Gripla - 01.01.2001, Qupperneq 213

III
SVÖR ÓLÍNU ÞORVARÐARDÓTTUR
Þagalt og hugalt skyli þjóðans bam
(Háv. 15)
Ég þakka ritstjóm Griplu fyrir að gefa mér kost á því að birta svör við andmælaræðum
þeim sem fluttar vom við doktorsvöm mína við Heimspekideild Háskóla Islands þann
3ja júní 2000. Svör mín vom á þeirri stundu óundirbúin og flutt af munni fram. Hér
gefur því ekki að líta orðrétt viðbrögð við því sem fram kom í andmælum heldur efnis-
legan enduróm af því sem fram fór við vömina. Vík ég fyrst að máli dr. Sverris Tómas-
sonar (1. andmælanda) og dr. Einars G. Péturssonar (andmælanda ex auditorio). Þar eð
ræður þeirra ber að sama bmnni, rannsóknarviðhorf beggja er hið sama og báðir áttu
aðkomu að doktorsritgerð minni áður en hún var borin upp til samþykktar heimspeki-
deildar tel ég eðlilegt að svara þeim í einu lagi.
Hvað eiga hugvísindi að vera?
Aður en ég vík að einstökum efnisatriðum í ræðum andmælenda tel ég rétt að
rifja upp hvemig málflutningur þeirra lét í eyrum þennan eftirminnilega
laugardag. Hughrifunum sem sköpuðust verður líklega best lýst með tilvitnun
í Þröst Helgason blaðamann Morgunbladsins sem var viðstaddur vömina og
gat ekki orða bundist í blaðagrein sem hann birti fáum dögum síðar, þar sem
hann spurði „Út á hvað ganga íslensk fræði eiginlega?" Til upprifjunar gríp ég
hér niður í grein Þrastar:
Ég býst við að spumingin ... sé ofarlega í huga margra þeirra sem vom
viðstaddir doktorsvöm Ólínu Þorvarðardóttur í hátíðarsal Háskóla ís-
lands á laugardaginn. Þar varði Ólína nýútkomið rit sitt, Brennuöldin.
Galdur og galdratrú í málskjölum og munnmælum (Háskólaútgáfan
2000). Efni ritsins er afar hnýsilegt en tilgangur þess „er fyrst og fremst
sá, að skyggnast inn í aðstæður og atburði 17du aldarinnar, kanna hvort
eða á hvem hátt alþýðuviðhorf og lærð hugmyndafræði náðu að skapa
skilyrði fyrir þau galdramál sem hér voru háð fyrir dómstólum og um-
fang þeirra,“ eins og höfundur segir í inngangi. Fram kom í samtali við
Ólínu hér í Morgunblaðinu á laugardaginn að ýmsar söguskekkjur séu
leiðréttar í ritinu, bæði hvað varðar fjölda galdramála, forsendur þeirra
og réttargæslu. Þá rekur hún einnig og rannsakar hvemig galdur birtist í