Dagblaðið Vísir - DV - 30.12.2011, Blaðsíða 12

12 Fréttir 30. desember 2011 Áramótablað
R
agna Esther Sigurðardóttir,
nítján ára Reykjavíkurmær,
heillaði Emerson Lawrence
Gavin með sínum stóru bláu
augum og ljósa hári. Hún var
hávaxin og glæsileg, hann dökkur yfir-
litum, myndarlegur í einkennisklæðn-
aði. Emerson Lawrence eða Larry eins
og hann var kallaður, var 22 ára banda-
rískur hermaður sem hingað hafði
komið ásamt þúsundum annarra her-
manna á stríðsárunum.
Árið var 1945 og heimurinn fagn-
aði endalokum stríðsins. Þúsundir
erlendra hermanna voru staðsettir í
Reykjavík og settu svip sinn á bæinn.
Ragna Esther og Larry hittust fyrst
á balli sem haldið var fyrir hermenn í
bragga í borginni og eftir það var ekki
aftur snúið. Ragna Esther eða Est-
her eins og hún var kölluð, féll, eins
og svo margar aðrar ungar konur á
stríðsárunum, fyrir töfrum hins fram-
andi hermanns og þau giftu sig þann
fjórða janúar 1946. Þau urðu ástfang-
in og Larry fékk á búa á Óðinsgötunni
þar sem Esther bjó með föður sínum
og stjúpu ásamt fimm systkinum og
þremur hálfsystkinum eftir að móðir
hennar lést út krabbameini átta árum
áður. Giftingin féll ekki í góðan jarðveg
hjá fjölskyldu Estherar. Faðir henn-
ar, Sigurður Pétur Íshólm Sigurðs-
son, reyndi að tala hana ofan af því að
flytja til Bandaríkjanna, hún væri of
ung, yrði of langt frá fjölskyldu sinni
og vinum. En Esther varð ekki hagg-
að. Hún var ástfangin og ekkert fékk
hennar áformum breytt. Faðir hennar,
sem vildi allt fyrir hana gera, hélt þeim
veislu í tilefni brúðkaupsins, að heim-
ili þeirra að Óðinsgötu og stuttu síðar
héldu þau Esther og Larry af stað til
fyrirheitna landsins. Esther lofaði að
skrifa.
„Stríðsbrúðurin“
Esther og Larry sigldu til Bandaríkj-
anna með gufuskipinu SS.MERAK
ásamt fleiri Íslendingum og komu til
New York 6. febrúar 1946. Þann 16.
febrúar birtist lítil frétt í staðarblaði í
Portland Oregon um „Stríðsbrúðina“
sem komið hafði alla leið frá Íslandi
með eiginmanni sínum. Á myndinni
sem fylgdi fréttinni má sjá Esther brosa
í myndavélina og Larry horfa glettinn
til hennar. Með þeim á myndinni er
móðir Larry.
Fjölskylda Rögnu hafði ekkert heyrt
frá henni þar til að þeim barst bréf sem
dagsett var 18. maí 1946. Í því stend-
ur meðal annars: „Elsku pabbi minn.
Ég ætla að skrifa þér fáeinar línur. Mig
langar til að vita af hverju þú hefur
ekki skrifað mér. Ég er búin að skrifa
þér sex bréf og senda þér 2 skeyti. Ég
sendi þér tvö skeyti þegar ég var í New
York og þegar ég sendi þér teppið sem
þú baðst okkur um að kaupa fyrir þig.“
Seinna í bréfinu stendur: „Kannski
hefur þú gleymt mér elsku pabbi eða
ég hafi eitthvað gert af mér svo að þú
þarft að vera reiður. Ef ég hef eitthvað
gert, viltu þá fyrirgefa mér elsku pabbi
minn ef þú getur það. Mér þykir það
svo sárt að þú skulir ekki skrifa mér
og eins og þú veist þá er ég svo langt
í burtu og mig langar að frétta eitthvað
frá ykkur. Elsku pabbi minn ég mun
aldrei gleyma ykkur meðan ég lifi.“ Est-
her endar bréfið á að segja pabba sín-
um að Larry sendi kveðju og vonar að
öllum líði vel. Hún segir að Larry finn-
ist sárt að hann skuli ekki skrifa henni.
Raunin var sú að faðir Rögnu hafði
sent henni fjölmörg bréf sem höfðu
aldrei borist henni.
Á þessum tíma var Larry byrjaður
að beita Rögnu hrottalegu líkamlegu
ofbeldi. Esther sá sér ekki annað fært
en að fara í kvennaathvarf þar sem
hún bjó í fjóra mánuði. Larry vann hjá
póstinum um tíma og er talið að Larry
hafi eyðilagt flest öll bréfin sem faðir
Rögnu hafði skrifað henni. Einnig að
hann hafi komið í veg fyrir að fjölmörg
bréf sem Esther hafði skrifað föður sín-
um og fjölskyldu kæmust til skila.
Þegar Esther hafði dvalið í kvenna-
athvarfinu í um fjóra mánuði tók hún
aftur saman við Larry. Hann keypti
handa henni hús og lofaði öllu fögru.
Þann 16. júní 1947 fæðist þeim sonur
sem hlaut nafnið Raymond Leslie Ga-
vin.
„Þarft ekki að vera hræddur elsku
pabbi“
Faðir Rögnu fær annað bréf sem dag-
sett var 13. október 1947. Í því bréfi
þakkar Esther föður sínum fyrir bréfið
sem henni hafði borist frá honum og
undrast jafnframt að hafa ekki fengið
öll hin bréfin sem hann sagðist hafa
skrifað og sent henni. Hún sendi hon-
um mynd af sér þar sem hún stendur
fyrir framan hús og heldur á ungum
syni sínum. Það er greinilegt að Est-
her hafði áður sagt föður sínum frá
því að Larry hefði lagt hendur á hana,
en hún hafi fyrirgefið honum og bið-
ur hann um að vera ekki hræddur um
sig: „Þú veist kannski að ég eignaðist
lítinn strák, ég sagði þér það í síðasta
bréfinu sem ég skrifaði þér. Þú spurð-
ir mig í bréfinu hvernig væri milli okk-
ar Larry. Við vorum ekki saman í fjóra
mánuði en hann kom og bað mig um
að fyrirgefa sér, hvernig hann hafi hag-
að sér við mig. Hann sagðist ekki skilja
af hverju hann hafði gert þetta svo að
ég fyrirgaf því ég elska Larry svo mikið.
Svo hélt ég að það væri betra barnsins
vegna svo við erum saman núna og við
erum voða hamingjusöm núna. Svo
að þú þarft ekki að vera hræddur elsku
pabbi minn. Ég veit að þú hugsar voða
mikið um hvernig ég hafi það. Larry
biður þig um að fyrirgefa sér hvernig
hann hafi verið en hann segir að það
skuli ekki koma fyrir aftur. Hann segir
að ég hafi gefið honum það sem hann
hafi alltaf langað til að eiga, fallegt
heimili og fallegan dreng svo þú þarft
ekki að vera hræddur um að hann geri
það aftur.“ Esther segist óska þess að
faðir hennar komi í heimsókn og hitti
afabarnið sitt. Hana langi til að bjóða
honum upp á kaffi og sýna honum
hversu mikil mamma hún er og góður
kokkur.
Hótað lífláti
Þann 24. nóvember 1950 eignast Est-
her og Larry dóttur, hún hlaut nafnið
Donita Gavin. Í dómskjölum frá því í
desember 1951 þegar Esther fékk lög-
skilnað frá Larry, lýsir hún barsmíðum
og ógnunum Larrys. Þar segir að þann
fjórða júlí 1950 hafi Esther komið heim
úr vinnu klukkan tvö. Larry hafi ekki
verið heima. „Hann kom heim tvö um
nóttina og vildi að Esther „gerði hluti
sem hún vildi ekki gera.“ Í kjölfarið
gekk hann svo illa í skrokk á henni að
hún þurfti að vera á sjúkrahúsi í tvær
vikur. Læknarnir á sjúkrahúsinu sáu
til þess að börnin, Raymond og Do-
nita, yrðu sett á barnaheimili á meðan.
Þegar Esther útskrifaðist af sjúkrahús-
inu var hún staðráðin í að kæra Larry
fyrir líkamsárás. Hann ógnaði henni
með byssu í viðurvist lögmanns síns
og hótaði henni lífláti félli hún ekki
frá kærunni. Með byssuhlaupið í bak-
ið skrifaði Esther undir skjal þar sem
hún sagðist ekki ætla að kæra hann.
En Esther var sterkari en Larry grun-
aði og hún sótti um skilnað þann 15.
nóvember 1951 og fór fram á fullt for-
ræði yfir börnum sínum. Hún var með
vinnu í fataverksmiðju og leigði með
konu sem gat passað börnin fyrir hana
á daginn. Í dómskjölum sem eru dag-
sett 5. desember 1951 kemur fram að
Esther sé mætt í dómsal en Larry sé
fjarverandi þrátt fyrir að hafa fengið
dómskvaðningu. Esther gaf skýrslu
fyrir dómi þar sem hún var spurð
spurninga varðandi veru sína í Banda-
ríkjunum, hjónaband sitt og börnin
tvö. Þar sagði hún frá því þegar Larry
gekk í skrokk á henni svo hún þurfti að
leggjast á spítala og þegar hann ógnaði
henni með byssu. Hún sagðist aðspurð
vera taugaóstyrk og hún ætti að mæta
til læknis. Esther lýsti því þegar sonur
hennar, sem þá var fjögurra ára, grát-
bað mömmu sína um að taka hann
heim með sér þegar hún heimsótti
börnin á barnaheimilið. Hún sagðist
heimsækja börnin einu sinni í viku og
kaupa handa þeim það sem hún gæti.
Eins og jörðin hafi gleypt hana
Esther fékk skilnað en forræðismál-
ið var sent í unglingadómstól. Eng-
in gögn eru til um það dómsmál en
vitað er að Esther var ekki veitt for-
ræði yfir börnunum. Systkinin voru
seinna ættleidd af fólki sem síðar fór í
mál við barnaheimilið þar sem Donita
var með þroskahömlun og vildu þau
skila henni aftur. Það gekk eftir og var
Donita send á heimili fyrir þroska-
hefta þar sem hún lést árið 1999. Talið
er að hún hafi skaddast í móðurkviði
vegna barsmíða Larry. Raymond óx
og dafnaði hjá fósturfjölskyldu sinni
og komst ekki að því fyrr en um tveim-
ur mánuðum síðar að hann átti aðra
mömmu. Íslenska mömmu með blá
augu sem hafði barist fyrir honum og
tapað. Hann man eftir konu með falleg
blá augu. Hann sagði hálfsystur sinni,
dóttur Larry af öðru hjónabandi, frá
minningu sem hafði ásótt hann alla
ævi. Hann var fjögurra ára og stóð í
rúminu sínu. Það var maður að lemja
mömmu hans. Stakk hana síðan með
hníf aftur og aftur og ýtti henni inn í
skáp. Hann hélt að mamma sín væri
dáin. Það er þó ljóst að Raymond varð
ekki vitni að morði móður sinnar þar
sem hún var á lífi eftir að hann var sett-
ur á barnaheimilið.
Fjölskylda Rögnu Estherar hefur
leitað að henni í 60 ár. Faðir hennar,
Sigurður Pétur, gerði allt sem í hans
valdi stóð en það var sem jörðin hefði
gleypt hana. Hvorki einkaspæjarar,
sendiráðið eða lögreglan gátu haft upp
á henni. Sigurður Pétur lést í eldsvoða
árið 1970 og hafa systkini hans, börn
og barnabörn haldið leitinni áfram
síðan.
Mikill léttir
Herdís Elísabet Kristinsdóttir er
dóttir Kristins Ingibergs Sigurðsson-
ar, hálfbróður Rögnu Estherar. Faðir
hennar tók við leitinni að Rögnu Est-
her eftir að faðir Rögnu lést árið 1970.
Herdís Elísabet hjálpaði föður sínum
við leitina frá 16 ára aldri og eftir að
faðir hennar lést fyrir nokkrum árum
n Dularfullt hvarf Rögnu Estherar Sigurðardóttur ásækir ættingja hennar 60 árum síðar
n Var beitt hrottalegu ofbeldi af hálfu eiginmanns síns n Börnin hennar tvö gefin til ættleiðingar
Dularfull örlög
rö n EsthErar
„Esther sá sér ekki
annað fært en að
fara í kvennaathvarf þar
sem hún bjó í fjóra mánuði.
Hanna Ólafsdóttir
blaðamaður skrifar hanna@dv.is
Stríðsbrúðurin Esther og Emerson Lawrence Gavin ásamt móður hans. Myndin birtist í dag-
blaði í Oregon árið 1946 og sagði frá stríðsbrúðinni ungu sem var komin alla leið frá Íslandi.
Glæsileg Rögnu Esther er lýst sem glæsilegri ungri konu sem var alltaf vel til fara.