Dagblaðið Vísir - DV - 02.05.2014, Blaðsíða 53

Menning 53Helgarblað 2.–5. maí 2014
É
g hef aldrei nokkurn tím­
ann séð jafn margar löggur á
sama stað. Ekki í búsáhalda­
byltingunni, ekki í styttu­
mótmælunum í Eistlandi,
ekki einu sinni í kringum göngu
nýnasista sem ég varð eitt sinn
vitni að í Washington. Og samt er
þetta bara ósköp venjulegur fyrsti
maí í Berlín.
Lögreglulið frá gervöllu Þýska­
landi er á hverju ári flutt til höfuð­
borgarinnar í tengslum við há­
tíðarhöldin. Árið 1987 fór allt úr
böndunum í Vestur­Berlín og allt
logaði í óeirðum í tvo daga. Síðan
þá taka yfirvöld enga sénsa.
Hátíðarhöldin byrja kvöldið
áður, á Valborgarmessu sem hér
nefnist Walpurgisnacht. Þetta er sú
nótt þar sem hliðið á milli mann­
heima og heima annarra vera opn­
ast, og því er viðeigandi að hátíðar­
höldin séu í Mauerpark, þar sem
múrinn sem skildi að austur og
vestur var. Hér hoppa Berlínarbú­
ar yfir eldinn í viðurvist lögreglu­
þjóna.
Gömul þjóðtrú segir að þeir sem
ekki tekst að stökkva yfir logana
muni þurfa að horfa upp á hús sitt
brenna á komandi ári. Ung kona í
síðbuxum ríður á vaðið, dettur en
er bjargað úr logunum. Hún reyn­
ir einu sinni enn, og í þetta skipt­
ið heppnast aðgerðin. Sá næsti er
karlmaður klæddur í Skotapils og
kemst yfir í fyrsta stökki. Ég spyr
hann á eftir hvort pils sé heppileg­
ur klæðnaður fyrir eldhopp. Hann
segir reynsluna hafa verið góða og
hlýja neðan til.
Gengið gegn nasisma
Dagurinn eftir er dagur verka­
lýðsins og á svæðinu í kringum
Kottbusser Tor virðast allir hóp­
ar samankomnir eins og á tón­
leikahátíð á Hróarskeldu. Á einu
horni er rastapartí í boði Sómala,
á því næsta eru pönkarar að sveifla
höfðum sínum við dynjandi tón­
list, á því þriðja er eitíspartí þar sem
dansað er við Michael Jackson.
Þetta er Berlín eins og maður vill
að hún sé, borgin þar sem allir geta
verið það sem þeir vilja. „Fátæk
en sexí“ eins og einn fyrrverandi
borgarstjóri orðaði það.
Þetta risavaxna götupartí hefur
þó alvarlegri undirtón. Ein helsta
ástæðan fyrir hinu blómlega
mannlífi borgarinnar er sú að eftir
að múrinn hrundi tæmdist austur­
hluti borgarinnar og nóg varð til af
ódýru húsnæði þar sem listamenn
og alls konar jaðarhópar komu sér
fyrir. Hægt og rólega fer þó hús­
næðisverð hækkandi, og þó að það
sé enn mun ódýrara að vera hér en
í öðrum evrópskum stórborgum
er hætta á að fyrr eða síðar verði
Berlín borg eins og allar aðrar.
Margir mótmæla þessari þróun
með göngum. Stærsta ganga dags­
ins er þó farin gegn nasisma. Tugir
þúsunda taka þátt í göngunni
sem endar fyrir framan Branden­
borgarhliðið.
Playmo-löggur í hópum
„Á næsta ári göngum við að þing­
húsinu,“ er kallað í gjallarhorn.
Internasjónalinn er sunginn en
mótmælagangan leysist friðsam­
lega upp. Við Kottbusser Tor er
hins vegar spennuþrungnara
ástand. Lögreglan hefur hér búið
sér til öryggissvæði þar sem hún
hefur verið króuð af og fólk kastar
í hana flöskum og flugeldum.
Hætta er á að fá eitthvað í haus­
inn ef maður stendur of nálægt, og
blaðamenn bera hjóla­ eða skíða­
hjálma á höfðinu.
„Ganz Berlin hasst die Polizei,“
hrópar fólkið, öll Berlín hatar lög­
guna. Það er þó erfitt að átta sig á
hverju verið er að mótmæla, „van­
hæf ríkisstjórn“ er alltént mark­
vissara. Fyrir mér minna þýskar
löggur helst á Playmo­kalla í sín­
um grænu og hvítu litum. Og það
þrátt fyrir að hér beri þeir ekki að­
eins piparúðabrúsa heldur dæl­
ur á bakinu. Þegar hjálmarnir eru
teknir niður kemur í ljós að sum­
ar sveitir lögreglumanna eru með
hanakamba.
Jógamótmæli
Lögreglan gengur um göturnar
eins og óvinasvæði, minnst 20
saman í hóp. Ef hún nemur stað­
ar er rómversk skjaldborg mynduð
og þegar göngunni er haldið áfram
bankar hver í þann sem fyrir aftan
er svo enginn verði útundan. Tvær
löggur falla tímabundið úr hópn­
um og eru ansi skelkaðar að sjá þar
til þeir finna félaga sína á ný.
Maður gengur inn fyrir öryggis­
hlið lögreglunnar, eins og nauta­
bani sem nálgast bolana hægt.
Hann girðir niður um sig og sýn­
ir þeim rassinn við mikinn fögnuð
viðstaddra. „Í München væru þeir
búnir að berja alla,“ segir stúlka frá
Bæjaralandi, svæði sem þekkt er
fyrir bæði löghlýðni og lögreglu­
ofbeldi. „Í Brasilíu væru þeir byrj­
aðir að skjóta fólk,“ bætir ein frá
Sao Paulo við.
„Þetta eru bara jógamótmæli,“
segir einn Berlínarbúi sem
hefur séð mörg mótmæli áður.
Byltingarástand ríkir í borginni
þann 1. maí ár hvert, en flestir
eru sammála um að allt hafi ver­
ið með friðsamara móti. Seinna
um kvöldið ákveður einhver að
kveikja í vírum lestarkerfisins og
lamar um stund almenningssam­
göngur borgarinnar. Hann segir
þetta hafa verið gert í pólitískum
tilgangi, án þess að geta útskýrt
hver merkingin var. Kannski byrj­
ar byltingin á næsta ári. n
Byltingar-
ástand í Berlín
Öll Berlín hatar löggur
Venjulegur 1. maí Lög-
reglulið frá gervöllu Þýska-
landi kemur til Berlínar, þar
sem allir hata lögguna.
Valur Gunnarsson
valurgunnars@gmail.com „Í München væru þeir
búnir að berja alla
Kvenforkar og hörkutól
n Íslendingasögurnar gefnar út á Norðurlöndum n Stærsta þýðingarverkefni Vesturlanda n Fimm binda ritsafn
sögu og fremstur í stafni hefur stað­
ið útgefandinn, Jóhann Sigurðsson.
Útrásin hófst árið 1997 þegar hann
stóð að fyrstu og einu samræmdu
heildarútgáfu Íslendingasagna og
­þátta á ensku, The Complete Sagas
of Icelanders I–V í ritstjórn Viðars
Hreinssonar. Útgáfan hlaut frábærar
viðtökur um víða veröld og fékk þá
umsögn að hún væri „a milestone in
international publishing“ í New York
Review of Books.
Í kjölfarið var gerður samstarfs­
samningur við Penguin­útgáfuna um
framleiðslu níu stakra bóka úr heildar­
útgáfunni fyrir ritröðina Penguin
Classics í umsjá Örnólfs Thorsson­
ar. Fræðimenn á vegum útgáfunn­
ar ritstýrðu bókunum með inngangi
og skýringum. Þessar útgáfur hafa
margfaldað útbreiðslu Íslendinga­
sagna, hvarvetna styrkt ímynd lands
og þjóðar og laðað til landsins tug­
þúsundir ferðamanna ár hvert eins og
opinberar kannanir hafa staðfest: ríf­
lega fjórðungur ferðamanna kemur til
landsins vegna kynna sinna af íslensk­
um miðaldabókmenntum.
Óttast um verkefnið eftir hrun
Eftir útrásina í enskumælandi heimi
vildi Jóhann halda áfram á sömu
braut á Norðurlöndum og ráðist var í
þýðingarnar árið 2006.
Kristinn lýsir tilfinningum sínum
sem svo þegar hrunið varð og verk­
efnið sýndist um skamma hríð í
voða: „Það var hræðileg tilfinning
að óttast um verkefnið enda hef­
ur verið svo vel að því staðið og all­
ir bjartsýnir á áframhaldandi fram­
gang þess. Svo kemur fjárhagslegt
hrun og allir bankar sem voru bún­
ir að lofa okkur fyrirgreiðslu farnir á
hausinn. Þá var svolítið erfitt en sem
betur fer leystust málin hægt og ró­
lega og virtustu sjóðir og menningar­
stofnanir á Norður löndum eru í hópi
styrktar aðila verkefnisins. Í Svíþjóð
voru það Torsten Söderbergs Stiftelse
og Sænska akademían sem lögðu
okkur lið.“
Gegnumheiðarleg hetja
En hver skyldi uppáhaldssöguhetja
Kristins vera? „Það er án efa Þórólfur
Kveldúlfsson, föðurbróðir Egils
Skallagrímssonar.
Hann var gegnumheiðarlegur
maður. Hann var hetja allt til enda
sem sagði aldrei skilið við vini sína.
Egils saga er saga bændahetja gegn
norska konungsvaldinu og það er
eitthvað við sögu Þórólfs sem hreyf­
ir meira við mér en sögur annarra og
trúi ég að það gæti verið þetta samspil
trygglyndis og heiðarleika.“
Vonar að barnabörnin
bregði á leik
Von er til þess að meira efni verði
unnið úr Íslendingasögunum. Þýð­
ingarnar eru aðeins fyrsta skrefið.
Markhópurinn sem kaupir vandað
safn Íslendingasagna er lítill að sögn
Kristins, en mikilvægur.
„Þýðingarnar eru mikilvægt skref
og nú hefst útbreiðsla sagnanna fyr­
ir alvöru. Sjálfur vona ég að útgáf­
an verði til þess að það verði hægt
að vinna upp meira efni tengt Ís­
lendingasögunum. Að úr þeim verði
hægt að útbúa leiki, barnabækur og
nota þær sem grunn í fleiri menn­
ingarafurðir. Útgáfan hefur mikla
þýðingu hvað varðar útbreiðslu
sagnanna og Saga forlag hefur lagt
þungt lóð á vogarskálarnar,“ seg­
ir Kristinn og segist vona að barna­
börn hans í Svíþjóð finni sér fyrir­
myndir í hetjum sagnanna eins og
hann forðum daga. n
Kristinn Jóhannesson Vonast til þess
að sænsk þýðing nái til ungmenna í Svíþjóð.
Rakel Garðarsdóttir Fann sér sterka
fyrirmynd í Auði djúpúðgu Ketilsdóttur.
„Útgáfan
hefur mikla
þýðingu hvað varðar
útbreiðslu sagnanna