Skírnir - 01.09.1989, Page 9

Frá ritstjóra
Að þessu sinni má tengja flest það fjölbreytilega efiii sem birtist í Skírni við
ákveðin tilefni í sögu og samtíð. Málfríður heitin Einarsdóttir er skáld
þessa Skírnisheftis og birtast hér þrjú ljóð hennar, eitt frumort og tvö þýdd.
Þakka ritstjórar Sigfúsi Daðasyni fyrir að búa ljóðin til prentunar. Þýðing
Málfríðar á ljóði Jónasar Hallgrímssonar „Þú veist ekki mamma" og rit-
gerð Helgu Kress um „systur“ Jónasar kallast á við nýja heildarútgáfu
Svarts á hvítu á verkum hans. Ritgerðir þeirra Ástráðs Eysteinssonar um
Þórberg Þórðarson og Þóris Oskarssonar um Gunnar Gunnarsson eru
skrifaðar í aldarminningu þessara tveggja rithöfunda. Þórir fjallar um
Vikivaka, en nú er unnið að óperu sem byggð er á efni þessarar sérstæðu
skáldsögu.
Á þessu ári er liðin hálf öld frá því að spænsku borgarastyrjöldinni lauk
og síðari heimsstyrjöldin hófst. Þessara tveggja atburða er minnzt með
tveimur ritgerðum í heftinu. Aitor Yraola birtir ágrip af niðurstöðum
athugana sinna á viðbrögðum Islendinga við ófriðnum á Spáni. Ritgerð
Arthúrs Björgvins Bollasonar sýnir hvernig nazistar nýttu sér íslenzkar
fornbókmenntir til að upphefja og stappa stálinu í þýzku kvenþjóðina.
Nú gefst lesendum Skírnis gott tækifæri til að bera saman efnistök í hefð-
bundnum ritdómum og greinum um bækur. Skúli Sigurðsson skrifar um
bækur Þorsteins Vilhjálmssonar, Heimsmynd á bverfanda bveli I—II, en
áður hafa birzt í Skírni ritdómar um bæði bindin (í haustheftum 1987 og
1988). Greinin sýnir vel það svigrúm sem þetta nýja form gefur til umræðu
um bækur, því Skúli tekur þann kost að ræða nokkur grundvallaratriði í
vísindasögu meðfram því sem hann metur framlag Þorsteins. Það er líka
gaman að geta þess að grein Skúla var eitt tilefni þess að Þorsteinn Vil-
hjálmsson skrifaði ritgerð sína, „Vísindasagan í heimi fræðanna“, sem
einnig er í heftinu.
Ahrif vísinda og tækni á nútímamenningu eru nærtæk tilefni gagnrýn-
innar hugsunar um veruleikann. Skírnismál eru vettvangur slíkra hugsana.
Hugvekja Árna Finnssonar um hættur tækninnar rifjar upp efasemdir Jóns
Gunnarssonar um dásemdir tölvanna í Skírni fyrir ári. Skírnismál Halldórs
Guðjónssonar spretta af mikilli umræðu sem staðið hefur um tilhögun
stjórnsýslu Háskóla íslands. Málið virðist snúast um tæknileg útfærslu-
atriði, en Halldór setur það í samhengi þar sem spurningar um m'erkingu og