Són - 01.01.2014, Blaðsíða 58

56 Þorgeir sigurðsson
hátt. Hér táknar hástafurinn S sterkt eða þungt atkvæði en V táknar
veikt eða létt atkvæði. Í drótt kvæðum vísu orðum eru sex brag stöður.
Venju lega er eitt atkvæði í brag stöðu en stundum er leyfilegt að hafa
tvö veik at kvæði í brag stöðu, sjá nánar um þetta hjá Kristjáni Árnasyni
(1991:126–130). Þegar tvær sterkar brag stöður standa saman tala ég um
tvöfaldan áherslu topp í hrynjandi.
A-gerð SVSVSV – Hér eru sex bragstöður með sterku og veiku at-
kvæði á víxl. Dæmi: „Brunnu beggja kinna,“ Kormákur lv. 2/1
(Finnur Jónsson 1912:70). Þetta er algeng hrynjandi.
B-gerð SSVVSV – Hér eru tvær sterkar bragstöður í upphafi vísu orðs
sem mynda tvöfaldan áherslutopp og síðan koma tvær veikar
brag stöður. Dæmi: „Bjǫrt ljós á mik drósar,“ Kormákur lv. 2/2
(Finnur Jónsson 1912:70).
C-gerð VSSVSV – Hér hefst línan á forlið (sem fyllir bragstöðu) og
á eftir koma tvær sterkar bragstöður. Dæmi: „þás hún knarrar
hjarra,“ Kormákur lv. 4/5 (Finnur Jónsson 1912:71). Þetta er
sjald gæf hrynjandi.
Skjálfhendur hafa þrjár sterkar bragstöður sem standa saman. Styrkur
þeirra er undir strikaður með því að krafist er stuðla og ríms í þeim
öllum. Þetta er aðeins hægt að gera með stuðlum í fyrstu og þriðju
brag stöðu og með rími í annarri stöðu. Skjálfhendur þekkjast á þessari
stuðla setningu og á ríminu. Af varðveittum dæmum sést að í stað rím-
atkvæðis mátti nota langt atkvæði í nafnorði eða lýsingarorði en trygg ara
þótti að hafa rím (sjá um þetta tilvitnun í Snorra Sturlu son í öðrum
hluta). Hrynjandi skjálf hendna er SSSVSV. Þessi hrynjandi er afbrigði-
leg og hún á ekki heima í neinum af framan töldum flokkum. Dæmi um
skjálf hendu er vísuorðið „veglyndr veðra grundar“ úr kvæðinu Harmsól
(63/7, sjá umfjöllun um Harmsól í öðrum hluta) þar sem -lyndr og
grundar hafa rím en veg- og veðra bera stuðul.
Skjálfhendum hefur verið lýst þannig að þær séu afbrigði af A-gerð
vísu orða með einhvers konar þungu atkvæði í fyrsta hnigi (í annarri
brag stöðu),3 en ég tel réttara að tengja þær ekki við A-gerðina og hafa
þær utan við venjulegt flokkunarkerfi vísuorða til marks um að hrynjandi
3 Sbr. orð Anthony Faulkes (2007:59): „All skjálfhent lines are characterised by having a
‘heavy’ first dip (Sievers type A2a), whether or not the first hending falls upon it.“ (Ein-
kenni allra skjálfhendna er að hafa „þungt“ fyrsta hnig (Sievers-gerð A2a), hvort sem það
hefur rím eða ekki).