Meðaltekjur þessara
heimila á mánuði árið 2009 voru 750
þúsund krónur en um tugur þessara
heimila var með meðaltekjur yfir
tveimur milljónum króna á mánuði.
Einnig fengu um 95% þessara 775
heimila sérstakar vaxtabætur frá rík­
inu vegna húsnæðisskulda að fjár­
hæð tæplega 300 milljónir króna.
Á gagnrýnin rétt á sér?
Ef horft er á samanburðartölur milli
aðgerða ríkisstjórnar Framsóknar­
og Sjálfstæðisflokksins og hins vegar
aðgerða ríkisstjórnarinnar sem
kenndi sig við réttlæti og jöfnuð, þá
sýna fyrirliggjandi gögn að 30% af
heildarfjárhæð 110% leiðarinnar
fóru til heimila með yfir 10 milljón­
um króna tekjur í árslaun en um 25%
af núverandi aðgerðum fara til heim­
ila með sömu tekjur.
Sérstakar vaxtabætur námu 10
milljörðum króna, á tveggja ára
tímabili, í valdatíð síðustu ríkis­
stjórnar. Áhrif þeirra aðgerða á
tekjuhópa eru að mestu leyti svip­
uð áhrifum skuldaleiðréttingarinn­
ar á tekjuhópana. Þó er athyglisvert
að heimili með tekjur undir fjórum
milljónum króna fengu 21% af sér­
stökum vaxtabótum en áætlað er að
sami tekjuhópur fái 24% í aðgerðum
ríkisstjórnarinnar nú.
Hægt er að halda því fram að
gagnrýni stjórnarandstöðunnar sé
ekki réttmæt og óhætt er að vísa
henni aftur til föðurhúsanna. n
Elsa Lára Arnardóttir
þingmaður Framsóknarflokksins
Kjallari „Hægt er að halda því fram að gagn-
rýni stjórnarandstöðunnar
sé ekki réttmæt og óhætt
er að vísa henni aftur til
föðurhúsanna.
„Frelsarinn
reyndist vera
í Grindavík
MynD SigTRygguR ARi