Peningamál - 01.08.2000, Qupperneq 21

20 PENINGAMÁL 2000/3
verulega undir mitt sl. ár og verðmæti hans í evrum
var á fyrri hluta yfirstandandi árs ríflega 20% meira
en á sama tíma í fyrra, enda hefur gengi evrunnar
verið mjög hagstætt fyrir útflutning. Innlend eftir-
spurn á svæðinu virðist þó einnig hafa tekið við sér
ef marka má vöxt innflutnings, sem hefur aukist ívið
meira að verðmæti. Þess ber þó að gæta að lækkun á
gengi evrunnar blæs út verðmæti utanríkisviðskipta í
evrum mælt og verðhækkun olíu hefur haft veruleg
áhrif á verðmæti innflutnings.
Verðlagsþróun á evrusvæðinu hefur verið hag-
stæð sl. ár, þótt hækkun olíuverðs hafi haft töluverð
áhrif. Verðbólga mæld sem 12 mánaða hækkun hinn-
ar samræmdu vísitölu neysluverðs fór niður fyrir 1%
um mitt síðasta ár, en lítið eitt yfir 2%, hina opinberu
viðmiðun Seðlabanka Evrópu, í mars sl.. Án orkuliða
hefur verðbólgan hins vegar haldist mjög lág eða
u.þ.b. 1%. Það verður því vart annað sagt en vel hafi
tekist til um varðveislu verðstöðugleika á evrusvæð-
inu, þótt ytri aðstæður hafi tímabundið leitt til lítið
eitt meiri verðbólgu en verðbólgumarkmið ECB seg-
ir til um.6
Reynsla Íra, Finna o.fl. jaðarþjóða mun verða próf-
steinn á aðlögunarhæfni einstakra landa
Frá sjónarhóli Íslendinga er áhugavert að fylgjast
með þróun mála í þeim löndum sem segja má að séu
á jaðri Myntbandalagsins í efnahagslegu tilliti og
bjuggu við mun meiri hagvöxt en svonefnd kjarnaríki
við stofnun Myntbandalagsins. Einkum var staða Ír-
lands og Finnlands áberandi frábrugðin kjarnaríkjun-
um, en svipaða sögu má segja um Spán og Portúgal.7
Vegna mikils hagvaxtar bjuggu löndin við mun hærri
skammtímavexti í aðdraganda stofnunar Myntbanda-
lagsins og þurftu að lækka þá mjög ört við inngöngu
í bandalagið, þótt flest efnahagsleg rök hafi hnigið að
því að vexti héldust háir. Enn sem komið er virðist
þetta þó hafa valdið minni röskun en ætla mátti.8
Verðbólga er töluvert meiri á Írlandi en í öðrum lönd-
um Myntbandalagsins og fór yfir 5% á tímabilinu
mars til maí. Verðbólga er einnig nokkru meiri á
Spáni og í Portúgal. Í Finnlandi er verðbólga hins
vegar heldur minni en að meðaltali í löndum mynt-
bandalagsins, þrátt fyrir öflugan hagvöxt um nokk-
urra ára skeið. Atvinnuleysi þar er hins vegar enn
mikið þótt það hafi lækkað verulega frá kreppu-
árunum í byrjun tíunda áratugarins.
Verðbólgan á Írlandi vekur óhjákvæmilega spurn-
ingar um hvort þar birtist sá vandi myntbandalagsins
í hnotskurn sem orðið gæti því að fjörtjóni. Til þess
að draga úr vexti innlendrar eftirspurnar hafa lönd
sem eru í stöðu Írlands ekki önnur úrræði en aðhald í
Verðlagsþróun á evrusvæðinu 1997-2000
J M M J S N J M M J S N J M M J S N J M M
1997 1998 1999 2000
0.0
0.5
1.0
1.5
2.0
2.5
3.0
3.5
4.0
4.5
5.0
5.5
%
EMU11
Þýskaland
Frakkland
Spánn
Írland
Mynd 5
12 mán. %-breyting samræmdrar neysluverðsvísitölu
Heimild: Datastream.
Vísbendingar um þróun efnahagsmála á
evrusvæðinu 1997-2000
J M M J S N J M M J S N J M M J S N J M M
1997 1998 1999 2000
0
5
10
15
20
25
30
-5
-10
%
8.0
8.5
9.0
9.5
10.0
10.5
11.0
11.5
12.0
%
Iðnaðarframleiðsla* (vinstri ás)
Atvinnuleysi (hægri ás)
Útflutningur (vinstri ás)
Mynd 4
*Árstíðarleiðrétt.Heimild: Datastream.
6. Verðbólgumarkmið ECB er að halda verðbólgu innan við 2% til lengri
tíma litið. Að verðbólga fari tímabundið yfir markið er því ekki ósam-
rýmanlegt verðbólgumarkmiðinu. Nokkur umræða hefur átt sér stað um
hvort verðbólgumarkmið bankans sé nægilega vel skilgreint. Ýmsir
telja að rétt væri að taka upp skýra viðmiðun við einhvern mælikvarða
á undirliggjandi verðbólgu, til þess að koma í veg fyrir að tímabundnar
sveiflur í ytri skilyrðum, t.d. orkuverði, hafi óeðlilega mikil áhrif á
peningastefnuna.
7. Staða Hollands er reyndar einnig mjög frábrugðin stöðu stóru ná-
grannaríkjanna. Þjóðarbúskapur Hollendinga er hins vegar mjög ná-
tengdur þeim, enda telst Holland í hópi kjarnaríkjanna.
8. Áköfustu gagnrýnendur myntbandalagsins telja þó að þróunin á fyrsta
ári þess gefi ærin tilefni til þess að hafa áhyggjur og sýni glögglega
veikleika þess. Sjá t.d. Feldstein, Martin: The European Central Bank
and the Euro: The First Year, NBER Working Paper Series nr. 7517,
febrúar 2000.