Skírnir - 01.01.1985, Blaðsíða 47

SKÍRNIR
FJÖLNIR
43
um atvinnumál. Hann þýðir grein um trúarlíf íslendinga ásamt
Konráði (Athugasemdir um Íslendínga, eínkum í trúarefnum) og
um stórmenni samtíðarinnar (Frá Thaddæus Kosciuszko), einnig
um menningarsögulega atburði (Fyrsta prentsmiðja á eýunni
Eímeó), eða þjóðfélagsleg fyrirbæri frá byrjun 19. aldarinnar (Frá
indversku hallæri). Þá eru ótaldar sögur og sögubrot, frumsamin
og þýdd, sum í samvinnu við Konráð Gíslason, sem talin hafa
verið upp hér að framan, og ritdómurinn um Tistransrímur Sig-
urðar Breiðfjörðs (Um rímur af Tistrani og Indíönu) sem hefir
hlotið merkissess í íslenskri bókmenntasögu vegna þeirra áhrifa
sem hann hafði og hversu óvægilega var að rímunum vegið.
Áhrifa gætir frá heimspeki rómantísku stefnunnar í Þýskalandi
í upphafi aldarinnar t. a. m. í greininni Um eðli og uppruna jarð-
arinnar. Ævintýr af Eggérti Glóa var samið á árdegi rómantísku
stefnunnar af einum af forvígismönnum hennar, og þýskar bók-
menntir og bókmenntastefnur eru svo til allsráðandi í Fjölni,
nema helst hjá Tómasi Sæmundssyni sem stendur öðrum fæti í
upplýsingarstefnunni og nytsemiskenningunni.
Konráð Gíslason var málfræðingurinn í hópi Fjölnismanna og
Halldór Kr. Friðriksson var lærisveinn hans. Konráð skrifaði þrjá
þætti um stafsetningu í Fjölni og í bókafregnum fjallar hann nær
eingöngu um mál og stafsetningu þeirra rita sem hann skrifar um.
Björn M. Ólsen telur að bókafregnirnar séu gullnáma fyrir þá
sem vilja vanda mál sitt í ræðu og riti og sú fullyrðing hefir ekki
verið hrakin eða henni á móti mælt.
í Ágrip af ræðu áhrærandi íslenzkuna kveður við nokkuð
annan tón hjá Konráði enda þótt verndun tungunnar og hreinsun
málsins sé snar þáttur í máli hans býr honum samt annað og meira
í hug - nefnilega landvinningar íslenskunnar á Norðurlöndum og
í Þýskalandi og jafnvel víðar.
Brynjólfur Pétursson skrifaði um þjóðmál í Fjölni. Ritgerð
hans Um alþingi er höfuðframlag Fjölnis varðandi skipulag al-
þingis og alþingisstaðinn, en Fundabækur Fjölnisfélagsins veita
góða innsýn í afstöðu einstakra manna í þessu höfuðmáli samtím-
ans. Skýringar Brynjólfs við reikninga hins íslenska jarðabókar-
sjóðs árið 1845 varpa ljósi á hvernig reikningsskilum íslands og
Danmerkur var háttað og hvað þar var ekki tekið með í reikning-