Úr þjóðarbúskapnum - 01.03.1956, Blaðsíða 19

EFNAHAGSMÁL 1954
un verðbólgu. Þjóðarframleiðslan jókst um 14%
árið 1953 og 10% áriS 1954 (sbr. töflu 1).
SömuleiSis jukust spariinnlán á árinu 1953 um
181 m. kr. og áriS 1954 um 185 m. kr. Hvort
tveggja vœri tilefni til aukinna útlána að öðru
jöfnu.
Sú útlánsaukning, sem átti sér stað 1954,
skiptist mjög ójafnt á atvinnuvegina, eins og
sjá má af töflu 24, sem sýnir skiptingu útlána
helztu viðskiptabankanna eftir atvinnuvegum.
Ósamræmi milli niðurstöðutalna hér og talna
fyrir útlán bankanna í töflu 23, stafar af þvi
að hér eru lán seðlabankans til Stofnlánadeild-
ar sjávarútvegsins og lán úr sjóðum BúnaSar-
bankans meðtalin, hins vegar eru útlán ISn-
aðarbankans ekki meðtalin.
Mest hefur útlánaaukningin orðið til land-
búnaðarins, um 92.2 m. kr. Af þessari upphæð
eru 30.7 m. kr. stofnlán úr hinum sérstöku
sjóðum BúnaSarbankans, afgangurinn eða 61.5
m. kr., eru því aukin rekstrarlán. Nokkur hluti
þessarar aukningar mun stafa frá lánum út á
óselda framleiðslu ÁburðarverksmiSjunnar um
áramót, en megnið frá auknum lánum út á
kjötbirgðir á sama tíma. Mun það fé að veru-
legu leyti hafa staðið undir þeirri aukningu
sauðfjárstofnsins, er varð haustið 1954.
Skuldsetning sjávarútvegsins jókst ekki á ár-
inu, enda voru birgðir útflutningsafurða lægri
í árslok en i ársbyrjun.
Aukin útlán til verzlunar má rekja til auk-
inna jafnvirðisinnkaupa, en þau krefjast bind-
ingar fjármagns til lengri tíma en önnur við-
skipti.
Byggingarframkvæmdir voru eins og áður er
sagt meiri á árinu 1954 en nokkru sinni fyrr,
og útlán til þeirra jukust um 14 m. kr.
17. Spariinnlán
í töflu 25 eru sýnd spariinnlán í bönkum
og sparisjóðum á árunum 1951—1954.
Árið 1951 varð svo til engin breyting á spari-
innlánum, en það ár voru spariinnlán jafnvel
lægri en í árslok 1945.1) Með öðrum orðum,
þrátt fyrir almenna verðþenslu, er nam um
110% fram til ársloka 1951, verður engin
hækkun á spariinnlánum. Frá miðju ári 1952
til ársloka 1954 er verðlag innanlands svo til
óbreytt, enda verða straumhvörf á árinu 1952
og það ár jukust innlögin um 95 m. kr. ÁriS
1953 aukast þau um 181 m. kr. og 1954 um
185 m. kr. í árslok 1954 er þvi svo komið, að
spariinnlög í bönkum eru 73% hærri en i árs-
lok 1945, og því komin langleiðina með að
samsvara að verðmæti til innlögum, þegar þau
voru mest.
Tafla 25. Spariinnlán i árslok i bönkum og sparisjóðum 1951— -Í954
í milljónum króna
í árslok Bankar Sparisjóðir Alls Aukning ó órinu
m. kr. m. kr. m. kr. m. kr. %
1951 468.2 128.2 596.4 15.6 2.7
1952 546.7 144.3 691.0 94.6 15.9
1953 693.2 178.4 871.6 180.6 26.1
1954 834.2 (222.0) (1056.2) (184.6) 21.2
18. Peningamagn
í töflu 26 eru sýndir seðlar i umferð og
hlaupareikningsinnstæður i bönkum og spari-
sjóðum í árslok 1951—1954. Þar sem hlaupa-
reikningsinnstæður eru notaðar til greiðslna á
svipaðan hátt og peningaseðlar, er rétt aS leggja
saman hlaupareikningsinnstæður og seðlaút-
gáfuna til að fá hugmynd um peningamagnið
og er þaS gert í töflu 26.
Sé litið á seðla i umferð i töflu 26 sést, að
þeir minnkuðu um rúmar 3 m. kr. 1954. Er
það í fyrsta skipti síðan 1947 að slikur sam-
dráttur hefur orðið. Hins vegar hefur pen-
ingamagnið, samkvæmt ofangreindri skilgrein-
ingu, aukizt um 56.2 m. kr. eða 11% á árinu
1954, sem er i sæmilegu samræmi við aukn-
ingu þjóðarteknanna.
1) Það ár er hér tekið til viðmiðunar þar sem spari-
innlög, er rót sína áttu að rekja til tekna styrjaldarár-
anna, náðu þá hámarki.
17