Dagblaðið Vísir - DV - 30.12.2011, Blaðsíða 74

74 Lífsstíll 30. desember 2011 Áramótablað
Hvers vegna festumst við í sama farinu?
n Sjálfsþekking skilar okkur fram á veginn
Þ
ú hefur fengið frábæra
hugmynd. Hún er ný,
spennandi og hún mun
breyta öllu. Yfirmaður
þinn, samstarfsfélagar, mak-
inn, vinir: Enginn hlustar. Þú
ert ringluð/aður. Og hugsar:
Bíddu, af hverju vilja þau ekki
prófa þessa nýju, frábæru
hugmynd?
Þessi hugmynd getur ver-
ið allt frá því að prófa nýjan
matsölustað eða uppskrift
til nýs vinnulags eða annarr-
ar leiðar til að halda fundi á
skipulegan máta.
Hvers vegna skyldi þetta
vera? Rannsóknir* sýna að
jafnvel þó að fólk haldi að það
elski nýjar spennandi hug-
myndir þá sé það líklegt til að
hafna þeim. Skapandi hug-
myndir eru nýjar og allt nýtt
og ókunnugt lætur fólki líða
óþægilega. Það sem hins veg-
ar er reynt, staðfært og prófað
fyllir okkur öryggi.
Óöryggi í aðstæðum eyk-
ur á þessa óöryggistilfinn-
ingu og við erum enn líklegri
til að hafna góðum og skap-
andi hugmyndum eða leið-
um, þegar við í reynd erum
aðþrengd og í neyð og þurf-
um mest á því að halda. Þessi
sjálfsþekking ætti að nýtast
vel þegar horft er fram á veg-
inn. Ertu fastur í sama farinu?
* Goncalo et al: Why We crave creativity but reject
creative ideaS.
Getur þú breyst?
E
r þetta árið sem þú ætl-
ar að lesa Íslendinga-
sögurnar, læra ítölsku
eða fara í þessa helg-
arferð sem þú ert búin
að tala um allt liðið ár? Ef þér
tekst að ná markmiðum þín-
um er líklegt að þú stækkir sem
manneskja, verðir víðsýnni og
gáfaðri, þroskaðri og fyllri lífs-
hamingju.
En ertu of klár til að læra
eitthvað nýtt? Lærir þú af mis-
tökum þínum eða telur þú
þig einfaldlega vera of gáfaða
manneskju til þess að gera í
raun og veru mistök?
Fólk sem telur sig meira en
meðalgreint á oft erfiðara með
að læra nýja hluti. Álit þess á
eigin gáfum truflar það og því
á það til að staðna í þroska og
eftir því sem það eldist lendir
það í útistöðum og erjum við
annað fólk vegna íhaldssemi
og þrjósku í skoðunum og lífs-
stíl.
Fólk sem trúir því hins veg-
ar að greind þeirra sé sveigjan-
leg. Að það sé sterkt á einhverj-
um sviðum en veikt á öðrum
hefur betri möguleika á að
þroska gáfur sínar og greind
og fara langt fram úr þeim fyrr-
nefndu og þrjósku.
raunhæf markmið skaða
engan
Kolbrún Baldursdóttir sál-
fræðingur telur raunhæf mark-
mið ekki skaða neinn. „Nýju
ári fylgir ný byrjun og ef fólk
vill nota tækifærið og líta yfir
farinn veg og hugsa fram á við
þá skaðar það engan að setja
sér raunhæf markmið,“ segir
Kolbrún aðspurð um þá hefð
að strengja heit um betri siði
um áramót.
Kolbrún segir jákvætt ef fólk
vilji leggja grunn að einhverju
nýju og betra. „Þegar gamla
árinu er að ljúka er tilvalið
að hugsa aðeins um næsta ár
og hvernig við viljum að það
verði. Sjálfri finnst mér snið-
ugt að strengja heit líkt og það
að ætla að verða enn jákvæð-
ari. Að stefna að því að verða
betri manneskja finnst mér fal-
leg hugsun inn í nýja árið. Hins
vegar held ég að þeir sem ætli
að strengja heit um að hætta að
reykja ættu að framkvæma það
sem allra fyrst en ekki endilega
um þessi tímamót,“ segir hún
og bætir við að það sé allt til í
þessu. „Sumir strengja heit um
áramót sem hafa síðan ítrek-
að runnið út í sandinn. Ef það
hefur gerst oft ættu þeir ein-
staklingar að fara í smá sögu-
skoðun, skoða munstrið og at-
huga af hverju þeim tekst ekki
að standa við heitin. Svo eru
aðrir sem hafa enga þörf fyrir
að strengja þessi heit og taka
frekar sínar ákvarðanir í júní
eða júlí. Enn aðrir strengja sín
heit og standa svo við þau.
Þetta er afar persónubundið,“
segir hún en bætir við að fólk
sem að öllu jöfnu fylgir eftir
sínum ákvörðunum eða nær
sínum markmiðum verði lík-
lega svekktara með sjálft sig ef
þeim tekst ekki að halda heit-
in en þeir sem eru vanir því að
renna á rassinn með áramóta-
heit sín.
Kolbrún mælir með því að
þeir sem strengi áramótaheit
skjóti ekki langt yfir markið.
„Því meira óraunsæi því lík-
legra er að okkur takist ekki
að standa við þau loforð sem
við gefum okkur. Oft snú-
ast einmitt þessi heit um lífs-
stílsbreytingu á matarvenjum
og hreyfingu því margir hafa
borðað mikið yfir hátíðarn-
ar. Þá á nú aldeilis að taka sig
á í janúar. Ef þetta er tilfellið
er mikilvægt að vera með fæt-
urna á jörðinni og að afla sér
upplýsinga um raunhæf mark-
mið þessu tengdu. Annars má
búast við hrakförum,“ segir
hún og bætir við að hún skilji
vel þá sem noti þessi tímamót,
áramótin, til að endurskoða líf
sitt og hegðun. „Sjálf strengi ég
ekki beint heit en ég verð svona
meyrari og tilfinninganæmari
um áramót. Þá nota ég gjarnan
tækifærið og fer með smá bæn
með sjálfri mér þar sem ég
hugsa jákvætt til barna minna
og fjölskyldunnar og vona að
þeim farnist vel á komandi ári
sem og alltaf.“
Róttækar breytingar eða óbreytt staða?
dv setti saman einfalt próf sem lesendur geta spreytt sig á og leiðir í ljós hvort þeir eru
tilbúnir til að gera róttækar breytingar á eigin lífi eða ekki.
1. Besta svarið er C: Ef listinn þinn
yfir áramótaheit er of langur muntu
aldrei komast yfir hann og verða
fljótt þreytt á honum. Betra er að
velja ákveðin markmið sem hægt
er að ná.
2. Besta svarið er C: Þegar þig langar
að gera breytingu á lífi þínu er það
mikilvægt að hvatningin komi frá þér
sjálfum. Læknar og tímarit eiga ekki
að þurfa hvetja þig áfram.
3. Besta svarið er A: Það er enginn
vafi á því að stundum muntu mis-
stíga þig. Þess vegna er mikilvægt
að geta fyrirgefið sjálfum sér til að
komast aftur af stað.
4. Betra svarið er ósatt: Þetta er
týpískt dæmi um bleika fílinn í
herberginu sem enginn vill sjá. Því
meira sem þú reynir að hugsa ekki um
kleinuhringi því meira langar þig í þá.
5. Besta svarið er B: Besta leiðin til
að breyta lífi þínu til lengri tíma er að
sækjast eftir einhverju frekar en að
reyna hlaupa frá einhverju.
6. Besta svarið er A: Þó það hljómi
auðveldara að eyða meiri tíma með
fjölskyldunni en að reyna að ná græna
beltinu í karate eða missa nokkur kíló
er erfiðara að halda því til streitu.
7. Betra svarið er ósatt: Ef þú bíður
eftir einhverjum sérstökum tíma til
að léttast, skrifa handrit að bíómynd
eða flytja til Spánar muntu þurfa bíða
lengi. Hárrétt tímasetning er ekki til.
8. Besta svarið er C: Þú ert nú þegar
búin að að ná einhverju takmarki sem
þú ert stolt af. Þá er auðveldara að
hugsa til þess góða sem þú hefur gert
en að reyna að finna upp nýjar leiðir.
9. Betra svarið er ósatt: Að breyta
lífsvenjum þínum er erfitt og
þarfnast fórna af þinni hálfu. Það
er því eðlilegt að þú sért á báðum
áttum með það.
10. Besta svarið er B: Það er eins og
Michael Jordan segir: „Ég hef mis-
stigið mig aftur og aftur í mínu lífi.
Þess vegna náði ég árangri.“
1. Á nýársdag er listinn minn yfir
áramótaheitin:
a) Metnaðarfullur – allt frá megrun
upp í að spara fyrir ellinni.
b) Raunsær – Ég reyni að vera
jákvæðari, betri vinur og gefa meira
til góðgerðasamtaka.
c) Nákvæmur – Ég ákveð nákvæm-
lega hversu margir munu bjóða
mér á stefnumót og hversu mörg
atvinnuviðtöl ég ætla í.
2. Þegar ég ákveð að breyta ein-
hverju í lífi mínu er það vanalega
vegna þess að:
a) Læknirinn minn hefur gert mig
svo hrædda.
b) Ég les það í tímariti hversu miklu
máli breytingar skipta.
c) Mig dreymir dagdrauma um
hversu frábært líf ég get átt ef ég
breyti lífi mínu til góðs.
3. ef þú vilt venja þig af slæmum
sið í fari þínu þarftu að:
a) Sætta þig við að stundum muntu
misstíga þig.
b) Sætta þig við að það verða engar
afsakanir. Ef þú ætlar að venja þig
af slæmum sið þarftu að fara alla
leið í því.
c) Verðlauna sjálfa þig alltaf þegar
þú gerir vel.
4. Satt eða ósatt:
Besta leiðin fyrir þig er að hætta að
borða kleinuhringi eða að hætta að
hugsa um að borða kleinuhringi.
5. Ég fyllist metnaði til að breyta
lífi mínu þegar:
a) Ég átta mig á að líf mitt stendur
í stað.
b) Ég uppgötva nýjan og spennandi
möguleika.
c) Ég sé fullt af fólki í kringum mig
sem er að breyta lífi sínu til góðs.
6. hvaða áramótaheit muntu
síst geta haldið til streitu?
a) Ég ætla að eyða meiri tíma með
fjölskyldu minni.
b) Ég ætla að losna við hálft kíló á
viku næstu sex mánuði.
c) Ég ætla að fá græna beltið í
karate.
7. Satt eða ósatt:
Þegar þú vilt gera stóra breytingu
á lífi þínu er mikilvægt að þú veljir
rétta tímasetningu.
8. Þegar ég hugsa um að reyna
að losna við fimm kíló þá:
a) Spyr ég vini mína sem hafa náð
góðum árangri í megrun um hvað
virkaði hjá þeim.
b) Les ég hverja einustu grein sem
ég kemst í um hvernig eigi að borða
betur og stunda æfingar.
c) Hugsa ég um hversu vel mér
tókst að ná öðru takmarki fyrr á
ævinni.
9. Satt eða ósatt:
Ef þú ert á báðum áttum með
eitthvert markmið er líklegt að þú
munir ekki sækjast hart eftir að
ná því.
10. Það að misheppnast er:
a) Ekki möguleiki.
b) Óhjákvæmilegt.
c) Ekki í mínum orðaforða.
Telur þú þig vera gáfaða manneskju? Kannski er sjálfsálit þitt hindrun í veginum til aukins þroska. Þeir sem trúa
því að greind þeirra sé sveigjanleg fremur en föst stærð hafa betri möguleika á að breytast og þroska gáfur sínar.
Bestu svörin:
8–10 rétt: Þú ert tilbúin til þess að
gera stórar og róttækar breytingar
á þínu lífi.
4–7 rétt: Þú ert tilbúin að gera
breytingar en það eru nokkrir hlutir
sem aftra þér frá því.
0–3 rétt: Þig langar að breytast en
þú ert ekki tilbúin núna.
Stigagjöfin:
ertu sveigjanlegur? Þeir sem hafa of mikið álit á eigin gáfum heltast úr
lestinni.
Tíu vinsælustu
áramótaheitin
1. Komast í form!
Í byrjun janúar fyllast allar líkams-
ræktarstöðvar af áhugasömu fólki
sem hefur fengið
sér of mikið af
konfekti,
laufa-
brauði,
reyktu
kjöti og
jólabjór
yfir
hátíðarn-
ar. Þess
vegna er
janúar oft
leiðinlegasti
tíminn í ræktinni
fyrir þá sem hafa æft
síðustu 11 mánuði. Góðu fréttirnar
fyrir þá eru að mætingin er oftast
nær komin í samt horf um miðjan
febrúar.
2. hætta að reykja!
Það er enginn tími betri til þess að
hætta þeim ósið en einmitt núna.
Það eru alls kyns hjálpartæki til
að hætta. Finndu réttu leiðina að
reykleysi fyrir þig.
3. læra eitthvað nýtt!
Langar þig að læra frönsku? Elsk-
arðu að glamra á píanó? Hversu
frábært væri að kunna að elda
austurlenskan mat? Heimurinn
er fullur af alls kyns spennandi
hlutum. Ekki finna upp afsakanir!
Láttu verða af því í ár.
4. Grennast/borða hollari
mat!
Flestir sem strengja þetta heit
setja markiðið of hátt sem verður
til þess að þeir gefast upp. Settu
þér raunhæf markmið og ekki
gefast upp þótt þú svindlir af og til.
5. Koma fjármálunum á rétt
ról!
Síðasta ár hefur reynst mörgum
erfitt fjárhagslega. Settu þér
raunhæf markmið. Ef þér tekst
að losna við skuldirnar skaltu
halda áfram að spara svo þú eigir
einhvern varasjóð þegar skórinn
kreppir aftur.
6. eyða meiri
tíma með
fjölskyld-
unni!
Fjölskyldan er
það mikil-
vægasta sem
þú átt. Notaðu upphaf nýja
ársins til að endurnýja kynni við
fjölskyldumeðlimi sem þú hefur
ekki hitt nýlega.
7. heimsækja nýja staði!
Á meðan einhverjir strengja þess
heit að upplifa ný ævintýri á nýjum
og spennandi stöðum heita aðrir
að halda ferðalögum í lágmarki.
8. Minna stress!
Það hljómar svo vel að losna við
stressið. Að kveikja
sem oftast á
ilmkertum og
leggjast í
freyðibað.
Raun-
veru-
leikinn
er hins
vegar sá
að flestir
brjóta
þetta
áramótaheit
fyrst allra.
Þann 1. janúar
gætu hugsanir þínar
hljómað eitthvað á þessa leiði:
„Vá! Það er komið 2012. Kræst! Það
er komið 2012! 2012! Strax! Hvert
fór síðasta ár? Hvert fóru síðustu
tíu ár?“
9. hjálparstarf!
Það getur verið nýtt ár en sömu
gömlu vandamálin eru enn að hrjá
okkur mannfólkið.
10. drekka
minna!
Þann 1. janúar
ákveða eflaust
margir að hætta
að drekka. Enda timburmennirnir
að drepa þá. Spurningin er hvort
heitið endist hina 364 daga ársins.
nóg af nýjum hugmyndum Margir skelfast nýjar hugmyndir og hafna þeim. Við þurfum hins vegar oft á þeim að
halda til þess að innleiða breytingar í líf okkar.