Dagblaðið Vísir - DV - 27.11.2009, Síða 58

58 Föstudagur 27. nóvember 2009 Jólablað
Jólagjöfin hennar
fæst hjá okkur
www.hjahrafnhildi.is
S: 581 2141
Ég heiti Friðrik Jónsson og er fæddur á
bæ sem heitir Sandfellshagi í Öxarfirði.
Í þeirri sveit er mjög víða birkikjarr, en
sumstaðar nokkuð stórvaxið birki. Auk
þess vex þar grávíðir og einir.
Ég ætla að segja ykkur svolítið frá
jólaundirbúningi og eftirminnilegum
jólum árið 1924. Þá var ég sex ára og
margt öðruvísi en þið þekkið nú árið
2007. Ekkert rafmagn, en dagsbirtan
nýtt svo lengi og kostur var. Til lýsing-
ar voru notaðir mest 10 línu steinolíu-
lampar sem hengdir voru upp á vegg,
en lugtir voru notaðar í útihúsum.
Stundum var líka kveikt á kertum.
Mikil tilhlökkun
Bærinn heima hjá mér var mjög
stór, enda bjuggu þar tvær fjölskyld-
ur – (tvíbýli) og hvor með 6 börn á
aldrinum 2 til 10 ára. Það var margt
sem gera þurfti fyrir jólin, sauma nýj-
ar flíkur eða prjóna sokka. Ef einhver
fékk ekkert nýtt að fara í, klæddi hann
„jólaköttinn“ en það vildi enginn gera.
Það kom sér vel að mamma var lærður
klæðskeri og gat því saumað hvað sem
þurfti á bæði börn og fullorðna.
laufabrauðsgerð
Tilhlökkun til jólanna var mikil og
daglega talið hvað margir dagar væru
nú eftir. Við krakkarnir vorum látin
hjálpa til við undirbúninginn, hvert
eftir sinni getu. Það voru hreingern-
ingar, að fægja lampana og laga til í
hverju skoti o.fl. Þá var komið nærri
jólum þegar laufabrauðið var búið
til. Það var mikið tilstand. Farið eld-
snemma á fætur til að laga deigið og
breiða út laufabrauðskökurnar. Hvít
lök voru breidd á rúm í svefnherbergi
og kökunum raðað á þau og þar voru
þær látnar þorna að vissu marki. Ég
tók þátt í því að taka við laufabrauðs-
kökunum frá eldhúsbekknum og raða
þeim á lökin. Stundum 2 – 3 lög af
kökum og þá breitt lak á milli laga.
Þegar kökurnar voru hæfilega
þurrar var farið að skera út. Þeir sem
ekki voru vanir laufabrauðsútskurði
brutu upp á kökurnar og skáru í þær
jafnvel fjórfaldar, síðan var rétt úr
kökunum og brotin upp laufin. Þetta
var seinlegt og útkoman misjöfn.
Síðan voru kökurnar steiktar í fitu.
Þær voru nú dálítið ósléttar þegar þær
komu úr pottinum og til að laga það
var potthlemmi brugðið á þær heitar
og eftir það stöfluðust þær vel.
tíMinn var lengi að líða
Það lá í loftinu að komandi jól yrðu
ennþá hátíðlegri en verið hafði. Við
vissum að pabbi hafði sótt birkitré út
í skóg og komið líka með fullan poka
af einigreinum. Einir er sígrænn allt
árið. Á aðfangadaginn var farið með
þetta allt
inn í svefn-
herbergi
pabba og
mömmu, en
þar var eitt-
hvað búið
að rýma
til. En við
krakkarnir,
að minnsta
kosti þau
yngri, mátt-
um ekki
koma þang-
að inn fyrr
en jólin
gengju í
garð klukk-
an 6.
Voða-
lega fannst
mér þau
vera lengi
– það var eins og tíminn væri alveg
að stoppa. En loksins kom hin lang-
þráða stund. Dyrnar vor opnaðar og
dýrðin blasti við:
Jólatré!
Það var
meira en helm-
ingi hærra en
ég, sex ára patti.
Það var búið að
setja einigreinar
á birkitréð, svo
það var grænt
og allskonar
skraut. Kertin nær óteljandi um allt
tréð. Svo héngu hér og þar mjög fal-
legir jólapokar sem mamma hafði
búið til löngu fyrir jól. Og það var
eitthvað í þeim !
freistandi jólapokar
Nú var farið að ganga kringum jóla-
tréð. Allir héldust í hendur, mynd-
uðu hring og sungu: Heims um ból,
Í Betlehem er barn oss fætt og fleiri
viðeigandi lög. En gaman væri nú að
vita hvað væri í jólapokunum. Áhug-
inn á því var mikill. Ég reyndi að
standa á tánum þegar farið var fram
hjá þeim. Ég skildi ekki af hverju
pokarnir voru hafðir svona hátt uppi.
Maður sá bara ekkert hvað var í þeim.
En það var áreiðanlega eitthvað!
Eftir langa stund var hætt að
ganga í kringum jólatréð. Þá tók
mamma jólapokana úr trénu og fékk
hverju barni einn poka. Það var sæl-
gæti í pokunum – þá fannst mér jól-
in í hámarki. Jólagjafir, líkt því sem
nú er, þekktust þá ekki í minni sveit.
Þegar leið á jólakvöldið var svefn-
inn það sætasta sem í boði var. Hátt-
að var i hreint rúm og trúlega hugs-
að: Hvert fátækt hreysi höll nú er því
Guð er sjálfur gestur hér, hallelúja.
Friðrik J. Jónsson fæddist árið 1918 og er því 91 árs að aldri. Þó að eftirvæntingin og gleðin hafi verið sú sama
og er í dag er óhætt að segja að jólaundirbúningurinn hafi verið með öðru sniði á bernskuárum Friðriks. DV
fékk leyfi hans til að birta minningarbrot frá jólahaldi fjölskyldunnar árið 1924, þegar hann var sex ára patti.
Jól í öxarfirði árið 1924
Fyrst flutt af honum
sjálfum fyrir börn
í síðuskóla
10. desember 2007.
85 árum síðar Friðrik J. Jónsson og Anna G.
Ólafsdóttir hafa verið gift í 60 ár. Friðriki eru jólin 1924
enn í fersku minni. mynd RagnhilduR aðalsteinsdóttiR
Jólatré Friðrik man vel þegar dyrnar á svefnherbergi foreldra hans voru
opnaðar. Við blasti fallegt birkitré,
skreytt einigreinum, kertum og alls
kyns jólaskrauti.