Gripla - 01.01.2001, Page 198

196
GRIPLA
eru heimildir um galdramál og dóma“ í Svíþjóð „frá síðari hluta 15du aldar“.
I því riti eftir Bengt af Klintberg sem vitnað er í, segir í raun og veru að í
Svíþjóð höfum við „bevarade ráttegángshandlingar i trolldomsmál alltifrán
1500-talets slut“. En þegar talað er um 1500-tal merkir það ‘16. öld’.
En snúum okkur að efni sem meira máli skiptir!
2.
Um málfar doktorsritsins geta þeir best dæmt sem hafa íslensku að móður-
máli. Mér finnst þó málið lipurt og auðskilið. Framsetning og efnisskipun
virðist mér yfirleitt skýr og rökrétt. Einmitt þess vegna tel ég það ekki hafa
verið nauðsynlegt að nota það tölukerfi í efnisskipun sem að mínum dómi á
ekki heima nema ef til vill í ritum um stærðfræði eða málfræði. Einnig á ég
erfitt með að sætta mig við undarlegar skýringarteikningar, sem ég skil
reyndar ekki vel, og sem líta út eins og dæmi í rúmfræði, sérstaklega þær
myndir sem eru á bls. 306 og 308. Eg veit vel að þetta er tíska hjá þjóðfræð-
ingum nú á dögum. Slíkt finnst mér bera vott um vantrú á mátt orðanna hjá
mönnum í fræðigrein þar sem orð eiga að vera í hávegum höfð og talin
öllum sverðum beittari. Hefði ég því kosið að doktorsefnið hefði fylgt dæmi
laxins í kvæðinu um Odd Hjaltalín og leitað á móti straumi. En þetta er ef til
vill ekki nema nöldur fyrrverandi prófessors sem á bágt með að sætta sig við
nútímann.
Bókaskráin eins og yfirlitin í kaflanum „Forverar í fræðum“ ber vitni um
víðlesinn höfund, mikla þekkingu og yfirleitt gott mat á helstu og merkustu
fræðiritum um galdrabrennur, galdra og skyld mál á ensku, þýsku og Norður-
landamálum frá fyrri tíma og allt fram um lok 20. aldar. Eg vík þó seinna að
fáeinu sem mér finnst vanta í því efni. Einnig finnst mér athyglisvert hve
miklar mætur doktorsefni hefur á kenningum Margaret Murray og Ame Rune-
berg um leifar fomrar frjósemisdýrkunar hjá þeim konum og körlum sem
dæmd vom fyrir að hafa stundað galdur (bls. 16). Ekki veit ég betur en að þetta
sé skoðun sem hafnað hefur verið af öllum viðurkenndum sérfræðingum nú á
dögum. En þar sem þetta skiptir ekki máli fyrir galdrafárið á Islandi, leiði ég
hjá mér að ræða það frekar.
Þá fínnst mér ekki heldur ástæða til þess að ræða um kaflann „Galdrafárið
í Evrópu", nema hvað mig langar að benda á að vel hefði farið á að minnast á
grein Jöran Sahlgren ‘Blákulla och Blákullafárdema’ í tímaritinu Namn och
Bygd 1915 í sambandi við umræðu höfundar um þetta efni á bls. 67.