Málfregnir - 01.07.1990, Blaðsíða 27

ber þess merki. í henni er býsna mikið
um gleymd orð og staðbundin, einkum
þó torkennileg orð af erlendum upp-
runa, sem virðast hafa strandað eins og
viðarbolir á rekafjöru. Margt af þessu
myndu fáir telja til íslensks orðaforða.
Af handahófi mætti nefna: tach(e)ismi,
taél, t(h)eater, timpanum, timphanistr-
um, tur. Hins vegar er lítið um
nýmynduð orð af innlendum stofni, enda
oftast ljósara hver uppruni þeirra er. Þó
er það ekki einhlítt.
Höfundur segir í formála (bls. xix):
„Þessi orðsifjabók er fyrst og fremst
ætluð þeim Islendingum sem hafa áhuga
á uppruna og tengslum íslenskra orða og
orðmynda - og þá eins þeim sem ekki eru
lærðir í málfræði. Ég hef því reynt að
forðast mjög sérfræðilegt orðafar eftir
því sem kostur var á“.
Eitthvað hefir þó slæðst með af slíku,
ekki síst úr jarðfræði. Hér eru fáein
dæmi úr einum stafkafla: tachylyt (einnig
ritað takylít), tefra, tektónískur, tertier,
trakyt, túff, túrkis, túrmalín. Úr stærð-
fræði má nefna sagnirnar dif(f)ra og
tegra, sem báðar eru leiddar af erlendum
orðum (sbr. d. differere og integrere).
Hins vegar vantar samsvarandi orð af
innlendum stofnum, deilda og heilda.
Af íslenskum nýmyndunum úr al-
mannamáli má nefna algenga orðið
tækni og fágæta orðið treðill. Hins vegar
vantar t.d. orðin hreyfill og tölva. Þó
hefði vel mátt skýra fyrir almenningi
myndun þessara orða í orðsifjabók.
Sérnöfn eru æðimörg í bókinni, bæði
manna nöfn og staða, og skammstöfunin
TASS hefir m.a.s. komist þarna á blað.
Sérnöfnin eru mörg ókunnugleg og
langsótt. Drjúgur hluti þeirra er gömul
norsk örnefni.
Vegna þessa efnisvals má ætla að orð-
sifjabók Ásgeirs Blöndals sé einkar
gagnleg þeim sem hnjóta um torkennileg
orð í ritum liðinna alda.
Þess var vænst að bókin yrði ekki
síður til að létta þeim lífið sem þurfa að
taka af skarið um stafsetningu orða.
Eflaust mun hún gera það auk annars
góðs sem af henni má hafa. Þó veldur
hún nokkrum vonbrigðum í því efni,
m.a. vegna þess að ritháttur tökuorða
fylgir engri reglu. í mörgum orðum virð-
ist t.d. hending ráða hvort ritað er i eða
í (teknik en teknískur) og jafnvel u eða ú
(turanskur, Turan en Túranar, Túr), sbr.
ummæli um stafrófsröð hér á undan. Að
sjálfsögðu átti þetta hvorki að vera mál-
vöndunar- né stafsetningarorðabók, og
er e.t.v. ástæða til að leggja áherslu á
það.
Höfundur lauk við formála bókar-
innar skömmu fyrir andlát sitt. Þar er að
finna fræðiiegt yfirlit yfir indóevrópsk
mál, hljóðkerfi þeirra, rætur og rótar-
auka, greinargerð um frumgermanska
hljóðkerfið, hljóðbreytingar í frumnor-
rænu og íslensku og yfirlit yfir ýmis við-
skeyti nafnorða, lýsingarorða og sagn-
orða. Loks er í formála lýst meginmark-
miði og sniði þessarar orðsifjabókar.
Fremst í henni eru einnig skammstafana-
og heimildaskrár og leiðbeiningar um
notkun hennar.
Orðsifjabók Ásgeirs Blöndals Magn-
ússonar er stórvirki. Auk þeirrar miklu
vinnu og þekkingar sem hann lagði sjálfur
af mörkum er hlutur samstarfsmanna
hans á Orðabók Háskólans lofsverður,
bæði ritstjórnar- og tæknivinna.
Verkið er tileinkað heimildarmönnum
Orðabókar Háskólans.
Islensk-ensk viðskiptaorðabók. Eftir Þóri
Einarsson og Terry G. Lacy. Bókaút-
gáfan Örn og Örlygur hf. Reykjavík
1989. XV + 398 bls.
Höfundar þessarar bókar hafa áður
tekið saman Ensk-íslenska viðskipta-
orðabók, sem sama forlag gaf út 1982.
Þórir Einarsson er prófessor í viðskipta-
27