Gripla - 01.01.2001, Page 39

FERÐIR ÞESSA HEIMS OG ANNARS
37
Moyses mælti við þá: Farit þér sunnan á landit ok gangit á fjgll upp, ok
lítit þaðan yfir landit, hvílíkt þat sé. Lítit þér lýð þann er landit byggvir,
hversu styrkr hann er eða hversu fjglmennt landit er,... Lítit þér vand-
lega á hversu grpsugt landit er eða skógótt. Færit þér oss af jarðar
ávpxtum þeim er á landinu eru. Sendimenn Moysi fóru eptir því sem
hann bauð þeim ok rannspkuðu landit ok tóku einn vínvið af landinu
ok hpfðu með sér. Hann var svá mikill at tveir menn báru hann á stgng
meðal sín. (Stjórn 1862:325)
Þetta má bera saman við Eiríks sögu rauða:
þá létu þeir enu skozku menn á land ok báðu þau hlaupa í suðrátt ok
leita landskosta ... Ok er þrír dagar vám liðnir hljópu þau af landi ofan,
ok hafði annat þeira í hendi vínber, en annat hveiti sjálfsáit. Sagði
Karlsefni at þau þóttusk fundit hafa landskosti góða. (ÍF IV:424)
Um leið og Eiríks saga rauða og Yngvars saga víðförla eru hvorartveggja
frásagnir um leit að fyrirheitnu landi eru þær veraldleg tilbrigði við reisur til
annars heims. Viðmiðunin er sú sama: Paradís þessa heims og annars. Til þess
að ná því marki verður að fara yfir háskasamlegar brýr eða berjast við heiðn-
ar þjóðir í austri og vestri. í leiðslum eru áfangastaðimir víti og hreinsunar-
eldurinn, í Eiríks sögu víðförla drekinn eldspúandi. I Eiríks sögu rauða heita
þessir staðir Helluland og Markland og það er til marks um kímnigáfu höf-
undar Eiríks sögu rauða að hann segir að á Hellulandi séu melrakkar margir.
Hér með er ekkert sagt um raunsæi eða sannleiksgildi frásagnar Eiríks
sögu rauða eða þáttanna í Ólafs sögu Tryggvasonar hinnar mestu í Fiateyjar-
bók. Markalínan er þar ekki dregin milli hugarsmíðar og hlutveruleika, — eins
og landakort þessa tíma reyna frásagnimar að sætta reynsluheim manna og
guðfræðilegan veruleik. Að þessu leyti er landagrein sagnanna frábmgðin lýs-
ingu riddarasagna samtímans, þar sem landamæri ríkja eða staða takmarkast
við hugarflug hvers lesanda eða áheyranda. (Sbr. Stevens 1973:149)
handling 1884:117. — Um þessi minni hafa feikn verið skrifuð og sannast sagna hefur fræði-
mönnum reynst ógerlegt að rekja hvaðan þau séu upphaflega runnin. Mönnum hefur líka láðst
að lítit á þessi sagnaminni sem tákn fyrir landskosti með beinni eða óbeinni tilvísun til ritning-
arinnar án þess að hverju sinni væri í þeim frásögnum átt við raunveruleg landgæði eða
ákveðna jörð vaxna grænum lauki. Sjá um þetta efni: Halldór Laxness 1969; Eric Wahlgren
1969:19-80. Ólafur Halldórsson 1985:388-390; Bjami Einarsson 1987:199-201; Magnús
Stefánsson 1997:13-28.